"تحول دیجیتال" از Open API تا Open Data

بانکداری باز و مالی باز از توهم تا واقعیت

با اینکه مفهوم Open API و پیاده‌سازی آن، قدمت بالایی در کشورمان دارد، اما مفهوم بانکداری باز همچنان در مراحل اولیه شکل‌گیری است و عمدتا هم با Open API اشتباه گرفته می‌شود. لازم به ذکر است در حالی‌که بیش از ۷۰ کشور دنیا در رابطه با قانون‌گذاری و پیاده‌سازی بانکداری باز اقدام کرده‌اند، اما همچنان این مفهوم در ایران قانون‌گذاری نشده و توسعه چندانی هم در بین اجزای اکوسیستم آن نداشته است. در رابطه با مفاهیم مالی باز و داده باز که هر دو در دنیا کاملا موضوعات جدیدی هستند نیز همچنان اجزای اصلی این بازار در حال نظاره‌اند. نکته قابل توجه در این مفاهیم رویکرد و طرز تفکر بازیگران و نهادهای تنظیم‌گری به دموکراتیزه کردن داده‌ها است. به بیان ساده‌تر پذیرش این امر که مشتری نهایی مالک اصلی داده بوده و هر کدام از بانک‌ها، شرکت‌های پرداخت و شرکت‌های بازار سرمایه، نگه‌دارنده داده هستند. بر اساس این طرز تفکر، در صورت اجازه مشتری نهایی با تعیین شرایط معین، این داده‌ها در اختیار نهادهای ثالث رگوله شده قرار می‌گیرد. متعاقبا نهادهای ثالث (عمدتا فینتک‌ها) بر اساس نیاز بازار و نوع مشتریان نهایی، اقدام به خلق محصولات و خدمات نوآورانه می‌کنند. مشتری نهایی هر زمانی که بخواهد می‌تواند اجازه دسترسی نهاد ثالث را لغو کند و بر همین اساس دموکراتیزه کردن داده وارد معنای واقعی خود خواهد شد.

خدمات حرفه‌ای مشاوره مدیریت

شرکت‌های مشاوره مدیریت با رصد بروز روندها، بازارها و بازیگران داخلی و بین‌المللی همواره از ابعاد مختلف فنی و کسب‌وکاری می‌توانند به شکل‌گیری و توسعه این خدمات کمک کنند. این شرکت‌ها طیف وسیعی از خدمات حرفه‌ای مشاوره مدیریت را در اختیار اجزای اکوسیستم قرار می‌دهند تا هم‌گام با حرکت رو به رشد صنعت و بازیگران بین‌المللی، زمینه ورود حساب شده و جانمایی درست برای مشتریان این نوع خدمات فراهم شود. برخی از خدمات مشاوره مدیریت در حوزه‌های Open API، بانکداری باز، مالی باز و داده باز برای شبکه بانک و پرداخت و صنایع مالی دیگر به شرح زیر است:

تحلیل وضعیت موجود

این خدمت از دو منظر قابل توجه است؛ حالت اول بررسی خدمات بانکداری باز، مالی باز و داده باز در داخل کشور است که طی آن وضعیت رقبا، چالش‌ها، فرصت‌ها و قوانین نهادهای تنظیم‌گر شناسایی شده و در اختیار مشتری قرار می‌گیرد. حالت دوم تحلیل وضعیت فعلی خود مشتری است که بر اساس اقدامات و تجربیاتی که تا کنون داشته است، در چه مرحله‌ای از توسعه این خدمات قرار دارد.

تحلیل وضعیت موجود به مشتریان کمک می‌کند تا نسبت به اقدامات خود در مقایسه با خدمات رقبا دیدگاه شفاف‌تری داشته باشد و به منظور ورود به بازار یا گرفتن سهم بیشتر از بازار، نقشه راه دقیق‌تری داشته باشد.

تعریف مخاطب هدف و بخش‌بندی بازار

هر خدمت و محصولی که توسط بازیگران اکوسیستم صنایع مالی طراحی می‌شود، نیاز به تعریف جامعه هدف دارد. شرکت‌های مشاوره مدیریت با بررسی دقیق نیازمندی مخاطبین بالقوه، یک بخش‌بندی صحیح از مخاطب هدف استخراج کرده و در اختیار مشتری قرار می‌دهند. این بخش‌بندی و تعیین مخاطب هدف برای بانک‌ها، بازیگران بازار سرمایه و فینتک‌ها بر اساس ابعاد مختلف از قبیل جذابیت بازار، موانع قانون‌گذاری، آمادگی بازار و تحلیل رقبا تحلیل شده و به مشتری تحویل می‌گردد. در کنار بخش‌بندی و تعیین بازار هدف، اقدامات دیگری همچون اولویت‌بندی ورود به هر بخش و تعیین پرسونای مخاطبین هدف نیز از جمله خدمات تیم مشاوره مدیریت است. خدمت دیگری که توسط تیم مشاور قابل ارائه است، بررسی و پیشنهاد نوع خدمات و ویژگی‌های محصول است. تعیین این موارد با بازیگران صنایع مالی کمک می‌کند تا ضمن طراحی دقیق‌تر خدمات و محصولات، هزینه بازاریابی خود را به صورت موثر‌تری استفاده کنند و بهترین نتیجه را به دست آورند. در نهایت ایجاد یک مزیت رقابتی پایدار نسبت به رقبا از جمله اهداف دیگر در طراحی محصول و بخش‌بندی بازار است.

ترازیابی بین‌المللی

ورود به حوزه‌هایی که در آن بانک‌ها، نهادهای ثالث (شامل فناوران مالی) و موسسات مالی دیگر در جهان پیش‌رو بوده‌اند، نیازمند الگوبرداری و استخراج تجربیات موفق است. یکی دیگر از خدمات مشاوره مدیریت در حوزه‌ خدمات بانکداری باز، مالی باز و داده باز، بررسی به‌روش‌های بین‌المللی و مورد کاوی آنها است. شرکت‌های مشاوره مدیریت با بررسی گزارش‌های بین‌المللی و همچنین رصد تغییر و تحولات بازیگران مطرح بین‌المللی از طریق کانال‌های مختلف به مشتریان خود کمک می‌کنند تا برای طراحی محصول و خدمات خود مسیر درست‌تری را انتخاب کنند. به عنوان مثال شرکت‌هایی مانند TrueLayer رهبر بازار بانکداری باز در انگلستان است که با کسب‌وکار مدل پلتفرمی در حال ارائه خدمات به اکوسیستم بانکی در این کشور و بیش از ۳۰ کشور دیگر است. نمونه بین‌الملل دیگر شرکت  Tink است که بزرگترین بازیگر اتحادیه اروپا است و مقر آن در کشور سوئد قرار دارد. این شرکت‌ها جزو پیشروترین بازیگران این حوزه هستند که خدمات، محصولات و اقدامات آنها به عنوان نمونه‌های موفق قابل ارزیابی است.

طراحی مدل‌های کسب‌وکار و درآمدزایی

هر یک از مفاهیم و سیستم‌های خدمات بانکداری باز، مالی باز و داده باز در قالب مدل‌های مختلف کسب‌وکار قابل طراحی و پیاده‌سازی هستند. شرکت مشاوره مدیریت با بررسی و تحلیل شرایط بازار داخل، موقعیت رقبای بالفعل و بالقوه و همچنین توانمندی‌ها و نقاط ضعف مشتریان خود، نسبت به توسعه مدل‌های کسب‌وکار اقدام می‌کند. هر مدل از کسب‌وکار شامل ارزش‌های پیشنهادی است که با توجه به نیاز بازار، توجه به مقررات قانون‌گذار و همچنین ایجاد مزیت رقابتی تعیین می‌شوند. در حوزه خدمات بانکداری باز و مالی باز، مدل‌های Bank as a Platform (BaaP) ، Bank as a Service (BaaS)، مدل تجمیع‌کننده و مدل مارکت‌پلیس از جمله مدل‌های مطرح و پرکاربرد در این حوزه است.

متعاقبا متناسب با هر مدل کسب‌وکار، مدل‌های درآمدزایی مناسب با آن توسعه داده شده و در اختیار مشتری قرار می‌گیرد. ارائه چنین دیدگاه وسیعی از مدل‌های کسب‌وکار و درآمدزایی به بانک‌ها، بازیگران بازار سرمایه ، شرکت‌های بیمه و نهادهای ثالث کمک می‌کند تا بر اساس موقعیت و اکوسیستم خود، بهترین و مطلوب‌ترین مدل‌ها را انتخاب و اجرا کنند. از طرف دیگر تیم مشاور با توجه به اجزای اکوسیستم مشتری شامل هلدینگ‌ها، شرکت‌های تابعه، سهام‌داران و شرکای استراتژیک مشتری، مدل‌های کسب‌وکار و درآمدزایی را به گونه‌ای طراحی و پیشنهاد می‌دهد که منافع تمامی ذینفعان در نظر گرفته شده و هم‌افزایی مطلوبی بین آنها شکل گیرد.

استراتژی‌های ورود به بازار و بازاریابی

یکی دیگر از مهم‌ترین نقش‌های شرکت‌های مشاوره مدیریت، تفسیر و توسعه استراتژی‌های ورود به بازار است که بخصوص در رابطه با فناوری‌های نوین و مفاهیم جدید اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. صنایع مالی برای ورود به بازار تحت شرایطی که قبل از آنها بازیگر دیگری ورود پیدا کرده یا نه، نیازمند استراتژی های مختلفی هستند. تعریف شرکای استراتژیک و نحوه تعامل با بازیگران دیگر جهت تکمیل سبد خدمات و محصولات از جمله خدماتی است که شرکت‌های مشاوره مدیریت طراحی می‌کنند. در این رابطه همچنین اقدامات بازاریابی موثر بر اساس توانمندی مالی و لجستیکی مشتری از دیگر اقدامات و برنامه‌های تیم مشاور است.

شایان ذکر است که اگر بازیگری مانند بانک یا فناوران مالی (فینتک‌ها)  قبلا در بازار ورود پیدا کرده و بعد از جذب تعدادی مشتری در حال حاضر نیاز به استراتژی های رشد دارند، مجددا تیم مشاور بر اساس شرایط موجود و توانمندی‌های مشتری نسبت به توسعه استراتژی‌های رشد اقدام می‌کند. این استراتژی‌ها بسته به موقعیت و شرایط مشتری و بازار به صورت خاص سفارشی‌سازی می‌شوند تا مشتری بتواند به اهداف تعیین شده دست پیدا کند.

مزایای استفاده از خدمات مشاوره مدیریت

بانک‌ها، بازیگران بازار سرمایه، شرکت‌های بیمه، فینتک‌ها و هر سازمان و نهاد اقتصادی که جهت استفاده از خدمات مشاوره مدیریت اقدام می‌کنند، اهداف و دلایل متعددی دارند. شرکت مشاور بر اساس نیاز و مساله مطرح شده مشتری اقدامات کاملا سفارشی‌سازی شده متناسب با وضعیت مشتری را تهیه و تحویل می‌دهد. در این خصوص مزایا و منافع متعدی برای مشتری وجود دارد که به چند مورد آن اشاره می شود:

دیدگاه تازه و تخصصی

شرکت‌های مشاوره مدیریت چشم‌انداز و بینشی را به مشتریان خود ارائه می‌کنند که به دور از هر نوع تعصبات داخلی و تصورات قبلی است. تیم مشاور کسب‌وکار شما را از ابعاد و زوایای مختلف بررسی کرده و متناسب با نیاز مطرح شده، پیشنهادات خود را برای بهبود و توسعه شرکت یا سازمان فراهم می‌کند. این راهکارها و پیشنهادات ممکن است به قدری نوآورانه باشند که تا بحال به آنها فکر نکرده‌اید.

دانش و مهارت‌های خاص

مشاوران مدیریت اغلب در زمینه‌های خاصی مانند تدوین استراتژی، توسعه مدل‌های کسب‌وکار، عملیات، بازاریابی، امور مالی یا توسعه و تحول سازمانی تخصص عمیقی دارند.  این افراد و شرکت‌ها می‌توانند دسترسی به دانش پیشرفته و بهترین شیوه‌ها را از سراسر صنایع فراهم کنند و به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک کنند که پیشرو بمانند یا به صف پیش‌رو‌ها بپیوندند.

حل مساله و تصمیم‌گیری

هر کدام از بازیگران صنایع مالی همواره با چالش‌های پیچیده‌ای روبرو هستند که نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق و تصمیم‌گیری آگاهانه دارد. به خصوص در صنایع بزرگی مانند بانک، بورس و بیمه این چالش‌ها می‌تواند صدمات جدی به برندینگ و عملکرد آنها بزند. مشاوران مدیریت بر اساس شناخت و تجربه‌ای که دارند می‌توانند به این بازیگران در جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل گزینه‌ها و توسعه توصیه‌های مبتنی بر داده کمک کنند تا تصمیمات درست‌تر و دقیق‌تر گرفته شوند.

قابلیت مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری

بازیگران صنایع مالی، می‌توانند بر اساس نیاز خود از خدمات مشاوره مدیریت برای پروژه‌های خاص یا پشتیبانی مستمر، استفاده کنند. این امر کمک می کند تا این بازیگران منابع خود را به طور کارآمد و مقرون به صرفه افزایش یا کاهش دهند.

کاهش زمان ورود به بازار

مشاوران مدیریت بر اساس تجربه و سرعت بالایی که در جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها دارند، زمان ورود به بازار مشتریان خود را در حوزه‌های مختلف کاهش می‌دهند. این شرکت‌ها برای تمامی طرح‌های پیشنهادی، چالش‌ها و راهکارهای احتمالی و همچنین ریسک‌ها و طرح‌های کاهش ریسک را از ابعاد مختلف بررسی کرده و به صورت ساختارمند در اختیار مشتریان قرار می‌دهند.

مشاوره مدیریت، همراه صنایع مالی

به صورت کلی شرکت‌های مشاوره مدیریت می‌توانند برای بانک‌ها، شرکت‌های بازار سرمایه، بیمه‌ها و فینتک‌ها که به دنبال بهبود عملکرد، حل مشکلات پیچیده و دستیابی به اهداف استراتژیک هستند، شرکای ارزشمندی باشند. در همین راستا انتخاب درست یک شرکت مشاوره مدیریت می‌تواند باعث افزایش اطمینان از برقراری ارتباط روشن شود و مشتری را در رسیدن به اهداف و برنامه‌های خود همراهی کند.

این گزارش توسط «شرکت مشاوره مدیریت ایلیا»، تهیه شده است.

منبع: https://ilia.co/fa/report/development-and-promotion-of-financial-industry/