«انقلاب شیل» علیه اوپک

به گزارش اقتصادنیوز ، تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا رو‌به رشد است و هر هفته رکوردی جدید را به ثبت می‌رسانند. این اتفاق اجرای توافق کاهش تولید نفت را که تلاشی برای ایجاد تعادل در بازار جهانی نفت است، با شرایط پیچیده‌ای همراه می‌سازد. درست در زمانی که 24 کشور عضو و غیرعضو اوپک برای کاستن از سطح ذخایر جهانی نفت خام به نتیجه‌ای مشترک می‌رسند و اقدام آنها برای کاهش تولید در مقطعی منجر به رشد قیمت نیز می‌شود، تولیدکنندگان نفت خام در ایالات متحده آمریکا با هر سنت رشد قیمت، بر قدرت افزایش تولید خود می‌افزایند.

هرچند در این میان وزیر انرژی عربستان سعودی رشد تولید نفت در آمریکا را تهدیدی برای بازار و توافق اخیر برای کاهش تولید نفت ارزیابی نمی‌کند، اما با این وجود نوسانات بازار جهانی نفت شاهد خوبی برای اثرگذاری رشد تولید نفت شیل بر قیمت‌ها به شمار می‌رود. در حال حاضر اگرچه اخبار مثبتی در‌باره روند اجرای طرح کاهش تولید از سوی کشورهای متعهد به این طرح منتشر می‌شود، با این حال بازار جهانی نفت با نگاهی به افزایش تعداد دکل‌های حفاری در آمریکا و پیش‌بینی‌هایی که از رشد تولید نفت خام در این کشور ارائه می‌شود، افتان و خیزان در حال حفظ قیمت‌ است و رشد چشمگیر قیمت‌ها را به زمانی دیگر موکول می‌کند. به این ترتیب می‌توان سایه سنگین افزایش تولید نفت شیل که از آن تحت عنوان «انقلاب شیل» یاد می‌شود را روی تلاش سایر کشورها برای کاهش تولید نفت مشاهده کرد.

طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی موسسه بیکر هیوز، تعداد دکل‌های حفاری فعال در صنعت نفت آمریکا در هفته منتهی به جمعه گذشته، رشدی 15 عددی داشته و به 566 دستگاه رسیده است. مجموع دکل‌های حفاری فعال در آمریکا، شامل نفت و گاز نیز در مجموع رشدی 18 عددی داشته و به 712 دکل فعال رسیده است. به این ترتیب این سوال که رشد تولید نفت شیل آمریکا چگونه می‌تواند طرح کاهش تولید را خنثی کرده و معضل افزایش عرضه نفت در بازارهای جهانی را تشدید کند، سوالی مهم به نظر می‌رسد. این سوال در شرایطی مطرح است که رشد تولیدات شیل تنها طرح کاهش تولید را تهدید نمی‌کند و تبعات دیگری نیز به همراه دارد که قابل بررسی به نظر می‌رسد.

آمار مربوط به رشد تعداد دکل‌های حفاری نفت و گاز شیل آمریکا نشان می‌دهد از ماه مه 2016 (که تعداد دکل‌های فعال در کف خود قرار داشته) تا کنون، تعداد کل این دکل‌ها بیش از 70 درصد رشد داشته است. در واقع طی نزدیک به 9 ماه گذشته، 290 دکل به دکل‌های فعال در صنعت نفت و گاز شیل افزوده شده است.

اما موضوعی که در این میان اهمیت دارد چیزی است که جان کمپ، تحلیلگر ارشد خبرگزاری رویترز به آن اشاره می‌کند. به گفته این کارشناس رشد تعداد دکل‌های حفاری در حالی در صنعت شیل آمریکا رقم می‌خورد که میزان تولید این دکل‌ها، به لطف پیشر‌فت تکنولوژی، بسیار بیشتر از گذشته شده است.

در واقع با رشد تکنولوژی، افزایش بهره‌وری و تولید نفت و گاز دکل‌ها بیش از آنچه پیش از این وجود داشته در حال رقم خوردن است. به این ترتیب تکنولوژی حفاری افقی و شکست هیدرولیکی، باعث شده دکل‌های حفاری بسیار سریع‌تر از گذشته نفت و گاز استخراج کنند.

از نگاه کارشناسان نخستین مشکلی که با بازگشت نفت شیل به چرخه تولید رقم خواهد خورد، توقف افزایش قیمت نفت است. در واقع افزایش خروجی نفت شیل، که پیش از این در پی سیاست نفتی عربستان سعودی برای کاهش قیمت تضعیف شده بود، در وهله نخست تهدیدی برای رشد قیمت نفت و گاز به شمار می‌آید زیرا همواره رشد تولید و افزایش عرضه، کاهش قیمت‌ها را در پی داشته است. دیگر تهدیدی که تولد دوباره شیل به همراه دارد، بی‌اثر کردن توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش تولید است. در واقع هم‌زمان شدن این دو اتفاق می‌تواند تلاش کشورهای متعهد به کاهش تولید را برای به ثمر نشستن این طرح در نیمه دوم سال جاری میلادی، خنثی کند. تهدید شیل در شرایطی وجود دارد که به نظر می‌رسد کشورهای تصمیم‌گیرنده برای کاهش تولید با در نظر گرفتن آن، دوره‌ای شش ماهه را برای اجرایی کردن تصمیم خود در نظر گرفته‌اند. به این ترتیب شش ماه نخست سال جاری میلادی زمانی برای آزمودن طرح کاهش تولید در کنار رقیبی مانند شیل است، اما بعد از این دوره چنانچه این طرح به واسطه رشد تولید شیل با شکست مواجه شود، گزینه‌های دیگر روی میز می‌آیند.

به این ترتیب توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در حالی نیمی از داستان ایجاد تعادل عرضه در بازار نفت است که با توجه به خیز شیل برای افزایش تولید، می‌توان انتظار معامله‌گران بازار برای مشخص شدن سطح تولیدات شیل را درک کرد. در حال‌حاضر فعالان بازار جهانی نفت به روند رو به رشد حفاری صنعت شیل چشم دوخته‌اند تا ببینند در نهایت قرار است چند بشکه نفت از این ناحیه بر ذخایر بازار افزوده شود. تولیدکنندگان نفت شیل در 14 هفته گذشته 123 دکل حفاری وارد چرخه تولید کرده‌اند در حالی که در سه ماه گذشته 72 دکل و در سه ماه قبل از آن نیز 28 دکل اضافه کرده بودند. با این میزان از افزایش دکل‌های حفاری، حتی یک پیش‌بینی محافظه‌کارانه نیز از اضافه شدن عرضه به بازار نفت از اواسط سال‌جاری میلادی حکایت دارد. این پیش‌بینی در شرایطی وجود دارد که چنانچه طرح کاهش تولید به نتیجه برسد، نیمه دوم سال 2017 باید زمانی برای کاهش عرضه باشد.