چرا اعتصاب حق بازیکنان پرسپولیس بود؟

«این  عادت بدی است که در حال رخ دادن است و باید این مساله را بررسی کنید.» اگرچه اعتصاب بازیکنان در فوتبال باشگاهی ما پدیده نوظهوری نیست و در گذشته نیز هر از گاهی به دلایل مختلف و عمدتا مالی شاهد این شیوه از واکنش های اعتراضی بوده ایم، ولی وزیر ورزش و جوانان دکتر سلطانی فر ازنیاز به بررسی رفتاری  صحبت می کند که در حال بدل شدن به یک "عادت" است. یک عادت "بد".

دوره ای که بازیکنان به عشق پیراهن باشگاه سفید امضا می کردند گذشته است. زمانی که هنوز فوتبال شغل نبود. اما ذات فوتبال حرفه ای دیگر چنین تعارفاتی را برنمی تابد. در این صنعت صحبت از کارگر است و کارفرما. صحبت از برند است و تصاویر. اسپانسر و تبلیغات، خرید و فروش، تجارت، پول: به دنیای فوتبال حرفه ای خوش آمدید.

ستاره های تیم های بزرگ، نوک هرم مستخدمینی را تشکیل می دهند که از طریق فوتبال ارتزاق می کنند. بخش عمده این هرم شامل افرادی می شود که از کودکی بی وقفه تلاش و کوشش کرده اند، سختی کشیده اند، درس و مشق و آموزش دیگر حرفه ها را قربانی فوتبال کرده اند. عده قلیلی از آنها موفق به ورود به عرصه حرفه ای می شوند و باز در بین حرفه ای ها عده قلیلی قادر به تامین آینده و امورات خود از طریق فوتبال خواهند شد. 

چه تعداد بازیکن حرفه ای داریم؟ متوسط حقوق یک بازیکن فوتبال در لیگ های ما چقدر است؟ چه تعداد از آنها طلبکارند؟ چه تعداد شاکی داریم؟ چه تعداد از دادخواست ها فرجامی منصفانه یافته است؟ و نهایتا چه تعداد از آنها موفق شده اند مطالبات خود را وصول کنند؟ 

مگر می توان بدون اجرای عدالت و اعطای حقوق کارگران یک صنعت، چرخه اقتصادی سالم ایجاد کرد؟  

فهم و درک فدراسیون و سازمان لیگ از یک بازیکن حرفه ای خوب، بازیکنی است که قراردادش را ذیل ماده 10 قانون مدنی به امضا می رساند. سندی که به همه طرف های قرارداد در این کشور اجازه طرح دعوی به مراجع قضایی می دهد الا شاغلین فوتبال. آنها مجبور به امضای بندی هستند که  می گوید"حق هرگونه اعتراض به آراء قطعی صادره، حق رجوع به سایر مراجع قانونی و قضایی را از خود سلب و ساقط نموده‌"(ایم).

مسئولین فدراسیون شنیده اند که فیفا دل خوشی از ورود مراجع قضایی ملی کشورها به امور فوتبال ندارد و بر سازوکارهای داخلی خود برای حل اختلافات حقوقی اصرار می ورزد. از اینرو مسئولین ما تمامی سعی و تلاش خود را بر همین مبنا مبذول داشته اند تا از دسترسی بازیکنان به مراجع بالاتر جلوگیری کنند. غافل از اینکه خودِ فیفا رای مرجعی به اسم دادگاه عالی ورزش را به رسمیت می شناسد و همه احکام این فدراسیون جهانی قابل اعتراض در این دادگاه است.  

از دیدگاه فلسفی سیاستگذاران فدراسیون فوتبال ایران و سازمان لیگ، محکومیت باشگاه ها، بیش از خلف وعده های مدیران به فوتبال ما ضربه می زند: مشکل فوتبال ما مدیریتی نیست که بیش از امکاناتش تعهد ایجاد می کند بلکه آن بازیکنی است که می رود به فیفا شکایت می کند که پول مرا نمی دهند و موجب کسر امتیاز می شود.

آقایان خردادماه سال گذشته مثل آن کسی که ناگهان به یک کشف بزرگی رسیده و علاج درد فوتبال ما را یافته است، ذوق  زده اعلام کردند: "منبعد بازیکنان خارجی حق شکایت از باشگاه های ایرانی به فیفا را ندارند و می بایست شکایت خود را در شورای حل اختلاف مطرح کنند". خوشحال از اینکه "منبعد" این همه بی عدالتی که در حق این همه بازیکن و مربی داخلی روا داشته شده به بازیکنان خارجی نیز تسری خواهد یافت. 

هوشنگ نصیرزاده رئیس کمیته تدوین و مقررات فدراسیون فوتبال اینگونه از این کشف بزرگ که چیزی نبود جز سوء تفاهمی بزرگ پرده برداشت: "فیفا می گوید اگر در قرارداد بازیکن و باشگاه قید شود که که محل حل اختلاف آنها شورای ملی حل اختلاف است دیگر ورود نمی کند. حال ما می خواهیم این شورا در فوتبال ایران تشکیل شود تا دیگر بازیکنان خارجی  به فیفا شکایت نکنند."

واقعیت این است که اکثریت جامعه فوتبال ما با این دیدگاه احساس قرابت می کند یا حداقل پارسال می کرد. آنهایی که گفتند خب الحمدالله که دیگر این خارجی ها به این آسانی نخواهند توانست باشگاه های ما را تهدید کنند. دیدگاهی که به جای حل ریشه مسئله سعی در پنهان کردن ناهنجاری ها زیر فرش دارد.

اما احکام و جرایمی که در ماه های اخیر بر ضد باشگاه هایی چون استقلال و تراکتور صادر شد، دوش آب سردی بود بر این تفکر و شوکی به مجموعه جامعه فوتبال که بدون رسیدگی به حقوق حقه تمامی ارکان این صنعت نمی توان امید به پیشرفت و توسعه داشت.

فیفا توسعه فوتبال را مشروط به انضباط مالی و رسیدگی و توجه به وضعیت شاغلین این حرفه دانسته است. فدراسیون جهانی فوتبال این حق را برای بازیکنان قائل شده که در صورت تعویق 3 ماه حقوق، قراردادشان را فسخ کنند و فوتبال و زندگی حرفه ای خود را در جایی دیگر دنبال کنند. فقط با چنین سازوکاری است که می توان جلوی بی انضباطی های مالی را گرفت و از ورود عادت های بد به فوتبال جلوگیری کرد.

نویسنده: شاهین اشکان