شکاف عمیق در جبهه عربی 2 روز پس از اجلاس ریاض / ماجرای کامل مواجهه اعراب با قطر

به گزارش «جوان»، در شرایطی که کشورهای عربی در نشست روز یک‌شنبه ریاض، بار دیگر اتهامات خود علیه ایران را تکرار کرده و تهران را حامی تروریسم اعلام کردند اما در نحوه برخورد با ایران بین کشورهای عربی اختلاف نظر وجود دارد. به رغم تلاش آل سعود برای افزایش فشارهای منطقه‌ای و بین‌المللی به ایران، برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس همچنان به بهبود روابط با ایران تأکید دارند. روز چهارشنبه اخباری در رسانه‌های جهان منتشر شد که از وجود اختلاف بین قطر و دیگر کشورهای عربی در مقابل ایران حکایت دارد. رسانه‌های عربی دیروز اظهاراتی را به نقل از «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر درباره ایران، رژیم صهیونیستی و امریکا منتشر کردند.

خبرگزاری قطر ساعاتی بعد این اظهارات را تکذیب و اعلام کرد که انتساب آن به امیر قطر درست نیست. خبرگزاری رسمی قطر «قنا» سه شنبه شب به نقل از امیر این کشور نوشت: «قطر موفق شده تا به طور همزمان با امریکا و ایران روابط مستحکمی داشته باشد و ایران یک قدرت بزرگ و وزنه‌ای در منطقه و جهان اسلام است که درصورت داشتن همکاری با آن ثبات منطقه تضمین خواهد شد و قطر در راستای ثبات کشورهای منطقه تلاش می‌کند.» شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر این سخنان را در مراسم فارغ‌التحصیلی هشتمین دوره آموزشی سربازان خدمت نظام وظیفه ملی در میدان معسکر الشمال ابراز کرده است.

امیر قطر در اظهارات خود تأکید کرده است: «ایران قدرتی اسلامی است و هیچ عقلانیتی در دشمنی با ایران وجود ندارد. به ویژه اینکه همکاری با ایران می‌تواند به ثبات منطقه کمک کند.» همچنین امیر قطر در ادامه اظهاراتش حزب‌الله لبنان را جنبش مقاومت خوانده است. این درحالی است که عربستان و دیگر کشورهای عربی حزب‌الله را در لیست تروریسم قرار داده‌اند.  در پی انتشار گسترده این خبر، دولت قطر اعلام کرد سایت خبرگزاری این کشور هک شده و انتساب چنین سخنانی به امیر قطر صحت ندارد. خبرگزاری رسمی قطر نیز اعلام کرد که پس از این اتفاق، سایت خبرگزاری خراب بوده و به نظر می‌آید هدف از این کار تخریب روابط با دوستانش در خلیج فارس بوده است. شبکه المیادین روز چهارشنبه اعلام کرد طرف‌های مسئول در عربستان سعودی، شبکه‌های الجزیره قطر و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی روزنامه‌های قطری را فیلتر کردند. امیر قطر از جمله سران کشورهای عربی بود که پیروزی حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران را به وی تبریک گفت و خواستار گسترش مناسبات با ایران شد. پایگاه خبری الیوم السابع هم گزارش داد: قطر سفرای خود را از عربستان، مصر، کویت، بحرین و امارات فراخواند؛ خبری که وزارت خارجه قطر آن را تکذیب کرد.

حملات رسانه‌ای به قطر

انتشار این خبر که در رسانه‌های عربی و جهان بازتاب گسترده‌ای داشته سبب بروز اختلاف بین قطر با همسایگانش شده است. هرچند مقامات و رسانه‌های قطری صحت این خبر را تکذیب کرده‌اند اما مقامات سعودی و رسانه‌های این کشور حملات تندی را علیه قطر تدارک کردند و اصرار دارند این خبر درست بوده و خبر هک‌شدن سایت این خبرگزاری بی‌اساس است. روزنامه سعودی عکاظ در شماره روز چهارشنبه خود با این عنوان که «قطر صف را در هم شکست و در صف مخالفان امت عرب قرار گرفت»، نوشت: «اظهارات امیر قطر مشمئز‌کننده است و با عزم و اراده جهانی به مقابله برخاسته است.»روزنامه الجزیره عربستان نیز از امیر قطر به عنوان شخصی نام برد که خنجر ایران را در پهلوی همسایگانش فرو کرد. روزنامه «الریاض» هم با این عنوان که «دریافت‌کننده باهوش‌تر از آن است که عذر هک شدن را بپذیرد» از قطر به عنوان کشوری که «بر خلاف رویکرد کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس عمل کرده و با اظهارات تحریک‌برانگیزش بر خلاف جریان حرکت می‌کند» نام برد.

همزمان شبکه سعودی العربیه نیز دیروز یک فایل صوتی از اظهارات حمد بن خلیفه امیر پیشین قطر در دیدار با معمر قذافی رهبر فقید لیبی منتشر کرد. امیر سابق قطر در این فایل با انتقاد از عربستان سعودی نظام حاکم در این کشور را به فساد متهم کرده و گفته بود: «از نظر ما «نظام سعودی» یک نظام فاسد است و این نظام باعث خوار و ذلیل شدن مکه و مدینه شده است، تاریخ عرب را ببینید، آنها همیشه از پشت خنجر می‌زنند.» اظهارات امیر قطر که دو روز پس از سفر دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا به ریاض صورت گرفت و نشانه اختلاف عمیق قطر و عربستان درمورد سیاست‌های منطقه‌ای دو کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس است، دستاوردهای ریاض از این مانور سیاسی را تحت‌الشعاع قرار داد. عربستان و قطر همواره در طول تاریخ با یکدیگر اختلاف مرزی داشته‌اند و دارای دو رویکرد متفاوت در سیاست خارجه خود هستند. قطر برخلاف عربستان از جنبش حماس و جمعیت اخوان‌المسلمین و از دولت محمد مرسی رئیس‌جمهور پیشین مصر حمایت کرده و می‌کند و به همین دلیل روابط دوحه با قاهره و ریاض با تنش و بحران همراه است. قطر و عربستان حتی در پرونده سوریه نیز با یکدیگر اختلاف دارند و قطر درصدد تحکیم جایگاه منطقه‌ای خود مستقل از عربستان است و همین امر نگرانی مقامات سعودی را برانگیخته است.  

ناظران سیاسی معتقدند شیخ تمیم بن حمد با این اظهارات خود تلاش آل‌سعود که می‌خواست با برگزاری سه اجلاس اخیر در ریاض با حضور دونالد ترامپ کشورهای عربی و اسلامی و افکار عمومی جهان را علیه ایران تحریک کند، بر باد داد و پنبه سران سعودی را رشته کرد. 

به گفته این ناظران، اختلافات کشورهای عربی که هر از گاهی سر باز می‌کند، نشان می‌دهد تلاش سعودی‌ها برای حل اختلافات و گسترش مناسبات کشورهای عربی چندان موفق نبوده و این اختلافات «آتشی زیر خاکستر» است که هر لحظه احتمال شعله‌ور شدن آن وجود دارد. عربستان پس از حمله به سفارت این کشور در تهران، با پرداخت دلارهای نفتی به کشورهای عربی، تلاش گسترده‌ای انجام داد تا جهان اسلام را علیه ایران بسیج کند. رژیم آل سعود همچنین برای افزایش فشارهای بین‌المللی علیه ایران، با امضای قراردادهای چند صد میلیارد دلاری با امریکا و انگلیس در پی این است تا مانع از قدرت‌گیری ایران در منطقه شود اما به نظر می‌رسد در ایجاد اجماع علیه ایران شکست خورده است.