بن بست فراکسیونی در انتخاب هیات رئیسه مجلس / توافق بر سر لاریجانی؟

اظهارات برخی اعضای سه فراکسیون اصولگرایان (ولایت)، مستقلین (مستقلین ولایی) و اصلاح‌طلبان (امید) در دو هفته اخیر درباره توزیع ارکان هیات‌رئیسه پارلمان، ائتلاف یا فهرست مستقل، همه و همه از بروز اختلاف میان این فراکسیون‌ها حکایت دارد. در راس این اختلاف نظرها به‌نظر می‌رسد، اختلافات میان دو فراکسیون مستقلین ولایی که بسیاری از نمایندگان عضو آن، طیف نزدیک به علی لاریجانی را در پارلمان شکل داده‌اند و فراکسیون امید به‌عنوان مجموعه‌ای از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس، در جریان است.

هرچند شواهد می‌گوید فراکسیون مستقلین که در یک سال گذشته بیشترین تعاملات و همگرایی را با فراکسیون امید داشته است، این بار درصدد ائتلاف با اصولگرایان پارلمان برآمده، اما هنوز جز اظهارات سخنگوی فراکسیون اصولگرایان، تاییدی مبنی‌بر شکل‌گیری این ائتلاف از سوی فراکسیون مستقلین ارائه نشده است.

در سوی دیگر ماجرا نیز فراکسیون امیدی‌ها هرچند فهرست مستقل را برای انتخابات هیات‌رئیسه تعریف کرده‌اند، اما همچنان می‌گویند که از ائتلاف میان سه فراکسیون مجلس استقبال می‌کنند. محمدرضا تابش، عضو فراکسیون امید دیروز در حاشیه جلسه علنی مجلس در میان خبرنگاران تاکید کرد: نظر ما این است که رئیس و نواب رئیس ثابت باشند و ۹ کرسی باقیمانده بین ۳ فراکسیون امید، مستقلین و ولایت تقسیم شود. در این باره بهروز نعمتی، سخنگوی مجلس و عضو فراکسیون مستقلین نیز به پیشنهاد علی مطهری در جلسه مشترک روز جمعه سه فراکسیون اشاره کرد که گفته بود: «رئیس مجلس به‌صورت مشترک انتخاب شود، منشی‌ها و کارپردازها با سه نامزد از سوی هر فراکسیون معرفی شوند و برای نایب رئیسی نیز چهار نامزد معرفی شود. یعنی دو نفر نایب رئیس قبلی (پزشکیان و مطهری) به‌‌علاوه دو نفر دیگر از دو فراکسیون مستقلین ولایی و نمایندگان ولایی مجلس دهم نامزد شوند.» فراکسیون امید پیش از این نیز حفظ نواب رئیس فعلی یعنی علی‌مطهری و مسعود پزشکیان را خط قرمز خود در ائتلاف با سه فراکسیون اعلام کرده بود.

توافق فراکسیون‌ها برای ریاست لاریجانی

با این همه در میان کرسی‌های هیات‌رئیسه پارلمان، به‌نظر می‌رسد تکلیف کرسی ریاست روشن است. اصولگرایان نزدیک به جبهه پایداری که می‌دانند به تنهایی قادر به اعلام گزینه‌ای برای ریاست مجلس نیستند، بر سر ادامه ریاست علی لاریجانی توافق درون‌فراکسیونی دارند. شکست اصولگرایان در انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم، این طیف را در مجلس به تلاش گسترده برای کسب بیشترین ارکان هیات‌رئیسه پارلمان وا داشته چه آنکه این گروه با از دست دادن قوه مجریه حالا برای افزایش قدرت چانه‌زنی در ارکان حکومت نیازمند کرسی‌های بیشتری از هیات‌رئیسه پارلمان هستند. تلاشی که به‌نظر با ائتلاف با فراکسیون مستقلین بی‌ارتباط نیست.

در این سو فراکسیون مستقلین نیز از منظر رویکردی اصلی‌ترین حامی علی لاریجانی برای ریاست پارلمان است و با توجه به نزدیکی به لاریجانی، تکیه زدن او بر کرسی ریاست، بزرگ‌ترین برد این فراکسیون به شمار می‌آید. در نهایت فراکسیون امید نیز چالشی برای تغییر ریاست مجلس مطرح نکرده و به‌نظر بر سر تداوم ریاست علی لاریجانی بر پارلمان با سایر فراکسیون‌ها همسو است. موضوع توافق فراکسیون‌ها بر سر ریاست علی لاریجانی را دیروز بهروز نعمتی، سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس در گفت‌و‌گو با خبرگزاری صدا و سیما مطرح کرد؛ حال آنکه به‌نظر نمی‌رسد در این باره چالشی میان فراکسیون‌ها وجود داشته که به توافق انجامیده باشد.

رقابت پزشکیان و لاریجانی؟

با این حال خبر دو روز پیش سیدحسین نقوی‌حسینی مبنی‌بر اینکه دو فراکسیون ولایت و مستقلین برای هیات‌رئیسه بر سر مدل 6+6 توافق کرده‌اند، فراکسیون امید را بر آن داشت که در صورت شکل نگرفتن ائتلاف میان این فراکسیون و مستقلین، فهرستی جدا برای 12 جایگاه هیات‌رئیسه ارائه دهد. این فهرست می‌تواند نامزدی برای ریاست پارلمان نیز داشته باشد. گرچه امیدی‌ها همچنان می‌گویند از ائتلاف استقبال می‌کنیم، اما دو روز است که نام مسعود پزشکیان نایب رئیس فعلی پارلمان برای تصدی کرسی ریاست از سوی برخی اعضای فراکسیون امید مطرح شده است. مسعود رحیمی از اعضای فراکسیون امید دیروز در جمع خبرنگاران اعلام کرد که پس از عدم توافق با دو فراکسیون دیگر، فراکسیون امید به اتفاق آرا مسعود پزشکیان را به‌عنوان کاندیدای ریاست مجلس انتخاب کرد.

این در حالی است که مسعود پزشکیان خود در گفت‌و‌گو با خبرگزاری خانه ملت، درباره کاندیداتوری‌اش اظهار بی‌اطلاعی کرد. این به معنای آن است که پزشکیان تمایلی برای نامزدی ریاست مجلس ندارد. او تاکید کرد که این روند باید بدون اختلاف حل و ترکیب فعلی که در هیات‌رئیسه وجود دارد کار خود را ادامه دهد. با توجه به این اظهارات پزشکیان و نیز اظهارات تابش مبنی‌بر اینکه فراکسیون امید خواهان ادامه کار رئیس و نواب رئیس فعلی در هیات‌رئیسه بعدی است، سوال این است که تصمیم‌گیری فراکسیونی در فراکسیون اصلاح‌طلبان چگونه صورت گرفته که هنوز اعضا نظر واحدی بر سر تصمیمات فراکسیون متبوعشان ندارند.

با این حال به‌نظر می‌رسد آنچه به این ماجرا خاتمه می‌دهد توافق سه فراکسیون بر سر توزیع کرسی‌های هیات‌رئیسه است؛ موضوعی که در صورت تحقق نیافتن، فهرست مستقل فراکسیون امید را در پی خواهد داشت. این موضوع در شرایطی رخ می‌دهد که ائتلاف در نهایت با گردش مستقلین به سمت اصولگرایان نزدیک به جبهه پایداری، صورت گیرد. شاید نقطه مورد اتفاق این دو فراکسیون، ریاست علی لاریجانی (مورد نظر مستقلین) و نایب رئیسی نامزدی از اصولگرایان نزدیک به جبهه پایداری باشد؛ موضوعی که می‌تواند اصلاح‌طلبان را به سمت ارائه فهرست مستقل سوق داده و در نهایت به کاهش قدرت امیدی‌ها در مجلس دهم بینجامد.

با وجود همه این حاشیه‌ها، نباید از این سوال غافل شد که نمایندگان تا چه اندازه فراکسیونی عمل می‌کنند؟ آیا تعداد اعضای نمایندگان در سه فراکسیون اصولگرایان (ولایت)، مستقلین (مستقلین ولایی) و اصلاح‌طلبان (امید)، مشخص می‌کند چه تعداد از جایگاه‌های هیات‌رئیسه پارلمان به هرکدام از این فراکسیون‌ها تعلق می‌گیرد؟ یا آنکه دراین میان، آرای نمایندگان بیش از آنکه بر رای فراکسیونی استوار باشد، بر اساس ارتباطات فردی و اعتماد به چهره‌ها و فارغ از دغدغه‌های فراکسیونی رقم می‌خورد؛ موضوعی که مسبوق به سابقه بوده و حتی برخی نمایندگان مجلس دهم در انتخابات هیات‌رئیسه اول این مجلس نیز در پیش گرفتند.

گزارش از زینب سادات موسوی