تحلیل نشریه «فارین افرز» از اهداف ایده «دولت سایه» اصولگرایان

سرویس بین الملل «انتخاب»؛ فارین افرز نوشت: حسن روحانی پیروز انتخابات ریاست جمهوری ایران شد. روحانی با وعده تعامل با جهان و کشورهای همسایه و اصلاحات اقتصادی روی کار آمد. اصولگرایان با وعده های پوپولیستی شکست سختی خوردند. اما این بدان معنی نیست که جنگ تمام شده است. اصولگرایان همچنان به دنبال مخالفت با روحانی و ایجاد دولت در سایه اند.

به گزارش «انتخاب»، ایده دولت در سایه در گذشته نیز در چرخه سیاست ایران وجود داشته است. در سال 2005 اصلاح طلبان با روی کار آمدن احمدی نژاد این ایده را مطرح کردند اما هرگز عملیاتی نیشد. دلیل آن نیاز کشور به ثبات و اتحاد درونی بود. اما در فصل انتخابات که در ایران بسیار کوتاه است انتحابات ها عمدتا پرهیجان اند. مردم به وضوح درباره اینده کشور دعوا میکنند.

پس از انتخابات، ابراهیم رئیسی سوالاتی را درباره نتیجه انتخابات مطرح کرد. او دائما تاکید دارد که رای او نباید نادیده گرفته شود. رییسی که بر عدم رضایت از برجام توسط مردم عادی تاکید داشت میگفت تحریم های برداشته شده هیچ تاثیری بر اقتصاد مردم عادی نداشته است.

رییسی و جریان حامی او، سعی دارند سیاست های روحانی برای تعامل با غرب و سیاست های اجتماعی و اصلاحات اقتصادی او را به چالش بکشند.

در روزهای پس از انتخابات، مسائل حتی پیچیده‌تر هم شده است. سعید جلیلی، که نام او در محافل سیاسی غرب به عنوان مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در دوران احمدی‌نژاد شناخته می‌شود و کاندیدای ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۳، اعلام کرد که در صدد تشکیل دولت در سایه است. برنامه جلیلی شامل ایجاد کارگروه‌های متخصص برای مقابله با چالش‌های کلیدی و مسائل مربوط به کشور از قبیل سیاست خارجی، معضلات اجتماعی، صنعتی، اقتصادی، فساد، شفاف‌سازی و سلامت عمومی خواهد بود. این حرکت از سوی اصولگرایان با استفاده از ظرفیت رأی رئیسی شکل گرفته است. جلیلی یکی از چهره‌های حاشیه‌ای سیاست ایران است. اما این کار او می‌تواند بر روند دور دوم ریاست جمهوری روحانی و اقدامات وی در جهت تعامل سازنده با جهان تأثیر بگذارد.

سرمایه‌گذاری اصولگرایان روی چهره‌های جدید

اصولگرایان و محافظه‌کاران در سال‌های اخیر نسبتاً دچار دو دستگی شده‌اند. بیشتر شخصیت‌های کلیدی اصولگرا همچون جلیلی حمایت مردم را از دست داده‌اند و محبوبیت آنها از بین رفته است. به همین علت اصولگرایان سرمایه‌گذاری خود را بر روی رئیسی که تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۷، در بین مردم شخصیت شناخته‌شده‌ای نبود، قرار دادند. آنها که در طول مذاکرات هسته‌ای در دوران حسن روحانی در جلوگیری از توافق ناموفق بودند، در حال حاضر و با وجود پذیرفتن شکست در انتخابات همچنان به انتقادات خود از دولت ادامه می‌دهند.

اصولگرایان در پی نتایج انتخابات تلاش خود را در جهت ایجاد اتحاد آغاز کرده‌اند و تشکیل دولت در سایه از توابع همین تلاش است. اگر این دولت ایجاد شود، به آنها این فرصت را می‌دهد که علیه دولت روحانی و برای تضعیف وی عمل کنند. 

اگر اصولگرایان بتوانند با استفاده از استراتژی دولت در سایه، اتحاد خود را مجدداً بدست آورند، قادر خواهند بود جلوی اقدامات روحانی را بگیرند. 

انتخابات ریاست جمهوری اخیر در ایران، پاسخ «بله» مردم به اصلاح‌طلبان و اعتدال گرایان بود. نتیجه این انتخابات نشان‌دهنده حضور بالای جوانان تحصیلکرده و رأی قدرتمند جمعیت شهری و مطالبات آنان در جهت ایجاد جامعه‌ای آزاد در مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. دوره دوم ریاست جمهوری حسن روحانی با آرایی بسیار قاطع‌تر از دوره اول آغاز خواهد شد، اما اصولگرایان تلاش خود را در جهت ایجاد موانع بر سر راه دولت دو برابر کرده‌اند. دولت در سایه می‌تواند تلاش‌های آنها را جهت داده و به آنها اجازه دهد که مؤثرتر از قبل دولت روحانی را به چالش بکشند.