جزئیات تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان

 موضوعی که مدت‌ها قبل از سوی مردم و در تمام مبادلات پولی مورد استفاده بود، یعنی کاربرد واحد تومان به جای ریال، رسمیت یافت. از سال 1960 تاکنون اقتصادهای در حال توسعه بیش از هفتاد بار اقدام به تغییر واحد پولی خود کرده‌اند. چنین اقدامی معمولا شامل حذف یک یا چندین صفر از پول ملی می‌شود. اگرچه حذف صفر بیشتر اقدامی تکنیکی و اقتصادی به نظر می‌آید. البته باید توجه کرد که تغییر واحد پول به معنی تغییر در ارزش پول ملی و یا تغییر در قدرت خرید مردم نخواهد بود.

تغییر واحد پول در انتظار تایید مجلس

در آذر سال گذشته هیات دولت در جریان بررسی لوایح بانکی موضوع تبدیل واحد پولی از ریال به تومان را مورد بررسی و تصویب قرار داده بود، این در حالی است که در لایحه پیشنهادی بانک مرکزی و بر اساس بند «ب» ماده (۲) آن، این تغییر مطرح نیز نشده و واحد پول ایران ریال اعلام شده بود. طرح موضوع تصویب تغییر واحد پول ایران در جلسه سال گذشته هیات دولت که به یکباره شکل گرفت موجب ایجاد ابهاماتی در بین مردم و حتی مسئولان شد به‌گونه‌ای که حتی در مواردی این مصوبه را اجرایی‌شدن سیاست حذف صفر از پول ملی دانستند. پس از مدتی با واکنش رئیس کل بانک مرکزی و قائم مقام وی مشخص شد که تبدیل ریال به تومان به هیچ‌عنوان به معنای ورود به سیاست حذف صفر نبوده و کاملا از یکدیگر متمایز هستند. اکنون با نزدیک شدن به مراحل پایانی بررسی لوایح دوقلوی اصلاح نظام بانکی دولت که مدت‌هاست از سوی مقامات اقتصادی و بانکی وعده نهایی شدن آن داده شده بود، در صورتی که مجلس در جریان بررسی‌های خود به پیشنهاد تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان رأی مثبت دهد، آنگاه در قالب مصوبه‌ای لازم‌الاجرا به بانک مرکزی ابلاغ شده و این بانک بعد از اینکه سازوکار لازم برای اجرایی شدن را تامین کرد، رسما در دستور کار قرار خواهد گرفت.

اصلاح صورت جای اصلاح ساختار

هادی‌حق‌شناس، اقتصاددان، در مورد تغییر واحد پولی‌ از ریال به تومان‌ گفته است که اولویت اصلی بازار پول ما امروز تغییر واحد پول و یا حذف چند صفر نیست. به گزارش ایلنا این اقتصاددان خاطرنشان کرد: کشورهایی که واحد پولشان را تغییر دادند عمدتا به این دلیل بود که شهروندانشان در معاملات خود دچار مشکل می‌شدند و در خریدهای روزانه‌شان مجبور بودند حجم زیادی از پول را جا به جا کنند مانند کشورهای زیمباوه و ترکیه که با تورم سه رقمی مواجه بودند و برای حل مشکل نقل و انتقال پول مجبور به تغییر واحد پول خود شدند. وی ادامه داد: این در حالی است که تورم در کشور ما هیچ‌وقت سه رقمی‌نبوده و دولت یازدهم هم موفق به کاهش نرخ تورم شد و آن را تک رقمی کرد. حق شناس افزود: در برخی‌از کشورها بانک‌ها الکترونیکی اداره نمی‌شدند این در حالی است که امروز حتی بچه‌های کوچک ما از کارت‌های الکترونیکی به جای پول استفاده می‌کنند و نیازی به جابه‌جایی حجم زیادی از پول نیست. وی اضافه کرد: نرخ تورم در ایران کنترل شده است و اصلاح ظاهری بازار پول‌ ایران و تغییر نام آن چندان در اولویت قرار ندارد زیرا شکل پول که تغییر کند بیشتر شبیه عمل زیبایی است که برخی از افراد آن را انجام می‌دهند و این اصلاح به صورت ساختاری صورت نمی‌گیرد و تنها برای حفظ ظاهر و زیبایی چنین اقدامی صورت گرفته است. حق شناس در خاتمه گفت: چاپ اسکناس با واحد تومان هزینه بر است و متخصصان بانک مرکزی باید اعلام کنند که چه میزان هزینه برای این تغییر به بازار پول تحمیل می‌شود.

موفقیت حذف صفر در وضعیت کنونی

تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان یکی از بحث برانگیزترین مباحث اقتصادی چند وقت اخیر بوده است. هر چند مقامات بانک مرکزی همواره تاکید می‌کنند که تغییر ریال به تومان صرفا تغییر واحد پول است و نه اصلاح پولی، اما بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که این دو کار باید در زمان مناسب و به همراه هم انجام شوند. مرور مطالعات انجام شده توسط صندوق بین‌المللی پول و برخی اقتصاددانان در زمینه نتایج تغییر واحد پولی نشان می‌دهد که اگر حذف صفر در شرایطی انجام شود که اصلاحات اقتصادی ناموثر بوده و یا سیاست‌های ثبات اقتصادی در میانه راه قرار دارند، آنگاه نتایج مطلوبی از تغییر واحد پولی به دست نخواهد آمد. به همین خاطر است که توصیه می‌شود که اگر حذف صفر بعد از به سرانجام رسیدن برنامه ثبات اقتصادی انجام نمی‌شود، حداقل به عنوان آخرین مرحله از آن به کار گرفته شود. زمانی حذف صفر از پول ملی موثر واقع خواهد شد که حوزه کلان اقتصاد از ثبات برخوردار باشد، تورم در حال کاهش باشد، نرخ ارز با ثبات باشد، دولت از ولخرجی‌های مالی پرهیز کند و در سطح جامعه اعتماد زیادی نسبت به سیاست‌های دولت وجود داشته باشد. به اعتقاد کارشناسان اگر حذف صفر بتواند با موفقیت به سرانجام برسد، آنگاه هزینه‌های جانبی آن مانند چاپ اسکناس جدید، از آنجا که هزینه‌هایی موقتی به حساب می‌آیند، نگران‌کننده نخواهد بود.

منبع روزنامه آرمان

گزارش از هستی دفتری