هزینه هر نیم ساعت کاردرمانی چقدر است؟

فائزه دهقان در گفت وگو با ایسنا، درباره نتیجه تحت پوشش بیمه قرار نگرفتن خدمات کاردرمانی و گفتار درمانی گفت: هزینه هر نیم ساعت کاردرمانی و گفتار درمانی در سطح کارشناس 44 هزار تومان است. کار درمانی و گفتار درمانی برای انواع اختلالات مانند اتیسم، بیش فعالی، دیستروفی عضلانی و انواع سندرم های ژنتیکی کاربرد دارد. این اختلالات ژنتیکی رشد یک کودک را با مشکل مواجه می کنند و اگر درمان شود می تواند مانند فردی توانمند و مستقل زندگی کند؛ در غیر این صورت این کودک تبدیل به یک معلول می شود و هزینه های نگهداری از آنها چندین برابر می شود.

وی ادامه داد: خدمات کاردرمانی و گفتار درمانی مستمر است، اماهیچ پوشش بیمه ای برای آنها وجود ندارد؛ به همین دلیل کلینیک‌های درمانی وخانواده‌ها با مشکل روبرو شده‌اند. دارو، سی تی اسکن مغزی و انواع آزمایش ها برای این کودکان تا حدی تحت پوشش بیمه است، ولی درمان یک کودک اتیسم یا مبتلا به فلج مغزی تنها با مصرف دارو ممکن نیست. این کودک با مصرف دارو آماده می شود تا توانبخشی دریافت کند.

عضو هیات مدیره انجمن علمی کاردرمانی همچنین اضافه کرد: گاهی یک کودک فلج مغزی برای اینکه بتواند قدرت راه رفتن پیدا کند، به دو تا سه سال درمان نیاز دارد. طبق پروتکل‌های استاندارد باید در هفته  سه جلسه کاردرمانی حسی حرکتی برای این کودک انجام شود. این برنامه درمانی هزینه‌ای مداوم و فشرده است و تا زمانی که کودک بتواند مستقل شود، ادامه دارد.

اقتصاد خانواده‌ این بیماران آسیب دیده است

دهقان، حداقل هزینه کاردرمانی و توانبخشی برای یک کودک داخل طیف اتیسم را  ماهیانه یک میلیون و 500 هزار تومان اعلام کرد و گفت: این مبلغ برای خانواده‌هایی که جزو اقشار ضعیف هستند و حتی خانواده‌هایی در سطح متوسط نیز بسیار بالا است، اما یک ریال از این هزینه از طرف بیمه پوشش داده نمی شود مگر اینکه بیمه‌های تکمیلی به صورت معدود و ناقص این خدمات را پوشش دهند.

وی تصریح کرد: خانواده باید علاوه بر مخارج جاری خانواده و سایر فرزندان خود، هزینه نگهداری، دارو و رفت و آمد این کودکان را نیز بپردازند. این موضوع به شدت به  اقتصاد خانواده آسییب می زند و بسیاری از خانواده‌ها به دلیل همین موضوع، مشکلات دیگری مانند تنش‌های شدید در محیط خانه پیدا می‌کنند.

عضو هیات مدیره انجمن علمی کاردرمانی ظرفیت فعالیت سازمان‌های مردم نهاد و خیریه را در زمینه تحت پوشش گرفتن این خانواده ها کم دانست و افزود: مراجعان زیادی هستند که از نیمه راه درمان دیگر نمی توانند ادامه دهند. کلینیک‌های خصوصی نیز تا مرحله‌ای می‌توانند به خانواده‌ها تخفیف بدهند. با این روند کلینیک‌ها نمی توانند به فعالیت خود ادامه دهند.

به گفته دهقان، کلینیک‌های کاردرمانی و گفتار درمانی بخش خصوصی سالیانه با افزایش مالیات و اجاره روبرو هستند. تعرفه‌های کاردرمانی نیز متناسب با مالیات افزایش پیدا نمی‌کند و هزینه‌های جاری ساختمان نیز هر سال افزایش پیدا می‌کند. با توجه به قدرت اقتصادی خانواده این کودکان که در حال  کاهش است، تجهیز این کلینیک‌ها دیگر امکانپذیر نیست.

عضو هیات مدیره انجمن علمی کاردرمانی با اشاره به تعداد کم مراکز کادرمانی و گفتار درمانی در بخش دولتی، درباره دلیل این وضعیت گفت: اگر مساله بیمه حل شود یا ردیف‌های استخدامی افزایش پیدا کند این بخش‌ها نیز تقویت می‌شوند. امروز بیشتر بار مراجعه برای کاردرمانی و گفتاردرمانی بر عهده مراکز بخش خصوصی است که مجوز آنها از نظام پزشکی و معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی دریافت می‌شود.

دهقان تاکید می‌کند: وقتی بیمه‌ای وجود ندارد بخش خصوصی تا هم جایی می تواند به کار خود ادامه دهد. این وضعیت اجازه سرمایه گذاری در این بخش را نمی‌دهد؛ در نتیجه  نمی توان تجهیزات و متدهای درمانی جدید وارد کرد.

خدمات در مراکز نگهداری روزانه بهزیستی محدود است

وی درباره چگونگی خدمت رسانی در بهزیستی به کودکان دچار اختلالات نیازمند کاردرمانی و گفتاردرمانی نیز گفت: بهزیستی در مراکز خود افرادی را تحت پوشش قرار می دهد که شرایط خاصی داشته باشند یا معلولیت آنها شدید باشد. برخی خانواده‌ها تا جایی که امکان داشته باشد به اطرافیان خود نمی‌گویند که فرزندشان به مشکلی مانند اتیسم مبتلا است.  معمولا کسانی به بهزیستی مراجعه می‌کنند که کودکشان اختلالات شدیدی داشته باشد و خانواده برچسب معلولیت را پذیرفته است.

دهقان ادامه می‌دهد: در مراکز نگهداری روزانه بهزیستی خدمات محدودی ارائه می شود؛ یعنی کودک مدتی از روز خود را در این مراکز می‌گذراند و آموزش‌هایی دریافت می کند. در این مدت ممکن است زمانی هم به کاردرمانی و گفتاردرمانی او اختصاص داده شود.

تنها سه کاردرمان و گفتاردرمان در سیستان و بلوچستان فعالیت می‌کنند

عضو هیات مدیره انجمن علمی کاردرمانی وضعیت حضور گفتاردرمان و کار درمان را در استان‌های دیگر نامناسب توصیف کرد و گفت: من اوایل امسال از طرف انجمن اتیسم و با همکاری وزارت بهداشت به استان سیستان و بلوچستان رفتم. متوجه شدم در تمام استان فقط سه نفر گفتار درمان و دو نفر کار درمان فعالیت می‌کنند. هیچ مرکزی در این استان نبود که خدمات توانبخشی را  به صورت عمومی ارائه دهند. در بسیاری از شهرهای دیگر نیز این وضعیت وجود دارد و با کمبود خدمات کاردرمانی و گفتار درمانی روبرو هستند.

دهقان همچنین اضافه کرد: خانواده ای از زنجان به من خبر داده‌اند که در این استان خدمات تخصصی کاردرمانی و گفتار درمانی انجام نمی‌شود و باید تا تهران بیایند. در شهرهای کوچک با اینکه مراجعان زیادی وجود دارد، اما استخدام در مراکز دولتی وجود ندارد وخدمات هم تحت پوشش بیمه نیست؛ به همین دلیل کارشناسان گفتاردرمان و کاردرمان نمی‌تواند مشغول به کار شود.

او شرایط حضور این کارشناسان را در مراکز استان ها و شهرهایی که دانشکده توانبخشی دارند بهتر دانست و گفت: هیئت‌های علمی توانبخشی تلاش می‌کنند که مراکز دانشگاهی کاردرمانی و گفتاردرمانی را گسترش دهند. کارشناسان این حوزه ممکن است مدتی در یک شهر کارکنند ولی چون منطقه ضعیف است نمی توانند کلینیک خود را نگهدارند.

آمارها دقیق نیستند

دهقان آمار درباره آمارشیوع اتیسم در ایران گفت: در مطالعه‌ای که به تازگی انجام شده‌ است آمار ابتلا به اتیسم در آمریکا یک مورد در 68 تولد اعلام شد. این آمار در خوشبینانه ترین حالت در ایران یک مورد در هر صد تولد زنده است. آمار تولد کودکان مبتلا به انواع اختلالات مغزی نیز یک مورد در هر 500 تولد زنده است. چندسال پیش مطالعه‌ای درباره میزان بیش فعالی کودکان در شهر یزد انجام شد که آمار 17 درصدی ابتلا به این اختلال را در میان کودکان یزدی نشان می‌داد.

عضو هیئت مدیره انجمن علمی کاردمانی با ابراز تاسف از اینکه در کشور آمار دقیقی از میزان تولد کودکان مبتلا به انواع اختلالات رشدی، مغزی و یادگیری وجود ندارد، تصریح کرد: در حال حاضر 10 هزار کاردرمان و گفتار درمان فعال در کشور داریم که خدمت می کنند ولی آنها تا چه زمانی می توانند صبر کنند که پوشش خدمات بیمه ای ایجاد شود و بعد  در شهر خودشان کار کنند؟

دهقان بر ضرورت توجه به موضوع توانبخشی در طرح تحول نظام سلامت نیز تاکید کرد و گفت: بخش زیادی از این اختلالات رشدی و روانپزشکی و یادگیری هیچ پوشش بیمه ای ندارند و با وجود داشتن هوشی نرمال شاید نتواند درس بخواند. سازمان‌های بیمه‌گر نیز می گویند پوشش هفته‌ای سه جلسه کاردرمانی و گفتار درمانی به هزینه زیادی نیاز دارد، اما این موضوع را در نظر نمی گیرند که اگر این فرد معلول شود، هزینه نگهداری و مولد نبودن او و همچنین از کار افتادن اعضای خانواده‌اش بسیار بیشتر می‌شود.