اهمیت سفر اردوغان

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- یاسرنظیفی گیلوان- پیمان یزدانی: در پی تحولات اخیر در منطقه در ماه های اخیر شاهد سفرهای مقامات سیاسی و نظامی ایران و ترکیه هستیم.

بعد از یک دوره طولانی پرتنش در روابط دو کشور از آغاز تحولات سوریه، امروز شاهد آن هستیم که تهدیدات مشترک موجب همگرایی بیشتر دو کشور شده است بطوریکه از ماه گذشته تا کنون بعد از حدود ۴ دهه برای اولین بار عالیترین مقامات نظامی دو کشور دو مرتبه با همدیگر دیدار کرده اند و بر افزایش همکاری های نظامی دو کشور تاکید کرده اند.

امروز نیز «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در راس هیاتی بلندپایه وارد تهران می شود و با بالاترین مقامات ارشد ایران دیدار می کند. در خصوص اهمیت سفر وی به تهران در این مقطع زمانی خاص گفتگویی با صادق ملکی کارشناس ارشد مسائل منطقه انجام شده است که مشروح آن در زیر آمده است:

*اردوغان بعد از یک دوره پرتنش در روابط تهران –آنکارا قرار است به ایران سفر کند. ارزیابی جنابعالی از این سفر چیست؟

سفراردوغان اگرچه در چارچوب سفرهای دوره ای روسای جمهور است اما اگر سفر به همراه تغییر ذهنیت اردوغان و اصلاح رفتار ایشان باشد می تواند گامی مهم برای دور شدن از فضای تنش و رسیدن به نقطه همکاری باشد.

*چقدر این سفر می تواند عامل تحول در روابط باشد؟

هیچ سفری به تنهایی عامل تغییرات بنیادی و راهبردی در روابط کشورها نمی شود ولی باید از نقطه ای شروع کرد. سفر در سطح رئیس جمهور مهم و دارای بار سیاسی است. انجام این سفر در شرایط گذار و بحرانی خاورمیانه و در حالی تحولاتی چون همه پرسی اربیل برگزار شده و داعش شکست خورده بر ابعاد و اهمیت این سفر افزوده است.

*اردوغان با چه کسانی ملاقات کرده و دستور کار سفر چیست؟

اردوغان را مقام معظم رهبری بحضور پذیرفته و ایشان با رئیس جمهور نیز ملاقات خواهد داشت. برگزاری شورای عالی راهبردی، مذاکرات در خصوص مسایل دوجانبه، منطقه ای، همه پرسی اقلیم، نشست های آستانه، مسایل سوریه، عراق، گسترش همکاری های در بخش انرژی از جمله محورهای مهم گفتگوهای طرفین در این سفر خواهد بود.

*اشاره به برگزاری نشست شورای راهبردی در این سفر نمودید. آیا می توان به این نشست امیدوار بود؟

پس از همکاری های اخیر و مواضع نسبتا نزدیک دو کشور در خصوص همه پرسی اقلیم و از همه مهمتر سفر روسای ستاد مشترک این نشست در قیاس با جلسات قبلی در شرایط بهتری برگزار می شود. با این وجود نباید نسبت به آن بیش از اندازه بزرگ نمایی گردد.

روابط راهبردی، حاصل نام ها  و برگزاری نشست ها نبوده و نیست. روابط راهبردی میان دو کشور زمانی شکل می گیرد که کشورها نه در شعار بلکه در عمل امنیت، توسعه و منافع دیگری را امنیت، توسعه و منافع خود ببینند. ترکیه با عراق و سوریه نیز توافق راهبردی داشت.

رسیدن با روابط راهبردی اگرچه مسیری دو طرفه است اما عملکرد ترکیه نشان داده است که این کشور همچنان درگیر ذهنیت چالدران و اسیر تاریخ گذشته است. تا زمانی که این ذهنیت تغییر نکند ما شاهد اقداماتی چون دیوارکشی در مرزهای صلح چهارصدساله ای خواهیم بود که بجای صلح و دوستی، ترس، جدایی را منعکس می نماید. در نگاه ترکیه عضو ناتو،  ایران همچنان رقیب تعریف شده است.

*آیا می توان عنصر رقابت را در روابط ایران و ترکیه حذف کرد؟

شدنی است، اما کاری سخت بوده و نیاز به شکل گیری اراده ای واقعی دارد. کاهش فاصله میان سیاست های اعلامی با سیاست های اعمالی، گامی اساسی برای رسیدن به این نقطه است. بررسی علل شکل گیری داعش و شرایطی که کمک کرد اربیل علیرغم مخالفت بغداد، تهران، آنکارا و... همه پرسی برگزار نماید، می تواند راهنمایی برای رسیدن به نقشه راهی باشد که انتهای آن همکاری ایران و ترکیه و در نقطه مطلوب رفتن بسوی خاورمیانه متحد است.

اتاق های فکر بجای کارهای پنهان، باید روی کارهای آشکار متمرکز شده و برای تعمیق روابط فرصت ایجاد نمایند. با شعار و کارهای مقطعی نمی توان به این هدف نایل شد. ناحیه لرن در روابط آلمان و فرانسه عامل چالش در روابط برلین و پاریس بود. اختلاف را این دو کشور در گام اول با تغییر ذهنیت حل کرده و بعدا در وسعت جغرافیا نیز حل شد. مسلما نقاط اشتراک ایران و ترکیه از آلمان و فرانسه اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست.

باید نقطه پایانی برای رقابت های ژئوپلیتیکی ایران و ترکیه  یافت و این میسر نمی شود مگر آنکه ژئواستراتژی دو کشور را بهم پیوند داد. درگیری ها و رقابت ها در خاورمیانه در  بخش مهمی  حاصل دخالت های بیگانگان خارج از این جغرافیاست. باید با همکاری ایران و ترکیه به آن پایان داد.

نباید تجربه تلخ اروپا در خاورمیانه تکرار شود. باید روی صلح و همکاری متمرکز شد. در روابط ایران و ترکیه الزامات ناشی از تاریخ و بخصوص جغرافیا و منافع حاصله از همکاریها، دیر یا زود همگرایی میان دو کشور را ضروری و اجتناب ناپذیر خواهد کرد. با بهای کمتر باید بسترساز رسیدن به این نقطه شد.

در این راستا ایران ترکیه لازم است در کنار توجه به زمینه ها و قابلیت های مختلف همکاری در حوزه های سیاسی، اقتصادی،امنیتی، به همکاری در بخش انرژی به عنوان یکی از مهمترین عوامل  ارتقای روابط به سطح ایده آل توجه خاص نمایند. در این راستا سفر اردوغان به ایران اگر همراه با تغییر ذهنیت باشد، می تواند منشا تحولات مثبت در روابط تهران – آنکارا گردد، لذا باید از آن استقبال کرد.