وال استریت ژورنال: تضمینی برای تا ابد آرام ماندن عربستان نیست

ایرنا -'یاروسلاو تروفیموف' به عنوان کارشناس مسائل خاورمیانه دیروز (دوشنبه) تفسیری را در این روزنامه آمریکایی این گونه آغاز کرد: اگر در سال 2017 شوکهایی را از ناحیه خاورمیانه دریافت کردید، خود را برای دریافت بیشتر این شوکها در 2018 آماده کنید.

خاورمیانه همیشه شگفتی آفرین بوده است. یکی از علل آن این است که این منطقه اصولا در همیشه تاریخ، قلمرو حکمرانانی خودکامه و پادشاهی های مطلقه بوده است که با خاطری آسوده به هرگونه قانونگذاری و تغییرات سیاسی مهم دست زده اند، بدون آنکه از قبل تعقل و تفکر لازم را در مورد آن انجام داده باشند و یا با اجماع ملی، که سنت معمول جوامع دمکراتیک است، وارد چنین تصمیم گیریهای مهمی شده باشند.

با این حال نقش آمریکا در خاورمیانه، همواره تضمین کننده امنیت منطقه و متحدان و سد شدن بر سر راه حرکات گستاخانه رهبران بومی بوده است، اما با روی کار آمدن 'اوباما' این رویکرد سنتی آمریکا تغییر کرد. اوباما مصمم به رفع تکلیف از آمریکا در درگیری ها و منازعات منطقه بود. حال در دولت 'ترامپ' از کاخ سفید، پنتاگون و وزارت امور خارجه آمریکا، پیامهای ضد و نقیضی پیرامون موضوعات مهم ارسال می شود و معلوم نیست واقعا کی زبان گویای آمریکاست. بدیهی است آمریکا در چنین شرایطی، هرگز نمی تواند عامل ایجاد ثبات باشد.

'امیل هوکییم' از کارشناسان امنیت خاورمیانه در 'موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک' لندن، می گوید 'در عصر ترامپ، کشورهای زیادی وجود دارند که احساس می کنند می توانند هر کار دلشان خواست، انجام دهند بی آنکه تاوان آن را بپردازند. دیگر سیاست آمریکا چارچوبی تعیین کننده نیست و رهبران منطقه هم دیگر مطابق میل و انتظارات واشنگتن عمل نمی کنند'.

به این واقعیت باید این نکته اساسی را هم افزود که خود منطقه خاورمیانه بتدریج به سوی حکومت های مطلقه و استبدادی میل می کند.

منطقه شاهد وقوع خیزش 'بهار عربی' بوده است و رهبران منطقه هم متوحش از تکرار آن، محدودیتها را قویتر کرده اند و جلوی هرگونه آزادی بیان را بتمامی گرفته و اندک سیستم های نظارتی بر حکومتها و تعدیل حاکمیتها را هم که وجود داشت، از بین برده اند.

** وال استریت ژورنال: معلوم نیست عربستان هم تا ابد آرام بماند

وال استریت ژورنال در ادامه تفسیر خود نوشت: در بعد میدانی قضیه، رهبران محلی هم بیش از گذشته مطابق میل و هوی و هوس خود عمل می کنند که اکثرا هم عواقب فاجعه باری به همراه دارد. غالبا هم این رهبران متوهم می شوند که واشنگتن دست حمایتش پشت سر آنهاست.

اولین نمونه 'محمد بن سلمان' ولیعهد و حاکم بالفعل عربستان است که بکلی نظام سنتی حاکمیتی این پادشاهی را که دیپلماسی بسیار محتاطانه بود، شکست و بسیاری از نخبگان سیاسی و تجاری پادشاهی را عزل و یا زندانی کرد.

همین شاهزاده سعودی در ژوئن (خرداد) گذشته دولت قطر را تحریم کرد و بحرانی آفرید که هنوز هم حل و فصل نشده است. او در نوامبر (آبان) هم سعی کرد که 'سعد حریری' نخست وزیر لبنان را بازداشت و مجبور به استعفا کند .

هنوز مشخص نیست شاهزاده محمد برای ماههای آتی چه در سر می پروراند. شاید شیرین کاری بعدی او، ابتکار عمل عربستان برای حل مشکل فلسطینیان باشد. کمتر کسی در این مورد شک دارد.

و اما در ترکیه هم شخصی حکومت می کند که از او هم می توان توقع چرخش ها و پیچش های دور از انتظار را داشت.

'رجب طیب اردوغان' که در مقایسه با پادشاهی سعودی کمتر مستبد است، می تواند دست به رفتارهای عجیب و غریب بزند از جمله آنکه رهبران احزاب اصلی اپوزیسیون ترکیه را زندانی کند و ناگهان به سرش بزند که انتخابات زودهنگام برگزار کند و بحرانهای تازه ای را با اتحادیه اروپا و آمریکا خلق کند.

'سونر جاکاپتای' کارشناس مسائل ترکیه در 'موسسه سیاست خاور نزدیک' در واشنگتن در این زمینه می گوید 'اردوغان ترمز بریده است و می خواهد در سیاست خارجی یک ملی گرای تند افراطی باشد'.

اردوغان در روزهای پایانی سال 2017 هم یک جنگ لفظی با امارات متحده، متحد دیگر آمریکا پیدا کرد.

دعوا بر سر موضوعی بود که امارات آن را مطرح کرده است و می گوید که سربازان امپراطوری 'عثمانی' در طول جنگ جهانی اول شهر مقدس 'مدینه' را غارت کردند. وزیر امور خارجه امارات این مطلب را توییت کرده بود.

اردوغان بشدت از این مطلب ارائه شده عصبانی شد و با دادن جوابی دندان شکن به وزیر اماراتی دستور داد نام خیابانی که سفارت امارات در آنکارا در آن واقع است، به نام ' فخرالدین پاشا' فرمانده نظامیان عثمانی در شهر مدینه تغییر نام دهد.

حال که تداوم توفان خیزش بهار عربی در سرتاسر منطقه وزیدن گرفته، چه تضمینی هست که روزی شهرهای 'جده' و ' ریاض' هم برای ابد آرام و ساکت بمانند؟

'کریم سجادپور ' کارشناس مسائل ایران در موسسه 'کارنگی' می گوید 'تاریخ به ما آموخته است، خیزشهای مردمی اغلب وقتی اتفاق می افتد که سطح آگاهی و بینش مردم بالا رفته و به همان نسبت هم سطح مطالبات آنها اوج گرفته است'.

سجادپور ادامه می دهد 'فارغ از عربستان، امروز جمعیت های معدودی در خاورمیانه وجود دارند که آرزوهای بزرگی برای آینده خود دارند'.