شیوع یک آنفلوآنزای جدید در ایران

درست 100 سال پیش ویروس آنفلوآنزای اسپانیایی شایع شد و 40 سال پس از بروز نخستین ویروس، آنفلوآنزای آسیایی ظهور پیدا کرد و بعد از آن هم آنفلوآنزای هنگ‌کنگی. اگرچه این ویروس در یک قرن گذشته موجب مرگ تعداد زیادی از افراد در جهان شده است اما همواره سیر مرگ‌ومیر ناشی از آن سیر نزولی داشته است. این بیماری که شایع‌ترین ویروس در فصل سرما است دستگاه‌ تنفسی ‌را درگیر می‌کند و شدیدا مسری است. ‌مدت‌ زمان‌ شروع‌ علائم‌ آنفلوآنزا از زمان‌ وارد شدن‌ ویروس‌ به‌ بدن‌ بین 24 تا 48ساعت‌ است‌. 

افزایش تب یا سرفه، وجود خون در خلط، گوش درد، تنگی‌نفس یا درد قفسه سینه، ترشحات غلیظ از بینی، سینوس‌ها یا گوش‌ها، درد سینوس و درد یا سفتی گردن از جمله علائمی است که فرد با مبتلا شدن به ویروس آنفلوآنزا با آن‌ها مواجه می‌شود. ویروس‌های آنفلوانزای موجود در قطرات تنفسی از طریق سرفه و عطسه منتشر می‌شوند. در اغلب موارد این انتشار از فرد به فرد و معمولا از طریق تماس دست با آنچه که به ویروس آنفلوانزا آلوده شده است و سپس تماس دست آلوده با دهان و بینی فرد منتقل می‌شود. با این توضیح که بزرگسالان ممکن است دیگران را روز قبل از شروع علائم تا روز پس از بروز بیماری مبتلا کنند که این امر به این معنی است که شما می‌توانید فردی را قبل از آنکه بیماری در شما ایجاد شده باشد مبتلا کند.

اما در وضعیتی که این ویروس با سرفه، عطسه، آب دهان، آب بینی و دست دادن منتقل می‌شود، افراد برای انتشار و انتقال این ویروس چه باید کنند؟ ایرج خسرونیا، متخصص بیماری‌های داخلی در این‌باره تاکید می‌کند: کسی که به این بیماری مبتلا شده می‌تواند از طریق هر یک از راه‌های انتقال حتی در یک اتاق سربسته شما را مبتلا کند بنابراین تنها راه پیشگیری از این بیماری این است که مبتلایان حتما در بخشی تحت‌نظر باشند که با کسی در تماس نباشند. ملاقات‌کنندگان هم باید از بوسیدن و دست دادن خودداری کنند. کسانی هم که از کشورهای همجوار وارد کشور می‌شوند حتما رعایت کنند. به گفته او، یک نفر می‌تواند صدها نفر را مبتلا کند. اگر کسی حس کرد که به این بیماری مبتلا شده حتما به پزشک مراجعه کند. چون درمان در روزهای اول بسیار آسان‌تر است.

شستن دست‌ها بعد از تماس با وسایل نقلیه

سوالی که مطرح می‌شود این است که چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به این ویروس هستند؟ پاسخ این متخصص بیماری‌های داخلی به این پرسش این است که افراد دارای کهولت سن، خانم‌های باردار و کسانی که زمینه یک بیماری خاص دیگری را دارند بیشترین قربانیان این بیماری هستند، مثل بیماران نارسایی‌های قلبی و ریوی که ویروس به آنها غلبه کرده و موجب مرگ آنها می شود. رعایت اصول بهداشتی مثل شستن دست‌ها بعد از تماس با وسایل نقلیه، اتوبوس، مترو به طور جدی توصیه می‌شود. پرستاران و کسانی که از این بیماران مراقبت می‌کنند باید حواس‌شان باشد که حتما از ماسک و روپوش مناسب استفاده کنند که موجب انتقال بیماری نشوند. نشانه‌های این بیماری در روزهای اول به شکل سرماخوردگی است. اما به مرور تب و مشکلات تنفسی و ریوی، بدن‌درد و ضعف عمومی و بی‌حالی را به‌همراه دارد و اگر کسی این نشانه‌ها را در خودش دید باید سریع به پزشک معالج مراجعه کند.

حالا عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا در تازه‌ترین اظهارات خود از افزایش موارد بستری به دلیل آنفلوآنزا خبر می‌دهد و می‌گوید: در حال حاضر وضعیت بروز و شیوع آنفلوآنزا در کشور وضعیت خوبی نیست. از سوی دیگر، سینه‌پهلو بعد از آنفلوآنزا هم منجر به بستری‌های مکرر بیماران در بخش‌های داخلی، عفونی و حتی ICU شده است.

گونه‌هایی که تاکنون در ایران نبوده است

به گفته مردانی، برای اولین بار هم برخی از گونه‌های جدید ویروس آنفلوآنزا را که تا به حال در ایران وجود نداشت، شاهد بودیم. به‌عنوان مثال یک گونه از آنفلوآنزای نوع B است که گونه‌ای به نام «ویکتوریا» است که قبلا در واکسن آنفلوآنزا بود و فرد آن را تزریق می‌کرد اما در حال حاضر علاوه بر گونه «ویکتوریا» یک گونه جدید به نام «یاماگاتا» شیوع پیدا کرده که در واکسن هم وجود ندارد و به همین دلیل حتی ممکن است افرادی که واکسن آنفلوآنزا را تزریق کرده‌اند، هم به این گونه از آنفلوآنزای نوع B مبتلا شوند. این ویروس در واکسن منظور نشده بود اما در گردش است. البته ممکن است در سال‌های آینده، واکسن چهار ظرفیتی وارد شود که این‌گونه آنفلوآنزا را هم در خودش دارد.

اظهارات این کارشناس درحالی است که اواسط ماه گذشته رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت اعلام کرد که تا به حال موردی از آنفلوانزای پرندگان در انسان نداشته‌ایم و آنفلوانزای فصلی هیچ ربطی به مصرف مرغ، تخم‌مرغ و گوشت نداشته و ندارد. به گفته محمدمهدی گویا، آنفلوآنزای فصلی با شروع فصل سرما در کشور شروع می‌شود و خیلی غیرمعمول نیست.

اما از آنجایی که شیوع آنفلوانزای فصلی در همین فصلی است که در آن به سر می‌بریم، این مقام مسئول تاکید می‌کند که برخی گروه‌ها در صورت ابتلا به آنفلوانزا در معرض خطر بیشتری هستند و این گروه‌های شامل این افراد هستند؛ سالمندان یا افرادی که یک بیماری زمینه‌ای مثل بیماری‌های قلبی، ریوی، نارسایی کلیه، نارسایی کبد و دیابت کنترل نشده دارند. در این میان، بیماران سرطانی که تحت درمان هستند و کسانی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی دریافت می‌کنند و نیز خانم‌های باردار در صورت ابتلا به آنفلوآنزا در معرض خطر بیشتری قرار دارند. 

تزریق واکسن را جدی بگیرید

اهمیت تزریق واکسن آنفلوآنزا برای افراد مسن یا دارای بیماری‌‌های زمینه‌ای به اندازه‌ای است که گویا توضیح می‌دهد: کسانی مبتلا به آنفلوانزا می‌شوند که به این توصیه توجه نکرده و موضوع را جدی نمی‌گیرند زیرا این افراد با آدم‌های معمولی فرق می‌کنند و آنفلوآنزا برای این افراد خطرناک‌تر از مردم عادی است و حتی ممکن است جان خود را به دلیل ابتلا به این بیماری از دست بدهند.

توضیحاتی این مقام مسئول در وزارت بهداشت درحالی است که مردانی هم تاکید می‌کند که افراد در معرض خطر که از ابتدای سال تاکنون هنوز واکسن آنفلوآنزا را تزریق نکرده‌اند، هم‌اکنون در اولین فرصت این واکسن را تزریق کنند. این عضو عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا، افراد دیگری را هم به سایر افراد در معرض ابتلا به این ویروس اضافه می‌کند و می‌گوید: افرادی که همودیالیز می‌شوند، افراد مبتلا به HIV مثبت، مبتلایان به بیماری‌های صعب‌العلاج، افرادی که تحت درمان‌های کورتون، رادیوتراپی یا شیمی‌درمانی هستند، تمامی کادر و گروه پزشکی باید این واکسن را تزریق کنند.

به گفته او، مردم باید نسبت به رعایت مسائل بهداشتی فردی و اجتماعی حساس باشند. بهترین کار این است که اگر کسی فرزندش به آنفلوآنزا مبتلا شد، او را چند روزی به مدرسه نفرستد یا اگر کسی آنفلوآنزا دارد از رفتن به محل کار خودداری کند و دو تا سه روز در خانه استراحت کند. همچنین افراد مبتلا، در خانه یک حالت خودقرنطینگی برای خودشان ایجاد کنند. یعنی اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا شده است، در یک اتاق بخوابد و سایر اعضای خانواده در اتاق دیگر. در غیر این‌صورت همه افراد خانواده به آنفلوآنزا مبتلا می‌شود. 

توضیحات بیشتر درباره این بیماری این است که آنفلوآنزا ممکن است از زمان آغاز اولین علائم تا پنج تا هفت روز آلوده‌کننده باشد، از طرفی عدم شست‌وشوی مکرر دست، زنجیره انتقال عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی از فرد مبتلا به بقیه افراد را ایجاد می‌کند، بنابراین اگر می‌خواهیم به آنفلوآنزا مبتلا نشویم با افراد دست ندهیم، روبوسی نکنیم و دست‌ها را مکررا بشوییم.

با همه اینها آنطور که مسئولان گزارش داده‌اند به نظر می‌رسد امسال شیوع بیماری آنفلوآنزا در کشور در حد انتظار است اما موارد منجر به بستری افزایش یافته و البته تاکنون هیچ موردی از آنفلوآنزای پرندگان ثابت ‌شده در کمیته کشوری آنفلوآنزا مطرح نشده است.