دومینوی برکناری در کاخ سفید

ترامپ در سال گذشته به طور مرتب در حال ایجاد تغییرات در کابینه دولت جمهوریخواه خود بود تا بتواند بعد از سپری شدن بیش از یکسال از حضور خود در کاخ سفید به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهوری ایالات متحده تیمی یکپارچه و هماهنگ ایجاد کند.

رییس جمهوری آمریکا جابجایی های به شدت شتابزده را که موجب برکناری شماری از اعضای عالی رتبه کاخ سفید شده، اقدامی در مسیر قدرت یابی و تقویت دولت می داند اما برخی این تصمیمات رئیس جمهوری بی تجربه را نشان بی ثباتی و تزلزل در نهاد رئیس جمهوری می دانند که تا پایان دولت وی تداوم خواهد یافت.

** آینده جابجایی در حوزه سیاست خارجی

یکی از مهمترین برکناری های دولت ترامپ در سال 1396، اخراج رکس تیلرسون از مدیریت وزارت امور خارجه و جایگزین کردن «مایک پمپئو» رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در این سمت بود. موضوع قابل بحث در این جابجایی عدم اطلاع تیلرسون از تصمیم ترامپ بود که پس از انتشار آن در توئیتر افشا شد.

برخی بر این باورند که ترامپ به دلیل اختلاف نظر و کشمکش هایی که با تیلرسون داشت از این روش برای تحقیر وی استفاده کرد.

اختلاف نظر ترامپ و وزیر امور خارجه قبلی وی تا ماه ها در خفا ادامه یافت تا این که آنها به تدریج یکدیگر را با نامناسب ترین واژه ها خطاب قرار دادند. تیلرسون در یکی از نشست های امنیتی و مهم ترامپ را «احمق» خواند و متعاقب آن، رئیس جمهوری وزیر خارجه خود را به چالش هوش فراخواند. در نهایت این چالش ها موجب شد تا رئیس کاخ سفید تصمیم به برکناری وی بگیرد و پمپئو را جایگزین وی کند.

تیلرسون و ترامپ در بسیاری زمینه ها با یکدیگر اختلاف نظر داشتند. نمونه ای از این اختلاف ها در موضوع خروج آمریکا از پیمان اقلیمی پاریس خود را نشان داد. پیمانی که نزدیک به 200 کشور به عضویت آن درآمده اند و تیلرسون نیز از آن حمایت می کرد اما پس از اعلام نماینده سوریه مبنی بر پیوستن به آن، ایالات متحده تنها کشور جهان است که خارج از این توافق قرار دارد.

با وجود اینکه پیش از این تیلرسون نیز خود را همچون ترامپ یک تاجر و بازاری می دانست اما دیدگاهی تعامل گرا و حامی حل وفصل اختلافات از راه مذاکره داشت در حالی که ترامپ به این روش ها اعتقادی ندارد و بر این باور است که باید در کوتاه ترین زمان مسائل راهبردی را حل و فصل کرد.

یکی از مهمترین اختلاف نظرهای ترامپ و تیلرسون در موضوع برجام نمود یافت و به جرات می توان گفت که این امر مهمترین عامل در اخراج تیلرسون بود. رئیس جمهوری آمریکا، تیلرسون را با هدف پیدا کردن دلایلی موجه و محکمه پسند برای زیر سوال بردن توافق هسته ای در پست وزارت امور خارجه قرار داد اما چند ماه پس از ناامیدی از عملکرد وی، این مسئولیت را بر عهده شماری از مشاوران خود در کاخ سفید قرار داد. در همین زمان بود که «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در شورای امنیت در حمایت از تصمیم ترامپ برای ضعیف نشان دادن برجام وارد عمل و به تدریج از اهمیت وزارت امور خارجه کاسته شد.

رئیس جمهوری آمریکا به ناچار سه بار پایبندی ایران به توافق هسته ای را مورد تایید قرار داده و دلیل اعلام پایبندی ترامپ به برجام این بود که مقامات کاخ سفید بتوانند از فرصت به دست آمده برای ضربه زدن به برجام استفاده کنند و در زمان مناسب از توافق خارج شوند. موضوعی که مغایر اعتقاد تیلرسون بود و به باور وی ایالات متحده نباید توافقی که مهر شورای امنیت پای آن خورده و از حمایت آژانس بین المللی و قدرت های جهانی برخوردار است، زیر پا گذارد.

ضمن این که ژنرال «جیمز متیس» وزیر دفاع، ژنرال «جوزف وتل» فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا در خاورمیانه و شماری دیگر از مقامات آمریکا نیز دیدگاهی همچون تیلرسون دارند و معتقدند که ایالات متحده باید به توافق هسته ای پایبند بماند.

** مروری بر استعفاها و برکناری ها

اکنون با گذشت یکسال و اندی از فعالیت ترامپ، تنش و درگیری و همچنین شمار بالای استعفاها و برکناری ها از برجسته ترین ویژگی های دولت تازه کار وی بوده است. «مایکل فلین» مشاور امنیت ملی دولت، نخستین قربانی کاخ سفید بود که به دلیل افشای تماس های ترامپ با سفیر روسیه در واشنگتن برکنار شد.

سپس «جیمز کومی» رییس پلیس فدرال به جرم تحقیق درباره پرونده مداخله روسیه در انتخابات آمریکا از کار برکنار شد. برکناری «راینس پریبس» رییس دفتر کارکنان و شاغلان کاخ سفید، کناره گیری «والتر شاب» مدیر دفتر ملاحظات اخلاقی دولت آمریکا و «مایکل دوبکه» مدیر پیشین ارتباطات کاخ سفید از دیگر تغییرات و جابجایی ها در هیات حاکمه آمریکا در سال گذشته بود.

افزون بر آن، «شان اسپایسر» سخنگوی کاخ سفید، «آنتونی اسکاراموچی» مدیر ارتباطات کاخ سفید و «استیو بنن» نیز که به عنوان استراتژیست کاخ سفید شناخته می شدند از سمت خود برکنار شدند. در ماه گذشته نیز شاهد استعفای «جان داود» وکیل رئیس جمهوری آمریکا بودیم.

موج تغییرات در کاخ سفید به موارد مذکور محدود نشد و به تازگی ترامپ در توئیتی «مک‌ مستر»، مشاور ارشد امنیت ملی آمریکا را برکنار و «جان بولتون» سفیر سابق این کشور در سازمان ملل متحد را جایگزین وی کرد. یکی از عمده ترین دلایل انتخاب بولتون برای این جایگاه را می توان عدم مخالفت وی با تصمیمات ترامپ و همچنین حمایت وی از اقدامات ضد ایرانی ترامپ دانست.

یکی از نقدهایی که همواره علیه سیاست های ترامپ مطرح می شود این است که وی در هر زمینه ای خود را متخصص امور می داند و با وجود اطلاعات اندک در زمینه های داخلی و سیاست بین الملل، به جای وزیران و متخصصان حوزه های مختلف تصمیم گیری می کند. برای مثال در حوزه سیاست خارجه بیش از آنکه موضوع ها از طریق مسوولان این بخش پیگیری شود از طرف «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل دنبال می شود.

علاوه بر آن، جابجایی و برکناری مقامات کاخ سفید به دلیل مخالفت آنان با نقطه نظرات رئیس جمهوری، اعطای سمت های خانوادگی و بکارگیری افراد کم سن و سال و بی تجربه خانواده از قبیل دختر، پسر و داماد ترامپ در حوزه های حساس که هیچ اطلاعی از آن موقعیت ندارند از دیگر موارد تضعیف دولت آمریکا محسوب می شود.