۹ پرسشی که اعضای شورای شهر باید از ۵ کاندیدا بپرسند

سنگ محک انتخاب شهردار

ماراتن دو روزه ارائه برنامه نامزدهای شهرداری تهران پایان یافت. با انصراف رسمی دو نامزد مرحله مقدماتی انتخاب شهردار هفدهم، طی دو روز گذشته پنج کاندیدای معرفی شده از سوی اعضای شورای شهر تهران برنامه‌های پیشنهادی خود را برای اداره پایتخت تا پایان دوره پنجم مدیریت شهری ارائه کردند. امروز نیز ۲۱ عضو پارلمان محلی پایتخت بنا دارند از میان پنج کاندیدا (پیروز حناچی، حجت‌الله میرزایی، محمدعلی افشانی، سید محمود حسینی و سمیع‌الله حسینی مکارم) دو نفر را به‌عنوان نامزد دوره نیمه نهایی انتخاب شهردار جدید پایتخت برگزینند. بررسی جزئیات و محورهای مختلف برنامه‌های پنج نامزدی که به تشریح ایده‌های مکتوب خود برای اداره شهر تهران در چند سال آتی پرداختند نشان می‌دهد تمامی برنامه‌ها دارای یک وجه اشتراک مهم در شناخت مسائل و چالش‌های فعلی شهر تهران است. نامزد‌های شهرداری تهران بخش مهمی از برنامه‌های تدوین شده خود برای اداره شهر تهران را به بررسی و تشریح چالش‌های کنونی پایتخت مبتنی بر چند محور اصلی شامل آلودگی هوا، ترافیک و حمل و نقل عمومی، بی‌قاعدگی در ساخت‌وساز و شهرفروشی و شناخت و مطالبه انتظارات شهروندان تهرانی اختصاص دادند. اگرچه ظاهر برنامه‌های ارائه شده از سوی این نامزدها یک برنامه عملیاتی و مناسب برای تغییر وضعیت شهر و افزایش کیفیت زندگی در تهران دارد، اما بررسی جزئی‌تر کارشناسان از محتوای این برنامه‌ها جنبه دیگری از این برنامه‌ها را نیز نشان می‌دهد. طوری که به نظر می‌رسد عمده این برنامه‌ها یک نقطه تاریک در ارائه راهکار‌ها و راه‌حل‌های چالش‌های موجود شهر منطبق بر یک برنامه کیفی و زمان‌بندی شده در دوره پیش‌رو(۳ سال از دوره مدیریت شهری کنونی باقی مانده است) دارند. هرچند برخی نامزدها در زمان ارائه برنامه‌ها و در پاسخ به اعضای شورای شهر عنوان کردند تغییر وضعیت در برخی از چالش‌های کنونی شهر تهران در یک بازه زمانی بلندمدت ممکن خواهد شد، اما انتظار طیف مختلفی از کارشناسان، استادان دانشگاهی و شهروندان تهرانی از مدیریت شهری فعلی حل مشکلات انباشته شده طی سال‌های گذشته در یک بازه زمانی مشخص است. با نگاهی به وجود این نقطه تاریک در برنامه نامزدهای شهرداری تهران، اعضای شورای شهر تهران به‌عنوان نمایندگان رسمی شهروندان پایتخت امروز در مرحله نیمه‌نهایی و روز ۲۳ اردیبهشت ماه سال جاری برای انتخاب شهردار برتر دو مسیر پیش‌رو دارند. مسیر نخست چشم‌پوشی از توجه به شاخص‌ها و معیارهای کارشناسی و مصلحت عمومی شهر تهران و انتخاب گزینه نهایی شهرداری بر مبنای منافع و مصلحت‌های حزبی و سیاسی است.

اما اگر اعضای شورای شهر که با اعتماد اکثریت شهروندان تهرانی حق انتخاب شهردار را دارا شدند مسیر نخست را کنار بگذارند و بخواهند به رای شهروندان پاسخ مثبت و مناسب دهند مسیر دیگری پیش روی آنها بازخواهد شد و می‌توانند با توجه به ۹ سنگ محک مشخص، تراز انتخاب شهردار را تعیین کنند. نخستین سنگ محکی که اعضای شورای شهر تهران می‌توانند در قالب برگزاری جلسات تک‌نفره طی روز جاری با نامزدهای شهرداری به آن اتکا کنند، پرسش از تمامی نامزدها برای ارائه راهکار کمی چالش‌های برشمرده از سوی آنها است، به این معنی که اعضای شورای شهر می‌توانند از ظاهر وعده‌ها و اهداف برنامه‌های ارائه شده فراتر روند و از نامزدها بخواهند که به‌طور مشخص بنا دارند هر یک از چالش‌های شهر را در چه قالب زمانی و با چه کیفیتی حل کنند. به‌عنوان مثال هر یک از نامزدها چه طرحی و در چه بازه زمانی برای حل ترافیک و آلودگی هوای پایتخت دارند. دومین سنگ‌محک نامزدهای شهرداری تهران، گذشته از سابقه سیاسی آنها، رزومه کاری کارشناسی و تخصصی آنها در سال‌های گذشته است. اعضای شورای شهر می‌توانند به‌طور مشخص این بررسی را داشته باشند که نامزدهای شهرداری تهران در سال‌های گذشته در چه زمینه‌های مرتبط با حوزه شهری و مدیریتی موفق بوده‌اند.

از دیگر سو اعضای شورای شهر می‌توانند برای آن دسته از نامزدهایی که در دوره‌های گذشته پست مدیریتی در مجموعه شهرداری داشته‌اند سنگ محک سومی قرار دهند. به این شکل که آیا این افراد در حوزه مسوولیتی خود توانسته‌اند به مطالبات شهروندان و ماموریت‌های محول شده به آنها موفق باشند یا خیر. بخش چهارم سنگ محک نامزدهای شهرداری، بررسی میزان جسارت آنها در ایجاد تغییر و تحول و برهم زدن ساختارهای سنتی و خلق نوآوری در شیوه‌های مدیریتی است.

علاوه بر این چهار سنگ محک، حسین ایمانی جاجرمی جامعه‌شناس و کارشناس حوزه شهری نیز معتقد است اعضای شورای شهر تهران باید پنج پرسش اساسی و ضروری از نامزدهای شهرداری تهران داشته باشند تا بتوانند تراز شهردار جدید را تعیین کنند. از دیدگاه او سنگ محک پنجم، میزان آشنایی نامزد با حوزه کاری شهرداری تهران است. چراکه ساختار شهرداری تهران همچون ماشین پیچیده‌ای است که نیاز است هدایت و رهبری آن بر عهده فردی کاربلد گذاشته است. بنابراین جای این سوال باقی است که کدام یک از نامزدها آشنایی با حوزه مدیریتی در ساختار شهرداری را دارند؟ سنگ محک ششم میزان آشنایی نامزدها با قوانین شهری و شهرسازی پایتخت است. علاوه بر این سنگ محک دیگر برای انتخاب شهردار هفدهم، میزان آشنایی و تسلط به مقررات مالی و بودجه‌ای شهر تهران است. به گفته جاجرمی از آنجا که یکی از مهم‌ترین بن‌بست‌های شهر تهران، مشکلات مالی و حجم انبوه بدهی‌ شهرداری به بانک‌ها و پیمانکاران است نیاز است که شهردار پایتخت به این موضوع تسلط کافی داشته باشد.

از سوی دیگر جاجرمی معتقد است اعضای شورای شهر باید این موضوع را مدنظر قرار دهند که نامزد شهرداری تهران تا چه اندازه با طرح جامع و تفصیلی، طرح منطقه‌ای استان تهران و طرح آمایش سرزمین آشنا است و نسبت به آنها اطلاع دارد و نهایتا آنکه بخش نهم سنگ محک برای انتخاب شهردار تهران، شناسایی و پرسش از نامزد شهرداری در حوزه انتخاب کابینه شهرداری تهران است. این جامعه‌شناس معتقد است ازآنجاکه ممکن است شهردار هفدهم در همه زمینه‌های مدیریت شهری توانایی نداشته باشد نیاز است تا یک تیم اجرایی قوی در کنار خود برای پیشبرد امور داشته باشد. این کارشناس شهری با تاکید آنکه طی سال‌های گذشته هزینه‌های زیادی برای اداره شهر تهران شده است، اما تاکنون خروجی مناسبی از این هزینه‌کردها برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان حاصل نشده است، اظهار کرد: نشانه نبود خروجی مناسب در این زمینه، عدم رضایتمندی شهروندان از شاخص‌های کیفیت زندگی در پایتخت است. او در عین حال به اعضای شورای شهر تهران توصیه می‌کند در صورتی که به فعالیت برنامه‌ای و عقلانی بی‌توجهی نشان دهند، هزینه‌های زیادی به شهر و شهروندان تحمیل خواهد شد.

انتخاب شهرداری با برنامه «شهر خلاق»؟

روز گذشته در جریان ادامه ارائه برنامه‌های نامزدهای شهرداری تهران، ابتدا سید محمود حسینی و در پایان پیروز حناچی به تشریح برنامه‌های پیشنهادی خود برای اداره شهر تهران پرداختند. پیروز حناچی معاون کنونی فنی و عمرانی شهرداری تهران در زمان ارائه برنامه خود، با اشاره به چالش‌ها و مشکلات کنونی شهر تهران گفت: بیش از همیشه نیازمند ارتقای کیفیت شهری، هوشمندسازی، به‌کارگیری روش‌های نوین اقتصاد در تامین درآمدهای پایدار، تقویت زیرساخت‌های شهر با سطح جهانی، تقویت پایه‌های اقتصاد دانش بنیان، بهبود محیط کسب‌و‌کار شهری با همکاری بخش خصوصی و اتاق بازرگانی، حذف زایش فساد، اجرای برنامه‌ریزی برای هویت، توجه به زیست‌پذیری و ارتقای فرهنگ و هویت شهری مبتنی بر ظرفیت‌هایی که در تهران وجود دارد، هستیم. او با اشاره به نتایج یک نظرسنجی انجام شده از شهروندان تهرانی درباره چالش‌های اصلی شهر تهران اظهار کرد: از دیدگاه شهروندانی تهران پنج چالش اولیه شهر تهران شامل بیکاری، فقر و نبود امکانات،مشکلات شهری، مشکلات اقتصادی و مشکلات زیست‌محیطی است. او معضلی را که پایتخت با آن مواجه است، کشوری خواند و گفت: اگر با ظرفیت ۲۱ نماینده شورای شهر و ۳۰ نماینده مجلس به موضوعات و مسائل شهرداری تهران ورود پیدا کنیم، معضلات پایتخت کاهش می‌یابد. اگر در تهران و کلان‌شهرها این مشکل حل شود، برای تمام کشور نیز این موضوعات حل خواهد شد.

حناچی با بیان اینکه ساخت و ساز بی‌رویه باید به شکل لایحه‌ای به مجلس ارجاع و پیگیری شود، عنوان کرد: آخرین بند زیربنایی سال ۸۴ در کمیسیون کلان‌شهرها متن لایحه‌ای مشخص شده بود و اگر به مشکلات اقتصادی نرسیده بودیم، این لایحه به اجرا در می‌آمد. نامزد تصدی شهرداری تهران گفت: چه بخواهیم و چه نخواهیم سنگینی برنامه را بر همه شهرها حس خواهیم کرد. اگر انضباطی در بدنه نباشد و بدنه بدون توجه بزرگ شده باشد، باید آن را چابک کنیم. او با تاکید بر اینکه نقش عوارض ارزش افزوده چیزی حدود ۱۹ درصد منابع فعلی را به خود اختصاص می‌دهد، تصریح کرد: علاوه بر مالیات محلی و ملی سهم بهای خدمات شهری را باید افزایش دهیم. حناچی با بیان اینکه در نظر سنجی‌ها ۵۷ درصد شهروندان از شهرداری تهران رضایت کمی داشته‌اند، گفت: گرچه ممکن است این آمار با واقعیت تفاوت داشته باشد، اما باتوجه به رضایت متوسط ۲۴ درصدی و رضایت زیاد ۱۹ درصدی، شهرداری هوشمند باید به اصلاح این ۵۷ درصد نارضایتی توجه ویژه داشته باشد. نامزد شهرداری تهران با اشاره به راهبردهای معطوف به مشکلات شهری، آن را نقش و جایگاه شهر تهران در مناسبات ملی و منطقه ای، محیط زیست، حمل و نقل و ترافیک و اجتماعی و فرهنگی، مالی و درآمدی عنوان کرد.

او با تاکید بر اینکه ۷۷ درصد مردم تهران به اینترنت موبایل دسترسی دارند، اظهار کرد: این یک فرصت است، در حالی که شرکت اسنپ یکی از این خدمات است و نقشه‌های خود را از یک شرکت آلمانی تهیه می‌کند که پایه اصلی آن از شهرداری تهران گرفته شده است. این موضوع نشان می‌دهد که در این حوزه کاری در شهرداری صورت نگرفته است. بسیاری از منابع در تهران مهیا است و برای اینکه امکان بالفعل شدن از این منابع بالقوه فراهم شود، نیازمند استفاده از طبقه فعال در این حوزه هستیم. به گفته حناچی، ایجاد دفاتر خدمات الکترونیک شهر در همین راستا پیگیری شد تا به کوچک‌سازی شهرداری کمک کند؛ اما تنها نتیجه آن، افزایش ۱۰ هزار نفری نیرو در شهرداری بود. بنابراین شاهد عدم توفیق در ایجاد پایگاه‌های یکپارچه هستیم.

به گفته وی، راه‌اندازی رصدخانه تهران به‌صورت شفاف وضعیت توسعه کالبدی شهر را مهیا نکرده است و شواهدی نیز مبنی بر دستکاری اطلاعات در دوره‌های گذشته وجود دارد که قابل تامل است. او با تاکید بر لزوم ایجاد هزاران پارک علم و فناوری در تهران خاطر‌نشان‌کرد: گرچه ایجاد این بوستان‌ها در حیطه مسوولیت شهرداری تهران نیست، اما باتوجه به ظرفیت شهرداری در حوزه نیروی انسانی، دانش و زیرساخت‌ها باید اراده ایجاد این پارک‌ها وجود داشته باشد. نامزد تصدی شهرداری تهران در ادامه رقابت حزبی و سیاسی را یک اصل دانست و گفت: قدم اول در این راستا انتخابات محلی است، اما اگر باعث افزایش کیفیت زندگی مردم نشود مسیر را به بیراهه رفته‌ایم. حناچی با بیان اینکه برنامه عملیاتی منطبق با اسناد بالادستی تنظیم شده است، گفت: مهم‌ترین برنامه‌های پیش‌رو، توسعه زیرساخت‌های سبز بالاخص محور خیابان ولیعصر است و تلاش می‌کنیم آن را به سبک جهانی تبدیل و از آن تولید ثروت کنیم. او توضیح داد: این خیابان در دنیا منحصر به فرد است و بیش از ۵ خیابان مانند آن را در دنیا نداریم که باید با بازنگری و هوشمندسازی طرح تفصیلی، قطار برقی سبک یا ال آر تی را در محدوده ولیعصر به جای بی آر تی در وسط خیابان تعریف کنیم. این طرح قابلیت اجرایی شدن در خیابان‌های انقلاب، جمهوری و اکباتان تا ترمینال غرب را نیز با جمع آوری بی آر تی و تبدیل آن به ال آر تی دارد. حناچی در پایان یکی دیگر از پروژه‌های مدنظر خود را پروژه بین‌المللی مرکز «همایش و رسانه تهران» عنوان کرد و گفت: این پروژه با انتقال نمایشگاه‌ها به شهر آفتاب فراهم می‌شود. همچنین توسعه قلمرو عمومی در شهر با احیای مکان رویدادهای تهران باید به‌صورت جدی پیگیری شود.