نمی‌شود لوله تفنگ را بر سر کسی گرفت و از او خواست که مذاکره کند/خروج آمریکا از برجام فرصت‌سوزی بزرگ در تاریخ روابط دو کشور است
حسن روحانی رئیس جمهور شامگاه دوشنبه به وقت نیویورک در دیدار با نخبگان و صاحبنظران سیاست خارجی آمریکا با بیان اینکه دولت تدبیر و امید تعامل سازنده با جهان را به عنوان سیاست خارجی خود در سال ۲۰۱۳ و به هنگام تشکیل دولت اعلام کرد و بر همان مبنا تاکنون عمل کرده است، گفت: البته این تعامل نسبت به کشورهایی که سابقه بی‌اعتمادی با آنها مربوط به سالهای طولانی بود، سخت‌تر و پیچیده‌تر بود.
رئیس جمهور افزود: در رابطه با آمریکا در همان ماه‌های اولیه ریاست جمهوری، با وجود مسایل و مشکلات گسترده میان دو کشور تصمیم گرفتیم که برای اولین بار در ذیل موضوع هسته‌ای وزرای خارجه دو کشور با یکدیگر دیدار کنند.
روحانی ادامه داد: اعتماد در عرصه مسایل بین‌المللی همواره موضوعی نسبی است و هیچگاه نمی‌توان به اعتماد صد در صدی دست یافت اما می‌توانیم با اعتماد نسبی بین دو کشور دیالوگ برقرار کنیم.
رئیس جمهور با اشاره به اینکه بر این مبنا عمل کردیم که اگر بتوانیم در گفتگوی هسته‌ای به توافقی برسیم و در مقام عمل دو طرف نسبت به اجرای آن پایبند بودند، این زمینه‌ای برای گفتگو در سایر موضوعات و مسایل باشد، خاطر نشان کرد: رهبر معظم انقلاب در سخنرانی عمومی خود اعلام کردند، اگر آمریکا در موضوع هسته‌ای به تمام تعهدات خود عمل کند، می‌تواند زمینه‌ای برای گفتگو در سایر موضوعات میان دو کشور باشد.
روحانی تصریح کرد: در سال ۲۰۱۵ علیرغم مشکلات گسترده در مذاکرات توانستیم به توافقی برسیم که برای بسیاری شگفت‌آور بود و در داخل ایران و آمریکا و سایر کشورها این سوال بوجود آمد که چگونه دو کشوری که دهه‌ها با هم اختلاف داشتند، توانستند در این موضوع پیچیده به تفاهم برسند.
رئیس جمهور با بیان اینکه در آن دوران چگونگی اعتماد میان ایران و آمریکا، از سوی بسیاری افراد مطرح می‌شد، گفت: عده‌ای بر این عقیده بودند که نمی‌توان به ایران اعتماد کرد و ایران نسبت به تعهداتش پایبند نخواهد بود و برخی نیز در نطقه مقابل آمریکا را غیر قابل اعتماد دانسته و معتقد بودند که این کشور نمی‌تواند بر تعهد خود با ایران باقی بماند.
روحانی برجام را آزمایش مهم تاریخی برای همگان دانست و با بیان اینکه این موضوع در تاریخ روابط ایران و آمریکا باقی خواهد ماند، عنوان کرد: براساس ۱۲ گزارش آژانس انرژی اتمی، ایران به تمامی تعهداتش به طور صد در صدی عمل کرده است و این در شرایطی است که طرف‌های مقابل چه آمریکا و چه دیگر کشورها به طور صد در صد به تعهداتشان پایبند نبودند، در حالی که در توافق آمده است که اگر طرف مقابل در اجرای تعهدات خود کوتاهی کند، ایران هم می‌تواند به همان میزان کم‌تر به تعهدات خود عمل نماید، اما جمهوری اسلامی ایران بخاطر تقویت اعتماد در افکار عمومی از این حق خود استفاده نکرد.
رئیس جمهور با اشاره به اینکه با روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا شرایط جدیدی بوجود آمده است، گفت: آمریکا بدون هیچ دلیل و منطقی از تعهد خود خارج شد و این به معنای آن بود که پل ویران شده‌ای که سال‌ها میان دو کشور وجود داشت و در حال ترمیم بود، دوباره به سمت ویرانی رفت.
خروج آمریکا از برجام فرصت‌سوزی بزرگ در تاریخ روابط دو کشور است
روحانی خروج آمریکا از برجام را فرصت‌سوزی بزرگ در تاریخ روابط دو کشور عنوان کرد و افزود: آمریکا کشوری مهم در جهان و ایران کشوری تأثیرگذار در منطقه حساس خاورمیانه است و می‌توانستیم با ایجاد ارتباط و اعتماد بین دو طرف گام‌های خوبی را برداریم.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از مسایل و مشکلات در زمان خود از طریق مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم میان ایران و آمریکا حل و فصل شد و فرصت‌های خوبی با تلاش‌های دو طرف بوجود آمده بود، خاطرنشان کرد: امروز برخی مقامات آمریکایی به صراحت اعلام می‌کنند که اعمال فشار علیه ایران برای سرنگونی دولت ایران است و این به معنای آن است که آنها قصد دارند به طور کامل اعتمادهای نسبی بوجود آمده را تخریب کنند.
رئیس جمهور اظهار داشت: هر چند امروز در شرایط نامناسبی قرار داریم، اما در صورتی که واقع‌بین بوده و اراده لازم وجود داشته باشد، می‌توان شرایط را بهبود بخشید. اما امروز در دولت آمریکا حرف‌های گوناگون و صداهای مختلف از سوی افراد مختلف شنیده می‌شود. به گونه‌ای که سخنان رئیس جمهور آمریکا با وزیر خارجه و مشاور امنیتی او تفاوت دارد و این سوال بوجود می‌آید که ما باید کدام صدا را بشنویم و به کدام سخن پاسخ بدهیم.
روحانی با اشاره به اینکه ممکن است دولت فعلی آمریکا تصور کند با اعمال فشار علیه ایران می‌تواند در راستای سرنگونی دولت ایران گام بردارد، گفت: قطعاً این تصور اشتباه است و بی‌تردید دولت آمریکا راه غلطی را انتخاب کرده است و آینده روشنی را برای آنها متصور نخواهیم بود.
رئیس جمهور نقش فرهیختگان و صاحبنظران را در عرصه‌های مختلف را حائز اهمیت و مفید برشمرد و افزود: نخبگان جامعه می‌توانند در شرایط پیچیده راه و مسیر را برای حل معضلات بگشایند و من با تجربه ۴۰ سالهای که در عرصه سیاست دارم، معتقدم هیچ اختلاف و شکافی در جهان نیست که راه‌حل نداشته باشد.
روحانی ادامه داد: مطمئناً بن‌بست مطلق در هیچ موضوعی وجود ندارد، اما باید به دنبال دستیابی به راه‌حلی مستقیم و کم‌هزینه برای حل مشکلات باشیم.
رئیس جمهور در ادامه این نشست و در پاسخ به سوالات صاحبنظران و نخبگان سیاست خارجی آمریکا در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا ایران نسبت به انجام مذاکرات در شرایط کنونی احساس پشیمانی دارد، گفت: دولت یازدهم و دوازدهم در زمینه مسأله هسته‌ای و گفتگو با آمریکا اقدام بزرگی کرد، اما در این رهگذر نه پشیمان هستم و نه متأسف. چرا که ما کار بزرگی را شروع کردیم و به نقطه مناسبی رسیدیم.
روحانی اظهار داشت: اگر دولت آمریکا فکر می‌کند که با این فشار علیه ملت ایران می‌تواند به هدف سرنگونی دولت ایران برسد، بی‌تردید و صد در صد در اشتباه است چرا که دولت ایران امروز بسیار قوی‌تر و مستحکم‌تر بوده و نقش ایران در منطقه بسیار حائز اهمیت است.
رئیس جمهور افزود: تجربه آمریکا در کشورهای منطقه از جمله لبنان، سوریه و عراق نشان داده که نمی‌توان با زور به نتیجه رسیده و در مواجهه با ایران نیز بی‌تردید علیرغم همه مشکلات اقتصادی از آنها عبور خواهیم کرد.
روحانی اظهار داشت: ملت ایران در سالهای پیش از این شرایطی به مراتب دشوارتر را تجربه کرده و از مشکلات به خوبی عبور کرده است و بی‌تردید می‌توانیم از این مشکلات هم به خوبی عبور کنیم، اما در نهایت تاریخ قضاوت خواهد کرد که راه ما درست بوده و اگر کسی پیمانی را بشکند، باید تاوان آن را پرداخت کند.
رئیس جمهور در پاسخ به سوالی درباره چگونگی حضور نیروهای ایرانی در سوریه و آینده این حضور گفت: حضور ایران در سوریه بر مبنای خواست دولت این کشور و مبارزه با تروریسم است.
وی با بیان اینکه ایران بزرگترین قربانی تروریسم بوده و سال‌ها ملت ایران در مقاطع مختلف با تروریست‌ها مبارزه کرده و می‌داند که تروریسم چه خطر بزرگی به همراه دارد، افزود: ما قربانی تروریسم و سلاح کشتار جمعی هستیم و هنوز در کشور ما مجروحان استفاده از سلاح شیمیایی حضور دارند و به همین دلیل هنگامی که از سوی دولت‌های سوریه و عراق برای مبارزه با تروریسم در این کشورها درخواست کمک شد، بی‌درنگ حضور یافتیم.
جمهوری اسلامی ایران تا ریشه‌کن شدن کامل تروریسم در سوریه حضور خواهد داشت
رئیس جمهور تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران تا ریشه‌کن شدن کامل تروریسم در سوریه و کمک به ملت این کشور بر مبنای خواست دولت حضور خواهد داشت.
روحانی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا ایران این موضوعی که آمریکا در منطقه خاورمیانه منافع دارد را به رسمیت می‌شناسد و آیا بین دو کشور منافع مشترکی در منطقه وجود دارد، گفت: ایالات متحده ممکن است در مناطق مختلف جهان روابطی داشته باشد که آن را به نفع خود می‌داند و ما مخالف تعامل کشورها با یکدیگر نیستیم. اما مداخله را حق هیچ کشوری نمی‌دانیم.
رئیس جمهور با بیان اینکه تعامل و توسعه مناسبات کشورها با یکدیگر هیچ ایرادی ندارد، افزود: امروز بسیاری از کشورها در منطقه ما حضور داشته و تعاملات سیاسی و اقتصادی دارند، اما مشکل آمریکا این است که حضور در منطقه را حق خود دانسته اما برای ایران که نفوذی تاریخی و تمدنی در منطقه دارد این حق را قایل نیست.
روحانی با تأکید بر اینکه معتقدیم امنیت، صلح و ثبات برای منطقه موضوعی بسیار حائز اهمیت است و آن را در راستای منافع همگان می‌دانیم، افزود: نمی‌توانیم عنوان کنیم که هرگز منافع مشترک میان کشورها، وجود ندارد و روابط را به نفع دو طرف می‌دانیم و این در حالی است که در سالهای گذشته در موضوعات مختلف از جمله استقرار صلح در افغانستان و شکست طالبان به طور مستقیم و غیرمستقیم با آمریکا گفتگوهایی داشته‌ایم.
رئیس جمهور افزود: تحریم کشورها به نفع هیچ کس نیست نه به نفع مردم، نه کشورها و نه شرکت‌های تجاری. به عنوان مثال اگر امروز روابط تجاری شرکت بوئینگ با ایران برقرار بود، این به نفع آن شرکت و به نفع مردم ایران و روابط تجاری دو کشور بود.
روحانی ادامه داد: فشار دولت آمریکا امروز تنها در ایران نیست، بلکه به واسطه این تحریم‌ها، اروپا، روسیه، چین و شرکت‌های تجاری هم متضرر می‌شوند و این همان تعامل باخت – باخت است که به سود هیچ‌کس نخواهد بود.
رئیس جمهور در پاسخ به این سوال که آیا براساس آنچه که امروز اتفاق افتاده در زمان مذاکرات برجام اطلاعات داشتیم، باز هم این کار را می‌کردیم، گفت: در توافق هسته‌ای و برجام، جمهوری اسلامی ایران هیچگاه ضرر نکرده و نخواهد کرد. مهم‌ترین فایده برجام این بود که دنیا فهمید ایران اهل مذاکره و گفتگو است و به جهانیان اعلام کردیم که اگر ایران موضوعی را امضاء کند، پای آن خواهد ایستاد و این افتخاری تاریخی و اخلاقی برای ملت ایران است که دائمی بوده و از بین نخواهد رفت.
روحانی تصریح کرد: ما در سایه مذاکرات برجام توانستیم مسایل و موضوعاتی که سالهای طولانی با آژانس انرژی اتمی داشتیم را به طور همزمان برطرف کنیم و مذاکرات شرایطی را بوجود آورد که تلاش‌مان را برای حل و فصل مسایلی که با آژانس بود، مضاعف کنیم.
ایران در برابر اقدام خلاف قانون آمریکا صبر زیادی داشت
روحانی با بیان اینکه در نتیجه مذاکرات توانستیم به قعطنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت دست پیدا کنیم، افزود: امروز آمریکا در برابر یک قطعنامه الزام‌آور، برخلاف مقررات ایستاده و آن را زیر پا گذاشته است و این موضوعی است که در حافظه تاریخی جهان باقی خواهد ماند.
رئیس جمهور ادامه داد: امروز آمریکا در این موضوع منزوی بوده و به اقدامی دست زده است که به جز چند کشور معدود دیگران آن را قبول نداشته و نسبت به اقدام آمریکا ابراز تأسف می‌کنند.
روحانی با بیان اینکه اقدام دولت آمریکا هرگز به نفع اعتماد عمومی و صلح و ثبات بین‌المللی نیست، افزود: جمهوری اسلامی ایران در برابر اقدام خلاف قانون آمریکا صبر زیادی داشت و این مایه عظمت ملت ایران و درایت دولت جمهوری اسلامی است.
رئیس جمهور افزود: اگر در توافق برجام به صد در صد نرسیدیم، اما بخش قابل توجهی از اهدافمان را به دست آوردیم و مطمئناً شرایطی که امروز آمریکا بوجود آورده است نمی‌تواند برای بلندمدت باقی بماند و دیر یا زود این تصمیم ناپخته پایان خواهد یافت.
روحانی در پاسخ به این سوال که آیا معتقدید که برجام پس از اعمال تحریم‌های بعدی آمریکا می‌تواند ادامه پیدا کند، گفت: ما به دنیا عهدی نسپرده‌ایم که تا پایان و تحت هر شرایطی در برجام بمانیم چرا که برجام توازن و تعادلی دارد و تا جایی که این تعادل را هر چند نسبی ببینیم در آن باقی خواهیم ماند اما اگر طرف مقابل به تعهداتش عمل نکند، ماندن در برجام را لازم نخواهیم دید.
رئیس جمهور با اشاره به اینکه دولت آمریکا تصور می‌کرد که اگر از برجام خارج شود، ایران هم بلافاصله خارج خواهد شد، گفت: این هرگز محاسبه دقیقی از سوی دولت آمریکا نبود، چرا که ما نمی‌خواستیم اقدامی خلاف قانون آنها را برایشان آسان کرده و با آنها کمک کنیم.
روحانی در پاسخ به سوالی درباره حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان و چگونگی روابط ایران با افغانستان با وجود این نیروها در این کشور، گفت: ایران همواره به افغانستان به عنوان کشور دوست و همسایه نگاه کرده و تعاملات و روابط خوبی میان دو کشور برقرار است و در زمینه مسایل گوناگون از جمله امنیت افغانستان گفتگوهای مثبتی میان مسئولان دو کشور انجام می‌شود.
رئیس جمهور با اشاره به کمک‌ها و حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران از مردم افغانستان و حضور بیش از ۳ میلیون آواره افغانی در ایران و تحصیل فرزندان آنها در مدارس و دانشگاه‌های کشورمان، گفت: رابطه با افغانستان به معنای ایجاد چند پایگاه نظامی در این کشور نیست. امروز مردم افغانستان می‌دانند که در شرایط حساس ما آنها را یاری کرده‌ایم.
روحانی با اشاره به همکاری دو کشور در بندر چابهار، گفت: چابهار راهی مهم و بین‌المللی است و امروز خطوط راه‌آهن از چابهار به مرزهای افغانستان رسیده شده است.
رئیس جمهور با اشاره به اینکه روابط نزدیکی امروز میان ایران، افغانستان و هند در زمینه چابهار برقرار است، گفت: اینطور نیست که دولت آمریکا هر تصمیمی که بخواهد را بتواند اجرا کند ما با افتخار تحریم آمریکا را می‌شکنیم، چرا که آن را بر خلاف مقررات بین‌المللی و در راستای تحمیل و یکجانبه‌گرایی می‌دانیم.
روحانی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با وجود چالش‌های اقتصادی چگونه احتیاجات نیروهای مسلح را در ایران برطرف خواهید کرد، گفت: خوشبختانه در ایران بودجه بخش‌های مختلف به طور شفاف در مجلس مشخص می‌شود و صنایع دفاعی ایران خودکفا بوده و این هم از ثمرات تحریم‌هایی است که علیه ملت ایران بویژه در سالهای دوران دفاع مقدس صورت گرفته است.
رئیس جمهور افزود: در زمینه مسایل نظامی مخارج اندکی داریم و نیازی برای هزینه فراوان نمی‌بینیم، چرا که ایران قصد تجاوز به هیچ کشوری را ندارد و اکثر سلاح‌ها و ابزار نظامی ما پدافندی و برای دفاع از کشور است.
روحانی در پاسخ به سوالی در رابطه با آینده روابط ایران و عربستان و منافع مشترک دو کشور در منطقه، گفت: عربستان سعودی و امنیت این کشور برای ایران حائز اهمیت است، چرا که سالانه ده‌ها هزار نفر از مردم ایران برای شرکت در مراسم حج به این کشور سفر می‌کنند و عربستان به عنوان مرکز دینی و مذهبی مسلمانان اهمیت دارد. ضمن اینکه این کشور همسایه ایران است.
رئیس جمهور با اشاره به اینکه متأسفانه روابط ایران و عربستان در سالهای اخیر مطلوب نبوده و این نه بخاطر مسایل دوجانبه بلکه بخاطر عصبانیت سعودی‌ها از شکست‌هایی است که در منطقه و در سوریه و عراق داشته‌اند، گفت: ممکن است عربستان از ایران بخاطر شکست‌هایی که در عراق، سوریه و لبنان داشته گله‌مند باشد، اما جمهوری اسلامی ایران حل مشکلات را به نفع منطقه و جهان می داند و همواره علاقمند به توسعه روابط با همسایگان خود از جمله عربستان است.
نمی‌شود لوله تفنگ را بر سر کسی گرفت و از او خواست که مذاکره کند
روحانی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اگر ترامپ بخواهد با ایران گفتگو داشته باشد، آیا راهی برای رسیدن به توافقی جدید وجود دارد، گفت: مهمتر از برجام مسأله اعتماد و صداقت در سخنان است و آنچه دولت فعلی آمریکا باید بداند این است که باید به اعتمادی که قبلاً ایجاد شده بود و حداقل برای دورانی شاهد آن بودیم، باز گردد. چرا که اینطور نمی‌شود که آمریکا از توافق خارج شده و نسبت به مصوبه شورای امنیت بی‌اعتنا باشد و ملت ایران را تحریم کرده و اعلام کند می‌خواهد حکومت ایران را سرنگون کند و ما بخواهیم با او گفتگو کنیم. چرا که این اقدام را ساده‌لوحی می‌دانیم.
رئیس جمهور افزود: باید فضای مذاکره مهیا باشد و نمی‌شود لوله تفنگ را بر سر کسی گرفت و از او خواست که مذاکره کند.
روحانی در پاسخ به سوالی درباره برداشت ایران از مذاکرات کره شمالی و ایالات متحده آمریکا، گفت: هنوز نتیجه این مذاکرات مشخص نیست و به نظر ما این اقدام بیشتر یک نمایش بود. به گونه‌ای که امروز آمریکا به تحریم خود ادامه می‌دهد و کره شمالی نیز کار خودش را می‌کند.
رئیس جمهور ادامه داد: ملت‌ها از سیاستمداران نمایش و شوی سیاسی نمی‌خواهند، بلکه می‌خواهند که دولتمردان برای منافع کشورهای خود تلاش کنند.
روحانی در پاسخ به سوالی درباره روابط ایران و چین و چگونگی آینده این روابط گفت: تهران و پکن همواره روابط خوبی با یکدیگر داشته‌اند و ما هرگز کشورهایی که در دوران سخت جنگ تحمیلی به ما کمک کردند را فراموش نخواهیم کرد.
رئیس جمهور چین را شریک تجاری بزرگ برای ایران و جزو ۵ کشوری دانست که نسبت به برجام پایبند است و افزود: مناسبات ایران با چین بسیار گسترده بوده و ما این همکاری‌ها را به نفع دو طرف می‌دانیم و مصمم به گسترش روابط همه جانبه با چین هستیم.
