امنیت عراق در گرو ادامه تجارت با ایران/ عربستان جایگزین ایران خواهد شد؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبر فوری، نشریه فارن‌پالیسی در گزارشی با تاکید بر ضرورت حفظ روابط تجاری عراق با ایران‌پس از تحریم های ضدایرانی دولت ترامپ آن را ضامن بقای ثبات دولت ‌نوپای عراق دانست.

دولت شکننده عراق مستعد ورود به بحران جدید است

در این‌گزارش آمده است: پس از سال‌ها خشونت، جنگ و تحریم، عراق امروز کشوری است که به تدریج و به طور پیوسته در حال ورود به فاز پسا بحران است. اما اکنون هیچ ضمانتی برای تداوم صلح، ثبات و توسعه اقتصادی در این کشور وجود ندارد. هرگونه فشار جدید بر عراق می‌تواند تهدیدی برای ثبات در آستانه فروپاشی این کشور باشد و دولت شکننده عراق را در زمانی که بیش از پیش به همکاری جامعه جهانی نیازمند است به عمق یک بحران فروببرد.

خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران و بازگرداندن تحریم‌های ضد ایرانی می‌تواند بستر ایجاد چنین تهدیدی برای عراق باشد. تحریم‌های آمریکا علیه ایران تنها تجارت میان تهران و واشنگتن را تحت تاثیر قرار نمی دهند بلکه شرکای آمریکا نیز باید با پیامدهای این تحریم‌ها دست‌و‌پنجه نرم کنند.

عراق اکنون یکی از کشورهایی است که به دلیل تحریم‌ها تنها 45 روز فرصت دارد تا تجارت خود با ایران را متوقف کند. معافیت موقتی که برای عراق در تجارت با ایران صادر شده است شرایط غیرواقع‌بینانه را پیش روی عراق گذاشته است تا خود را تجارت گسترده‌ای که با ایران دارد خارج سازد. عراق به رغم اینکه کشوری نفت‌‌خیز بشمار می‌آید برای تامین انرژی ژنراتور‌های برق خود به میزان زیادی به واردات گاز طبیعی از ایران وابسته است؛ حتی با وجود گاز طبیعی ایران، عراق همچنان با قطعی‌های پیاپی برق مواجه است.

عربستان جایگزین ایران خواهد شد؟

با توجه به شهرت دولت‌های عراقی در فساد و بروکراسی، جایگزینی گاز ایران در زمان کوتاه و پیش از زمستان‌ خشک در این کشور امری بعید است. به‌رغم فشارهای آمریکا بر عربستان‌سعودی بر جایگزینی ایران به‌عنوان تامین‌کننده انرژی مورد نیاز عراق، دستیابی به چنین توافقی به ماه‌ها زمان نیاز دارد. با توجه به این نکته که عراق در تامین برق شهروندانش ناتوان است، وادار ساختن بغداد به توقف تجارت با ایران بدون فراهم کردن یک روش جایگزین معتبر برای واردات گاز طبیعی از ایران، می‌تواند تهدیدی برای مردم عراق در آستانه فصل سرما باشد. اما هرگونه ناکارآمدی دولت در تامین خدمات عمومی برای مردم عراق می‌تواند فشار مضاعفی را بر ثبات شکننده عراق قرار دهد. ناآرامی هایی که در ماه‌های گذشته در شهر بصره ایجاد شد نیز در اعتراض به ناتوانی دولت در تامین نیازهای عمومی مردم بود.

عراق نه‌تنها طولانی‌ترین مرز را با ایران داراست بلکه نفوذ اقتصادی، سیاسی و دینی ایران در عراق از زمان حمله نظامی به عراق در سال 2003، به‌وضح قابل لمس بوده است. علاوه بر اینکه برخی از احزاب سیاسی برجسته عراقی از سوی ایران حمایت می‌شوند، بازار شهرهای این کشور پر از کالاهای ساخت ایران از اقلام خوراکی تا پوشاک است و خیابان‌ها مملو از خودروهای ساخت ایران است. این روابط تجاری نزدیک، تعرفه‌های تجاری بسیار ناچیز و تولید ارزان از ایران یک شریک تجاری حیاتی برای عراق ساخته است، کشوری که در صورت قطع رابطه تجاری با ایران با بحران اقتصادی مواجه می‌شود.

بنا به گزارش فارن پالیسی، ارزش تجارت ایران و عراق سالانه معادل 12 میلیارد دلار است و مقامات عراقی مصمم هستند تا این روابط با ایران را حفظ کنند. برهم صالح، رئیس‌جمهور جدید عراق نیز به‌تازگی بر اهمیت حفط روابط پایدار با ایران تاکید کرده است. با در نظرگرفتن نفوذ ایران پیرامون احزاب سیاسی عمده و نیروهای مردمی مسلح عراق درصورت از بین رفتن روابط اقتصادی با ایران، تهران ممکن است با استفاده از این ابزار در آینده اقدام به انجام نقش بی‌ثبات کننده در عراق بزند.

با در نظر نگرفتن فشار آمریکا بر عراق برای توقف تجارت با ایران، تهران و بغداد مصمم هستند تا روابط آزاد خود را ادامه دهند. برای جبران کاهش میزان تجارت دو کشور به‌دنبال تحریم‌های آمریکا، حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران از تمایل کشورش برای افزایش ارزش تجارت سالیانه دو کشور از 12 به 20 میلیارد دلار خبر داده است. حضور هیئت نمایندگی طویلی از ایران در نمایشگاه بین‌المللی بغداد که ماه گذشته برگزار شد نشانه‌ای از همین تعهد است. ایران اکنون بازار عراق را با اجناس ارزان پر کرده است. اکنون اغلب تاکسی‌های عراقی محصول شرکت سایپا ایران هستند.

در چنین شرایطی بعید به نظر می‌رسد که عراقی‌ها مایل به توقف تجارت خود با ایران باشند چراکه توان پرداخت هزینه‌های انجام این اقدام را ندارند. باوجود شراکت مستحکم ایران و عراق و مرز طولانی دو طرف ، هیچ‌یک از مواضعی که از سوی مقامات دو کشور اتخاذ شود نمی‌تواند بازار سیاه ایران و عراق را متوقف کند به‌ویژه زمانی که پای دلار به میان بیاید. این شرایط پیش از حصول توافق هسته‌ای نیز وجود داشت. از سوی دیگر به دلیل آنکه تحریم‌های آمریکا تنها تراکنش‌های دلاری را شامل می‌شود ایران و عراق تلاش کرده‌اند که این محدودیت را با تبادل گاز طبیعی درازای برخی کالاهای ضروری دور بزنند. با توجه به حمایت ایران از برخی نیروهای مردمی مسلح در عراق که با داعش جنگیده‌اند و نیز نفوذ ایران در چند شبکه تلویزیونی این کشور، حمایت از ایران در عراق همچنان به قوت خود باقی است.

سردار سلیمانی همچنان مرد محبوب در بین عراقی ها

فارن پالیسی در ادامه می نویسد؛ این قاسم سلیمانی بود که در خط مقدم مبارزه با داعش قرار داشت. اذهان عمومی عراق او را به‌عنوان مغز متفکر بازپس‌گیری کنترل کرکوک و بغداد می‌دانند. بسیاری از سیاست‌مداران عراقی موردحمایت ایران تاکنون از دو گزینه ایران و آمریکا، ایستادن در کنار ایران را انتخاب کرده‌اند. از زمان پیروزی عراق بر داعش بسیاری از کشورها در تلاش بوده‌اند تا سرمایه‌گذاری در این کشور را آغاز کنند.

ایران و عربستان هر دو در تلاش‌اند تا با وعده افزایش سرمایه‌گذاری و همکاری اقتصادی به شریک اصلی عراق بدل شوند. با توجه به این واقعیت که اغلب کشوهای منطقه یا در کنار ایران قرار دارند و یا با عربستان متحد شده‌اند، عراق می‌تواند در قامت یک نیروی ایجاد ثبات در منطقه به‌واسطه برقراری روابط سیاسی با هر دو کشور عمل کند. برهم صالح پس از دیدار اخیر خود با حسن روحانی ، توانست تا با ملک سلمان در ریاض نیز دیدار کند. این جایگاهی است که رهبران اندکی در خاورمیانه از آن برخوردار هستند. حفظ روابط نزدیک با این دو کشور می‌تواند عراق را قادر سازد تا به برقراری ارتباط میان این دو قدرت منطقه‌ای کمک کند.