«امام موسی صدر» به روایت زائری
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا؛ محمدرضا زائری شامگاه شنبه در همایش گفتگو-مدارا-همزیستی، بازخوانی الگوی مدیریت اجتماعی امام موسی صدر، در تالار شهر مشهد، اظهار کرد: شخصی با تعجب از من پرسید که آیا در شخصیت و اندیشه امام موسی صدر نقطه‌ای برای انتقاد می‌بینید و انتقادی دارید؟ البته که دارم. من چنان شیفته امام موسی صدر هستم که در خیال او جایی برای انتقاد نمی‌دید. من از تعجب او تعجب کردم و گفتم نه تنها امام موسی صدر، بلکه ما به هر کسی غیر معصوم انتقاد داریم، به امام (ره) و رهبر انتقاد داریم. انتقاد طبیعت انسانی است که می‌اندیشد و فکر می‌کند. اگر من به طور طبیعی آثار، شخصیت و تجربه امام موسی صدر را ببینم، به طور طبیعی انتقاد نیز دارم.
زائری بیان کرد: نکته مهم این است که وقتی این تجربه تاریخی متمایز را بررسی می‌کنم، به این باور می‌رسم در تاریخ معاصر تجربه و نمونه‌ای موفق‌تر و جامع‌تر در عرضه اسلام در حوزه بین‌المللی با تمام ابعادش پیدا نمی‌کنیم. امروز بیش از هر زمان دیگری این جلسه برای ما مورد نیاز است، برای ما که جامعه‌مان دچار تنوع، از هم گسیختگی، آشفتگی و اضطراب است و به بازخوانی این تجربه نیاز داریم.
این کارشناس مذهبی با بیان اینکه آنچه بسیار مهم است و ما کمتر به آن توجه می‌کنیم این است که امام موسی صدر از موضع فقیه به جامعه وارد شد، عنوان کرد: برخی ناخواسته تصویری از امام موسی صدر به عنوان مصلح اجتماعی و روشنفکر ایجاد می‌کنند. این موارد هیچ کدام ممیزه ایشان نیست، ممیزه ایشان این است که از خاستگاه فقاهت و از موضع یک مجتهد، فقیه و عالم وارد اجتماع می‌شود و باورش این است که دین می‌تواند برای انسان امروز پاسخگو باشد. یک زمانی ما شعار می‌دهیم که دین می‌تواند برای انسان امروز پاسخگو باشیم و یک زمان در عرصه عمل جوابگو هستیم.
وی با اشاره به اینکه منِ آخوند از دو حال خارج نیستم، یا قرار است در این جامعه پدری کنم یا اینکه کسب دین داشته باشم، تصریح کرد: این روزها که وضعیت اقتصادی مردم چندان خوب نیست، در آستانه شب عید و پایان سال این صحنه را بارها خواهید دید، دیدید و می‌بینید که پدر یا مادری با بچه‌اش از خیابان رد می‌شود، بچه وسیله‌ای را می‌خواهد و پدر یا مادر پول ندارند، آن زمان که قیمت را می‌پرسند، دو نفر کنار بچه هستند که یک مفر مغازه‌دار است که قیمت را می‌گوید و تمام می‌شود، یک نفر دیگر نیز پدر یا مادر هستند که پول ندارند، پدر یا مادری که نتوانسته لباس نو برای بچه خود بخرد، شب خوابش نمی‌برد.
زائری ادامه داد: منِ آخوند نسبت به جامعه یا صاحب مغازه هستم که امروز مشکلات جامعه را گرفته و من از چیزی خبر ندارم، پشت تریبون بیان می‌کنم که ما در این ۴۰ سال به اندازه ۴۰۰ سال پیشرفت کردیم. آیا این فرد خبر دارد که در جامعه چه می‌گذرد؟ چه فسادی در جامعه منتشر است؟ چه پدرهایی شرمنده بچه‌های خود هستند؟ چه مادرهایی...، اصلا برای این فرد مهم نیست، نهایت به این فکر می‌کند که وقتی از دنیا رفت در حرم حضرت معصومه(س) دفنش کنند، اما آخوندی دیگر نیز برخلاف آن است.
این کارشناس مذهبی گفت: از زمان پیامبر و خاندانشان این روایت را نقل می‌کنند که این مردم بچه‌های پیغمبر هستند اما پدر بالای سرشان نیست، به همین دلیل حواستان باشد که از خطا و جرم آن‌ها با اغماض بگذرید. امام سجاد(ع) می‌فرمایند که حق فرزند نوجوان بر پدر و مادر این است که خطاها و بزه‌های دوره نوجوانی او را بپوشانند نه از موضع ترس و انفعال، برای اینکه راه توبه این نوجوان و جوان بسته نشود. تمام روانشناسان تربیتی دنیا نمی‌توانند چنین حرفی بزنند.
وی اضافه کرد: زمانی که امام موسی صدر با جوانان بزهکار رفیق و همنشین می‌شود و به او اعتراض می‌کنند، ایشان بیان می‌کنند که من در مقابل این جوانان یک چشمم را می‌بندم و یک چشمم را باز می‌کنم، یک چشمم را روی وضعیت امروز آن‌ها می‌بندم و یک چشمم را روی آینده آن‌ها باز می‌کنم، این است که حزب‌الله لبنان ایجاد می‌شود.
زائری با بیان اینکه امام موسی صدر از موضع یک فقیه وارد شده‌اند نه روشنفکر، مصلح اجتماعی یا فرد سیاسی که می‌خواهد رای جمع کند، عنوان کرد: ایشان از موضع یک فقیه مجتهد برآمده از یک خاندان فقاهت 900 ساله با موضع دینی صریح و آشکار است. متاسفانه امروز فقه ما بیشتر از آنکه فقه پاسخگوی حل‌کننده مشکل باشد، تقلید فقهای پیشین است. بسیاری از بزرگان ما تکرارکننده فقاهت فقهای پیش از خود هستند، فقیه ما اسمش فقیه بوده اما در عمل مقلد است.
این کارشناس مذهبی بیان کرد: در کشوری یک نفر با یک پزشک هماهنگ کرده برای اینکه مردان مسیحی تطهیر شود، مردها پیش این پزشک جراح بروند و به هر کسی که مراجعه کند، 100 دلار بدهند، بعد آمار می‌دهند که من این تعداد مسیحی را مسلمان کردم. از این بهتر می‌شود روح دین رسول خدا را که برای انسان‌سازی آمده نازل کرد و از این بهتر می‌توان دینی که آمده انسان بسازد را به حضیض کشید؟! با آمار دادن سر اینکه چه تعداد پیش آن پزشک جراحی کردند؟
وی خاطرنشان کرد: امام موسی صدر بیان کردند که مسیحی باشید اما آدم باشید و زندگی کنید. ما بین مسلمانان خودمان چقدر مسلمان نمای بدتر از مسیحی و یهودی داریم. اینجا جایگاه فقیه معلوم می‌شود. فقاهت، منطق پیغمبرفهمی است، یعنی اگر اکنون حضرت پیغمبر اینجا بودند و با این مساله مواجه می‌شدند چه حکمی برای مصیبت جامعه اسلامی می‌کردند؟ اگر این را فهمیدم فقیه می‌شوم. امام موسی صدر با این موضع وارد می‌شوند.
زائری بیان کرد: یک منطق، منطقی است که امام موسی صدر دارد. در اوج جنگ‌های داخلی لبنان و اختلافات مسیحیان و مسلمانان که کشور درگیر یک فتنه بزرگ و انسان‌کشی و برادرکشی بود، یک کلیسا در منطقه‌ای در لبنان آتش گرفت، بلافاصله جنجال شد که مسلمانان آن را آتش زدند. امام موسی صدر آنجا رفتند و همه افراد از مسلمان و مسیحی را جمع کردند. دو خیابان پایین‌تر مسلمانان مسجد می‌ساختند. ایشان گفتند که ما کار نداریم چه کسی کلیسا را آتش زده، مساله چیز دیگری است، مکان عبادت خدا آتش گرفته و باید آن را بسازیم. از امروز هر یک سکه‌ای که برای ساخت مسجد جمع کنیم، نصف آن را برای ساخت کلیسا اختصاص می‌دهیم، مساله حل شد و بعد معلوم شد فردی که آتش زده مسیحی بوده است.
این کارشناس مذهبی با اشاره به اینکه نگاه امام موسی صدر نگاه فقاهتی است و از موضع انفعال برخورد نمی‌کند، تصریح کرد: بسیاری از دوستان ما وقتی از مدارا، گفتگو، تساهل، تسامح، همزیستی و همراهی صحبت می‌کنند، موضعشان این است که خب حالا که زورمان نمیرسد می‌توانیم گفت‌وگو کنیم. برخی از علمای بزرگوار ما موضعشان این است. موضع امام موسی صدر این نیست، از موضع فهم قرآن بیان می‌کند، نه از موضع انفعال، اجبار، اضطرار و ترس، بلکه از موضع قوت و فعال بیان می‌کند که من در تعامل با تو کامل می‌شوم، من در آینه تو خودم را می‌بینم و من در گفت‌وگوی با تو خودم را کشف می‌کنم.
وی افزود: ابتدای انقلاب که طلبه‌ها و انقلابی‌ها مجبور بودند که جلوی دانشگاه با چریک فدایی و توده‌ای بحث کنند چه نسلی زاده شد و در سال‌های بعد که من آخوند سر کلاس می‌رفتم و همه سر تکان می‌دادند چون می‌خواستند نمره بگیرند چه نسلی درست شده است؟
زائری با بیان اینکه امروز بسیاری از روحانیون ما در برابر پرسش‌ها بی‌جواب می‌مانند، عنوان کرد: این امر بدین دلیل است که در معرض چالش و گفت‌وگوی جدی قرار نگرفته‌اند، ما فرصتی فراهم نکردیم تا مسیحی و مسلمان، شیعه و سنی، شیعه و شیعه و دانشگاهی و حوزوی بتوانیم با هم درست حرف بزنیم، پرسشمان را مطرح کنیم و جواب بگیریم زیرا آن اختلاف را به رسمیت نمی‌شناختیم، در حالی که امام موسی صدر از موضع دینداری این اختلاف را به رسمیت می‌شناسد.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: امام صادق(ع) فرمودند اگر قرار باشد هر کسی دیدگاهش دیدگاه شما نیست، از او تبری بجویید، من نیز باید از شما تبری بجویم، امیرالمونین(ع) باید از من تبری بجوید، پیغمبر باید از امیرالمؤمنین تبری بجوید و خدا باید از پیغمبر تبری بجوید. طبیعی است که همه مثل هم نیستند، مثل هم فکر نمیکنند و سطوح متفاوت است، من وارد این جامعه شده‌ام تا از موضع دینداری این تفاوت را به رسمیت بشناسم و به این تفاوت‌ها جواب دهم.
