گمانه‌زنی‌ها درباره آینده هنگ‌کنگ؛ انقلاب یااشغال نظامی؟

عصر سه‌شنبه مجددا هزاران نفر برای پنجمین روز پیاپی فرودگاه هنگ‌کنگ را به اشغال خود در آوردند و در آنجا شعار دادند و آواز خواندند. یک روز پیش از آن (دوشنبه)، هزاران مسافر به‌دلیل لغو پروازها در فرودگاه آواره شده بودند. گفته می‌شود که ۷۰ پرواز هم از مقاصد دیگر به هنگ‌کنگ در همان روز لغو شد. معترضان ترمینال اصلی فرودگاه را به اشغال خود در آورده‌‌اند و یک هرج‌ومرج کامل در برنامه‌های فرودگاه هنگ‌کنگ به‌وجود آمده است. بنا به گزارش وب‌سایت فرودگاه، بخشی از پروازها نیمه‌شب صورت گرفته است. یک سخنگوی فرودگاه به سی‌ان‌ان گفت که پروازها از ساعت ۶ صبح سه‌شنبه به وقت محلی مجددا از سر گرفته خواهد شد، این درحالی است که با اشغال مجدد فرودگاه پروازها لغو شدند. گفته می‌شود که ۱۵۰ پرواز از هنگ‌کنگ به نقاط دیگر و ۱۷۰ پرواز از نقاط دیگر به هنگ‌کنگ روز سه‌شنبه لغو شد. اشغال فرودگاه از روز جمعه با حضور اندکی از معترضان آغاز شد. اما با آغاز خشونت‌های پلیس برای برخورد با معترضان که روز یکشنبه ‌صورت گرفت، آنها از روز دوشنبه تصمیم گرفتند که فرودگاه را به تصرف در آورند. روز دوشنبه جمعیت زیادی وارد فرودگاه شدند و در پروازهای این فرودگاه اختلال ایجاد کردند.

در کنفرانس خبری کری لام، مدیر اجرایی هنگ‌کنگ که به پکن نزدیک است، گفت: «معترضان خسارت زیادی به‌بار آورده‌اند و آنها به تنها چیزی که فکر نمی‌کنند، قانون است.» او افزود: «فعالیت‌های طغیان‌گرانه، هنگ‌کنگ را به مسیر غیرقابل بازگشت خواهد رساند.» لام معترضان را متهم کرد که به نیروهای پلیس حمله کرده‌اند. او تصریح کرد: «نیروهای پلیس بخش مهمی از ارکان این دولت‌شهر برای دفاع است.»

این سخنان لام در شرایطی ابراز شد که معترضان روز دوشنبه در بیانیه‌ای خواستار تجمع مجدد مردم در فرودگاه این دولت‌شهر شده بودند. یک معترض ۲۳ ساله گفت: «ما دوشنبه شب اینجا ماندیم تا به مردم و معترضان نشان دهیم که فرودگاه جای امن‌تری است.» این معترض به همراه ۳۰ معترض دیگر شب را در فرودگاه سپری کرده بودند. او تصریح کرد: «ما انتظار داریم تا افراد بیشتری از معترضان به ما ملحق شوند و مجددا یک اختلال عظیم در فرودگاه به‌وجود آوریم. درست مانند کاری که روز دوشنبه کردیم.»

سال گذشته فرودگاه هنگ‌کنگ پذیرای ۷۴ میلیون و ۷۰۰ هزار مسافر بوده است که به‌طور متوسط شامل ۲۰۵ هزار مسافر در روز می‌شود. اما روز دوشنبه پس از تصرف فرودگاه از سوی معترضان تمامی پروازها لغو شدند. مسافران در این حین سرگردان شده بودند و نمی‌دانستند برنامه‌های پرواز از چه موقعی از سر گرفته خواهد شد. فروشگاه‌ها تعطیل و تمامی کانترهای ورود به هواپیما بسته شدند. برخی از مسافرانی که سرگردان شده بودند نگاهی عملگرانه‌تر به این موضوع داشتند. ‌هایدن اسمیت، توریست اهل استرالیا به سی‌ان‌ان گفت: «این‌بار مقداری خوشامدگویی هنگ‌کنگی‌ها با دفعات پیشین تفاوت داشت.» با این حال برخی دیگر از این بی‌نظمی‌ها به ستوه آمده بودند. کیم ماکاراناس، یکی دیگر از توریست‌های اهل استرالیا به سی‌ان‌ان گفت: «ما جور دیگری در مورد هنگ‌کنگ فکر می‌کردیم. نظرم در مورد هنگ‌کنگ عوض شده است.» او تصریح کرد که معترضان را درک می‌کند، اما این کمکی به توریست‌ها نمی‌کند.

اعتراضات در هنگ‌کنگ با یک لایحه آغاز شد. قرار بود شورای قانون‌گذاری این دولت‌شهر لایحه‌ای را بررسی کند که به موجب آن مجرمان به چینمسترد شوند. همین لایحه به‌رغم اینکه به حالت تعلیق در آمده، اما آتشی به جان هنگ‌کنگی‌ها انداخته است و حالا معترضان به کمتر از برکناری کری لام راضی نیستند. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز با افزایش اعتراضات ضدحکومتی در هنگ‌کنگ هیچ‌کدام از دو طرف حاضر به کوتاه آمدن نیستند و همین امر رسیدن به یک توافق را در این دولت‌شهر غیرممکن‌تر ساخته است. به گفته ناظران، هنگ‌کنگ با این اعتراضات دو قطبی شده است و درگیری بین معترضان و طرفداران چینی‌های کمونیست بالا گرفته است. برای پکن این اعتراض‌ها یک چالش مستقیم برای رهبری‌شان به‌حساب می‌آید و ترس آن را دارند و این به‌مثابه از دست دادن کنترل آنها بر هنگ‌کنگ است. روزگاری این اعتراض‌ها آرام بودند، اما حالا به‌شدت چالشی شده‌اند. این اعتراض‌ها نظم و خوشنامی هنگ‌کنگ را با مخاطره روبه‌رو کرده است. معترضانی که روز دوشنبه فرودگاه این دولت‌شهر را به اشغال خود در آوردند، یک اختلال عظیم در یکی از شلوغ‌ترین فرودگاه‌های دنیا ایجاد کردند. آنها روز دوشنبه پس از چندین ساعت اشغال فرودگاه اواخر شب به خانه‌هایشان رفتند و روز سه‌شنبه بازگشتند. عمده پروازهای این فرودگاه مجددا روز سه‌شنبه لغو شدند. چین در نظر دارد تا از قدرت بیشتری استفاده کند و همین امر ممکن است به برخورد بیشتر پلیس و معترضان منجر شود. یکی از مقامات پکن روز دوشنبه اقدامات اخیر معترضان را محکوم کرد و آن را نشانه‌های ابتدایی از یک اقدام تروریستی خواند. بر این اساس گفته می‌شود که روز دوشنبه نیروهای پلیس چین برای مقابله با معترضان در شهر شنزن، دست به یک مانور در مرز این دولت‌شهر زد. مارتین لی، قانون‌گذار سابق و از هواخواهان دموکراسی به نیویورک‌تایمز گفت: «ما مانند یک چهارراه هستیم. آینده هنگ‌کنگ، یعنی آینده دموکراسی بستگی به این دارد که در چند ماه آینده چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.» درگیری‌ها مانند یک آزمایش جدی سیاسی برای پکن از زمانی که هنگ‌کنگ در سال ۱۹۹۷ از بریتانیا به سرزمین مادری بازگشت، به‌حساب می‌آید. با بازگشت هنگ‌کنگ به چین، این کشور آرزوی جاه‌طلبانه‌ای مبنی بر اتحاد دو رویکرد اقتدارگرایی با زیربنای آزادی‌های مدنی را در سر می‌پروراند. چین با رهبری شی‌جین‌پینگ آرزوی آن را دارد تا هنگ‌کنگ را بیشتر شبیه چین کند: «استفاده از مشوق‌های اقتصادی برای خرید خوشبختی و پروپاگاندا برای به‌دست آوردن وفاداری.» این درحالی است که معترضان خواستار حکومتی هستند که بیشتر به منافع آنها پایبند باشد نه اینکه فقط منافع چینی‌ها را در نظر بگیرد. این تحولات در شرایطی ادامه پیدا می‌کند که اخیرا شعارهای استقلال‌طلبی هم در بین معترضان شنیده شده است. برخی از آنها می‌گویند که انقلاب می‌تواند موجب آزادی هنگ‌کنگ شود. پکن این شعار را به‌عنوان شعارجدایی‌طلبانه و آن را مدرکی برای استقلال‌طلبی اعتراض‌های اخیر می‌بیند. این نوع شعارها پس از آن بیشتر نمود پیدا کرد که کری لام تنها به تعلیق لایحه رضایت داد و حاضر نشد آن را کنار بگذارد. برای بسیاری از معترضان این عملکرد کری لام نشان می‌دهد وی از اختیارات کافی برخوردار نیست و رهبر هنگ‌کنگ بیشتر خود را پاسخگوی پکن می‌داند.

در این میان برخی دیگر از اقدامات کری لام موجب تحریک بیشتر معترضان شد. رئیس اجرایی هنگ‌کنگ حاضر نشد به درخواست معترضان تحقیقاتی را کلید بزند که به موجب آن عملکرد پلیس در برخورد با معترضان زیر ذره‌بین برود. مایکل سی.دیویس، کارشناسی در مرکز ویلسون که یک اتاق فکر در واشنگتن است، به نیویورک‌تایمز گفت: «آنها (مقامات هنگ‌کنگ) به نوعی تلاش می‌کنند مانند چین حکمرانی کنند، اما در هنگ‌کنگ وقتی شما جوانان را تحت فشار قرار می‌دهید، وقتی آنها را نادیده می‌‌گیرید، آنها اقدام متقابل می‌کنند.»

اعتراض‌ها در هنگ‌کنگ هم‌اینک حزب کمونیست را هم به چالش کشیده است. در روزهای اخیر معترضان از وسایل آتش‌زا و بمب‌های دستی استفاده کرده‌اند تا نمادهای حاکمیت چین را نابود کنند. البته حزب کمونیست هم قصد ندارد در این تقابل خود را ضعیف نشان دهد، اما هم‌اینک این اعتراض‌ها یک چالش بزرگ برای «شی» که از سال ۲۰۱۲ زمامدار چین شده، رقم زده است. چین برای مقابله نشانه‌های اشغال نظامی از خود نشان داده و هنگ‌کنگی‌ها را به انقلاب رنگی متهم کرده است، چراکه ایالات‌متحده، اعتراض‌ها را یک قیام ضدکمونیستی می‌بیند و چینی‌ها هم این اعتراض‌ها را سازماندهی شده توسط غربی‌ها می‌خوانند. وانگ ژیمن، رئیس دفتر دولت مرکزی در شهر گفت: «برای هنگ‌کنگی‌ها این مساله تبدیل به یک موضوعمرگ و زندگی شده است.» او به تشکیلات حکومتی هشدار داد: «دیگر راه برگشتی باقی نمانده است.»