اهمیت استراتژیک ارمنستان برای ایران چیست؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا؛ حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در حالی عصر امروز(دوشنبه) برای شرکت در اجلاس اتحادیه اقتصادی اورآسیا عازم ایروان پایتخت ارمنستان می شود که حضور در این رویداد ابعاد سیاسی و اقتصادی مهمی به دنبال خواهد داشت.

حضور ایران در اتحادیه اورآسیا نه تنها موجب افزایش مبادلات تجاری با کشورهای عضو این سازمان خواهد شد بلکه روابط تهران در حوزه های مختلف را با اعضایش از جمله روسیه نزدیک تر خواهد کرد. با توجه به اینکه ارمنستان تنها عضو این اتحادیه است که مرز زمینی مشترک با ایران دارد، تحکیم روابط تهران- ایروان نه تنها در راستای منافع ملی دو کشور خواهد بود بلکه ارمنستان می تواند به عنوان پل ارتباطی میان ایران با منطقه اورآسیا ایفای نقش کند.

پس از استقلال ارمنستان در سال1991 روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایروان- تهران، به تدریج در یک مسیر صعودی و برپایه گفتگوی فعال و همکاری های نزدیک در حوزه های مختلف در حال توسعه بوده است. ارمنستان با حدود 30 هزار کیلومتر مربع مساحت و حدود سه میلیون نفر جمعیت در منطقه قفقاز با ترکیه، گرجستان، جمهوری آذربایجان و ایران هم مرز است.

براساس اطلاعات ارائه شده از سوی وزارت توسعه اقتصادی و سرمایه گذاری ارمنستان، 5301 شرکت با سرمایه ایرانی(اکثرا کارآفرین) تا اول ژانویه 2019 در ارمنستان ثبت شده است. این آمار 36.6 درصد از کل شمار شرکت‌های ثبت شده در ارمنستان محسوب می شود. شرکت های اصلی با سرمایه های ایرانی بیشتر در زمینه فناوری اطلاعات، صنایع، ساخت و ساز ، املاک، بازرگانی، کشاورزی، گردشگری و حمل و نقل فعال بوده اند.

مراودات تجاری ارمنستان با ایران در سال 2018 تا 40.5 درصد در مقایسه با سال 2017 افزایش یافت. صادرات از ارمنستان به ایران در سال 2018 حدود 94.2 میلیون دلار بود که در مقایسه با سال 2017 حدود 12درصد افزایش داشت. واردات ارمنستان از ایران نیز 269.4 میلیون دلار در سال 2018 اعلام شد که 54.2 درصد در مقایسه با سال قبلش رشد داشت.

ایران- ارمنستان در مسیر روابط راهبردی

ایران و ارمنستان که دهه هاست روابط دوستانه ای داشته اند در حالی در سال 97 فصل نوینی را در روابط دوجانبه آغاز کردند که دو کشور در مسیر یک روابط استراتژیک گام برمی دارند. ایران در سال 2017 به عنوان ششمین شریک تجاری مهم ارمنستان معرفی شد اما در سال 2018 ایران به پنجمین شریک تجاری مهم ایروان ارتقا یافت.

نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان از زمان حضورش در این سمت همواره بر گسترش روابط با تهران در حوزه های مختلف به ویژه بخش اقتصادی تاکید کرده است. مقامات ایران و ارمنستان بارها بر این موضوع تاکید داشته اند که روابط اقتصادی دوجانبه پتانسیل و ظرفیت‌های زیادی دارد که باید در مسیر توسعه هر چه بیشتر تبادلات اقتصادی از آن بهره برد. پاشینیان اواسط اسفند سال گذشته به تهران سفر کرد و دیدارهایی با مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران داشت. وی در این سفر ضمن استقبال از گسترش همه جانبه روابط دوجانبه، تاکید کرد که روابط با ایران بخش مهمی از سیاست خارجی ارمنستان محسوب می شود.

از جمله دستاوردهای این سفر امضای یادداشت تفاهم همکاری میان سازمان ملی استاندارد ایران و وزارت توسعه اقتصادی و سرمایه گذاری ارمنستان و همچنین یادداشت تفاهم دیگری میان شورای عالی مناطق آزاد ایران و وزارت توسعه اقتصادی جمهوری ارمنستان بود.

یکی از مهمترین محورهای مورد گفت وگو در دیدارهای پاشینیان با مقامات ایران، همکاری در بخش صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات بود که رئیس جمهوری ایران تصریح کرد، تهران آماده صادرات فناوری های نوین به همسایه شمالی است.

حسن روحانی نیز در دیدار سال گذشته با پاشینیان با تاکید بر ضرورت توسعه همکاری های ایران- ارمنستان در عرصه های سیاسی، اقتصادی و بین المللی، اظهار داشت که اراده جدی جمهوری اسلامی ایران تقویت روزافزون روابط با ارمنستان به عنوان یک کشور دوست و همسایه است. رئیس جمهوری ایران اعلام کرده بود: مردم ایران از نظر تاریخی و فرهنگی روابط بسیار خوب و صمیمانه‌ای با مردم ارمنستان دارند و دو کشور علاوه بر همسایگی، از ظرفیت های بسیار بالایی برای همکاری برخوردارند.

روحانی از انرژی و برق به عنوان یکی از زمینه های همکاری بین ایران و ارمنستان و سایر کشورهای منطقه یاد کرد و افزود: می توانیم با اجرای سریع‌تر طرح‌ها و پروژه‌های مشترک در زمینه انرژی، برق و حمل و نقل، همکاری‌های دو کشور را ارتقاء دهیم.

جایگاه ارمنستان در روابط با تهران در این برهه زمانی حساس اهمیت خاصی دارد. دکتر روحانی پیشتر در دیدار با معاون نخست‌وزیر ارمنستان در تهران با اشاره به اهمیت موضوع ترانزیت در توسعه روابط ایران و ارمنستان، تصریح کرده بود: علاقمندیم منطقه خلیج فارس و دریای عمان به دریای سیاه متصل شود و یکی از راه‌های موجود برای تحقق این هدف، مسیر ایران، ارمنستان و گرجستان است و این اتصال باعث تقویت ارتباط بین دو کشور و دیگر کشورها خواهد شد.

روحانی حمل‌ونقل و لزوم تامین تسهیلات لازم در این زمینه را نیز از موضوعات مهم برای دو کشور دانست و افزود: روابط اقتصادی در سایه ارتباط بانکی قابل توسعه است و می‌توانیم با استفاده از پول ملی، مسیر ارتباط تجار دو کشور را تسهیل کرده و سرعت ببخشیم.

«مهر گریگوریان» معاون نخست وزیر ارمنستان نیز که چند ماه پیش به ایران سفر کرده بود، سفر خود  را بسیار موفق و سودمند در زمینه همکاری های مشترک دانست و گفته بود: تردید ندارم که در موضوعاتی همچون انرژی و تجارت، اثرات توافق های این سفر در کوتاه ترین زمان خود را نشان خواهد داد.

گریگوریان با تاکید بر اینکه توسعه بیشتر همکاری های اقتصادی و سرمایه گذاری بین دو کشور هدف اصلی ما است، در زمان سفرش به تهران گفته بود: رویکرد خوبی در زمینه انرژی داریم و توافقات فیمابین در حوزه برق و ترانزیت جاده ای نیز در حال اجرا است.

مقامات ارشد ایران و ارمنستان در حالی همواره بر گسترش روابط اقتصادی دوجانبه تاکید داشته اند که تحکیم روابط اقتصادی با ایروان و به دنبال آن با کشورهای اتحادیه اورآسیا می تواند در این شرایط تحریمی به ایران کمک کند.

اولویت گسترش روابط تجاری دوکشور 

ایران و ارمنستان در حالی به دنبال گسترش سطح تجارت دوجانبه به بیش از 320 میلیون دلار هستند که می توانند در زمینه هایی همچون کشاورزی، دامپروری، افزایش تبادلات گاز و برق و حوزه انرژی در مسیر توسعه مناسبات گام بردارند.

ارمنستان توان تبدیل شدن به یکی از راههای اصلی ترانزیت منابع انرژی و کالا از خلیج فارس به مقصد دریای سیاه و از آنجا به کشورهای اروپایی را دارد . ارمنستان با قرار گرفتن در کُریدور خلیج فارس - دریای سیاه به عنوان کوتاه ترین مسیر استراتژیک برای دسترسی اتحادیه اروپا به بازارهای آسیا و بالعکس، به یک بازیگر مهم تبدیل شده است. این می تواند مساله ای مهم برای ایران در این شرایط اقتصادی محسوب شود.  گسترش فعالیت ها در منطقه آزاد اقتصادی 'مغری' نیز از جمله اقدامات در مسیر گسترش روابط اقتصادی خواهد بود.

از جمله اولویت اصلی در مسیر توسعه روابط اقتصادی میان ایران و ارمنستان، دسترسی ایران به بازار اورآسیا از طریق کشور ارمنستان است. این کشور می تواند به مسیر جدید و مهمی در زمینه صادرات و وارادات کالا برای ایران تبدیل شود. در بحبوحه مواجهه با تحریم ها، این شرایط مهیاست که ایران با گسترش روابط اقتصادی در مسیر توسعه روابط با کشورهای عضو اتحادیه اورآسیا نیز گام بردارد اما در این راستا باید اقدامات عملی جدی برای بهره بردن از این پتانسیل انجام شود. در این راستا باید شرایط زیرساخت ها در مسیر تزانزیت کالا میان دو کشور نیز بهتر شود. ارمنستان همچنین می تواند به کشوری برای انتقال گاز ایران به کشورهای دیگر و همچنین اروپا تبدیل شود.

صادرات گاز ایران به گرجستان از طریق ارمنستان بسیار زیاد محتمل است به ویژه اینکه این اقدام طی دوران نخست وزیری 'هوویک آبراهامیان' مورد آزمایش قرار گرفت. در آن دوران مقدار کمی گاز ایران از طریق خاک ارمنستان با همکاری یک شرکت خصوصی به گرجستان صادر شد.

از لحاظ فنی انتقال گاز ایران به کشورهای دیگر از طریق خاک ارمنستان نیز امکان پذیر است. ظرفیت انتقال و تخلیه گازی از ایران به ارمنستان سالانه حدود 2.3 میلیارد مترمکعب بوده این در حالی است که در حال حاضر فقط 15 درصد این ظرفیت مورد استفاده قرار می گیرد. برای انتقال احتمالی گاز ایران به اروپا از طریق خاک ارمنستان سرمایه گذاری های جدی و گسترده ای لازم است.
 

تجارت با ارزهای رایج مشترک

"هرویک یاریجانیان" رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ارمنستان پیشتر در اظهارنظری اعلام کرد که ایران و ارمنستان به دنبال تجارت با ارزهای رایج دو کشور( ریال و درام ) هستند و پیشنهاد تأسیس مؤسسه مالی اعتباری خارج از سیستم قوانین بانکی به رئیس‌جمهوری ارمنستان ارائه شده است.

وی تاکید کرد  مقامات ارمنستان خواستار افزایش سرمایه‌گذاری متقابل بین دو کشور هستند و اینکه اعزام هیأت‌ها، ایجاد نمایشگاه‌ها و استفاده حداکثری از ظرفیت دو کشور از جمله برنامه‌های مدنظر است.

فشار بی تاثیر امریکا در روابط دو کشور

از زمان حضور دونالد ترامپ در سمت ریاست جمهوری امریکا، تشدید فشارها و تحریم های واشنگتن و هم پیمانانش علیه ایران در دستورکار دولتمردان کاخ سفید قرار گرفته است.

همچنین واشنگتن تلاش کرده است  تا به کشورهای مختلف فشار بیاورد روابط‌شان را با ایران کم رنگ‌تر کنند. در این میان طی یکسال و نیم گذشته دولت آمریکا تلاش کرده به ارمنستان به عنوان یک کشور دوست ایران فشار بیاورد تا روابط اش را با تهران کاهش دهد. اما ارمنی‌ها ضمن رد هرگونه مداخله آمریکا در روابط ایروان- تهران تاکید کرده‌اند که فشارهای واشنگتن مانعی در پیشبرد روابط با ایران نیست و یکی از اولویت های سیاست خارجی ایروان گسترش روابط تمام عیار با تهران است.