تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران و تمدید معافیت‌های هسته‌ای؛ چهار «ماده راهبردی» و بخش ساخت‌وساز مرتبط با سپاه
دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا همزمان با تمدید معافیت‌های مربوط به همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای با ایران، بخش عمرانی ایران را تحریم کرد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس با گزارش این خبر نوشت ضرب‌الاجل مربوط به تمدید این معافیت‌ها سه‌شنبه هفته آینده به اتمام می‌رسید اما «مایک پامپئو»، وزیر خارجه آمریکا آن را برای ۹۰ روز دیگر تمدید کرد.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای بامداد جمعه (به وقت تهران) هدف از تمدید این معافیت‌ها را «تمدید محدودیت‌های هسته‌ای ایران» توصیف کرده است.
در این بیانیه آمده است: «این تصمیم، به حفظ نظارت بر برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران کمک کرده، مخاطرات اشاعه هسته‌ای را کاهش می‌دهد، توان ایران برای کاستن از "زمان گریز" لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای را محدود می‌کند و مانع از آن می‌شود که حکومت ایران بتواند اقدام به بازسازی سایت‌های خود برای مقاصد حساس اشاعه‌ای کند.»
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده پامپئو، همزمان دو تصمیم برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران گرفته است: نخست، معرفی بخش ساخت و ساز ایران به عنوان بخشی که به صورت مستقیم یا غرمستقیم تحت کنترل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران است و دوم، معرفی چهار «ماده راهبردی» به عنوان موادی که در برنامه‌های هسته‌ای، نظامی یا موشکی ایران به کار گرفته می‌شود.
در بیانیه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اشاره به نام این چهار ماده که دولت آمریکا قصد تحریم تجارت آن را دارد نشده است. خزانه‌داری آمریکا هنوز بیانیه‌ای درباره این تحریم‌ها منتشر نکرده است.
در بیانیه وزارت خارجه آمریکا آمده است: «با این تصمیم‌ها، ایالات متحده از اختیارات اضافی برای جلوگیری از دستیابی ایران به مواد راهبردی برای سپاه پاسداران، بخش ساخت و ساز و برنامه‌های اشاعه‌ای خود برخوردار خواهد بود.»
- «معافیت همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای» چیست؟
همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای با ایران، یکی از بندهای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با گروه ۱+۵ است. بر این اساس، دولت وقت آمریکا معافیت‌هایی را برای برخی از تحریم‌های یکجانبه مربوط به صادرات اقلام قابل استفاده در برنامه هسته‌ای به ایران، صادر کرد.
دولت کنونی آمریکا علی‌رغم خروج از برجام نزدیک به ۱۸ ماه پیش همکاری‌های هسته‌ای میان ایران و اعضای باقی‌مانده در برجام را از شمول تحریم‌ها معاف کرد. هدف دولت آمریکا اطمینان از این بود که ایران غنی‌سازی اورانیوم خودش را در سطح محدود نگاه می‌دارد و آن را ارتقا نمی‌دهد.
دولت ترامپ چند ماه پیش برخی از این معافیت‌ها، از جمله معافیت از تحریم خرید آب سنگین و اورانیوم با غنای پایین از ایران را لغو کرد. ایران در واکنش اعلام کرد دیگر به سقف‌های تعیین‌شده در برجام برای ذخایر این دو فرآورده، پایبند نخواهد بود.
آمریکا و کارزار فشار حداکثری
واشنگتن بعد از خروج از برجام در راستای سیاستی موسوم به «فشار حداکثری» به اقداماتی تحریک‌آمیز مانند قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی، اعزم یک ناوگروه، چند بمب‌افکن بی-۵۲ و چند جنگنده اف-۲۲ به منطقه و تحریم وزیر خارجه ایران روی آورده است.
جمهوری اسلامی ایران در واکنش به این اقدام یک سال «صبر راهبردی» را در دستور کار قرار داد و به طرف‌های توافق هسته‌ای به ویژه کشورهای اروپایی که وعده جبران خروج آمریکا را می‌دادند مهلت داد به تعهدات خود ذیل توافق هسته‌ای عمل کنند.
با گذشت یک سال و محقق نشدن وعده‌های اروپا، شورای عالی امنیت ملی ایران در بیانیه‌ای روز ۱۸ اردیبهشت‌ماه به طرف‌های توافق هشدار داد در صورتی که ظرف ۶۰ روز به تعهدات خود در زمینه‌های نفتی و بانکی عمل نکنند ایران طبق مفاد برجام، از تعهدات خود ذیل این توافق خواهد کاست.
جمهوری اسلامی ایران تا کنون در سه گام گام از تعهدات خود کاسته است. تهران، در آخرین نوبت شهریورماه سال جاری سومین گام از کاهش تعهدات خود را اعلام کرد.
اولین گام ایران در کاهش تعهدات، عبور از سقف ۳۰۰ کیلوگرمی ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۳.۶۷ درصد، عدم فروش آب سنگین و مازاد اورانیوم غنی‌شده بود که در تاریخ هجدهم اردیبهشت اعلام شد. گام دوم روز شانزدهم تیر بود که افزایش سطح غنی‌سازی از ۳.۶۷ درصد را شامل می‌شد.
گام سوم ایران برای کاهش و توقف برخی تعهدات برجامی بیشتر مربوط به برداشتن محدودیت‌ها روی فعالیت‌های تحقیق و توسعه (R & D) از جمله توسعه و راه‌اندازی نسل جدید سانتریفیوژها در تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم بود.
