ترامپ به‌دنبال شکاف میان ایران و ترکیه

به‌گزارش اقتصادنیوز، استیفن کوک فارین پالیسی نوشت: اگرچه چند روز از ملاقات بین دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان در کاخ سفید می‌گذرد، هنوز در حال تلاش برای یافتن پاسخ این سوال هستم که دیدار بین رهبران دو کشور به چه دلیلی انجام شده است.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: در هفته‌های گذشته ترکیه به موضوع بحث برانگیزی در فضای سیاسی آمریکا تبدیل شده بود. نمایندگان آمریکا در اقدامی جنجالی نسل کشی ارمنی‌ها در جریان جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۵ به دست نیرو‌های ترک را به رسمیت شناختند. علاوه بر این، سناتور‌های آمریکایی خواستار اعمال تحریم‌های جدید در واکنش به عملیات نظامی ترکیه علیه نیرو‌های کرد در خاک سوریه شده بودند.

در هر صورت دیدار اخیر ترامپ و اردوغان دستاورد خاصی برای دو طرف به دنبال نداشت. روسای جمهور ترکیه و آمریکا در کنفرانس خبری مشترک خود صرفا در مورد چالش‌های مشترک کنونی یا همکاری‌های آینده صحبت کردند. شاید برای دو رهبر کافی بود که دوستی نزدیک خود را به صورت عمومی به نمایش بگذارند. اما ما نمی‌توانیم از این واقعیت غافل شویم که روابط بین این دو متحد عضو پیمان ناتو در سال‌های گذشته رو به وخامت گذاشته است.

در هر صورت این ملاقات بیشتر جنبه سیاسی داشت و دو طرف برنامه‌ای برای حل اختلافات دوجانبه نداشتند. هر دو رهبر از این لحاظ به هدف خود دست پیدا کردند. ترامپ موفق شد که مقامات ترکیه را برای آزاد کردن یک دانشمند آمریکایی-ترکی با نام سرکان گولج قانع کند. او از زمان کودتای مخالفان اردوغان در ژوئیه ۲۰۱۶ زندانی بوده است. آنکارا این دانشمند دو ملیتی را متهم به همکاری با سازمان سیا کرده بود. البته این اتهام هیچ پایه و اساسی ندارد. گولج در واقع یک گروگان بود که ترک‌ها از او برای پیشبرد اهداف سیاسی خود بهره برداری کردند. در هر صورت تلاش رئیس جمهور آمریکا برای آزاد کردن یک شهروند آمریکایی قابل تقدیر است. البته ترامپ با تعریف و تمجید از رهبر مستبد ترکیه تاحدودی این دستاورد خود را زیر سوال برد.

در ملاقات روز چهارشنبه در حالی که اردوغان کنار دونالد ترامپ در کاخ سفید نشسته بود، رئیس جمهور آمریکا به طور مکرر تلاش کرد که عملیات نظامی بهار صلح در خاک سوریه را توجیه کند. ترامپ قصد داشت این برداشت را به رسانه‌ها و جامعه کشورش القا کند که ترک‌ها همچون ما در حال جنگ علیه تروریست‌ها هستند و آنکارا در گذشته نقش مهمی در شکست گروه داعش داشته است. این درحالی است که ترکیه در سال ۲۰۱۴ به دولت باراک اوباما گفته بود که در ائتلاف نظامی علیه نیرو‌های ابو بکر البغدادی، رهبر گروه داعش شرکت نخواهد کرد، زیرا استراتژی آمریکا شامل تغییر رژیم در سوریه نبوده است. علاوه براین، ترامپ یک واقعیت مهم دیگر را نادیده گرفته است. عناصر اصلی عملیات‌های نظامی اخیر ترکیه در شمال سوریه شامل گروه‌های متنوعی از شبه نظامیان از جمله گروه‌های اسلام گرای افراطی هستند. در این ملاقات همچنین پنج سناتور آمریکایی به رئیس جمهور ترکیه قول دادند که کنگره آمریکا لایحه به رسمیت شناختن نسل کشی ارمینان را به رسمیت نخواهد شناخت.

البته مسئله سوریه و نسل کشی ارامنه از لحاظ سیاسی اهمیت زیادی برای اردوغان داشتند. اما در این دیدار پیشرفتی برای حل و فصل اختلافات دیگر حاصل نشد. تابستان گذشته ترک‌ها سیستم دفاع موشکی اس-۴۰۰ را از روسیه خریداری کرده بودند. این موضوع باعث عصبانیت نمایندگان آمریکایی شد. کنگره آمریکا تحریم‌هایی را در واکنش به این اقدام آنکارا تصویب کرد. ترامپ اعتراف کرد که دو طرف هنوز بر سر این موضوع اختلاف نظر دارند. البته او وعده داد که کشورش گفتگو‌های دوجانبه با ترکیه را ادامه خواهد داد. با توجه به آنکه راه حلی برای اختلاف بر سر سامانه اس-۴۰۰ حاصل نشده است، ترکیه اجازه ورود مجدد به پروژه مشترک جنگنده رادارگریز اف-۳۵ را نخواهد داشت. این موضوع از لحاض امنیت ملی و اقتصادی اهمیت زیادی برای ترکیه خواهد داشت. تولید کننده‌های ترکیه تعدادی از قطعات این جنگنده را میسازند.

علاوه بر این، باید به اختلافات دو طرف بر سر فتح الله گولن، واعظ منتقد اردوغان اشاره کنیم که در آمریکا زندگی می‌کند. دولت اردوغان او را مسئول اصلی کودتای سال ۲۰۱۶ معرفی کرده است. اما تلاش‌های ترکیه برای استرداد گولن به نتیجه نرسیده اند. اما دولت ترکیه هیچ شواهدی در مورد نقش گولن در کودتا ارائه نکرده است. به همین خاطر او احتمالا به سکونت خود در ایالت پلسینوانیا ادامه خواهد داد. جالب توجه است که رهبران آمریکا و ترکیه در کنفرانس خبری مشترک خود هیچ اشاره‌ای به یکی از بانک‌های دولتی ترکیه با نام هالک بانک نداشتند. وزارت خزانه داری آمریکا این بانک را متهم به همکاری با ایران برای دور زدن تحریم‌های آمریکا کرده است. اردوغان در گذشته تلاش کرده بود که این قضیه را حل و فصل کند، زیرا اقدام قانونی آمریکا علیه این بانک می‌تواند تاثیر منفی بر روی بخش بانکداری و اقتصاد ترکیه اعمال کند. ترامپ همچنین به همتای ترک خود وعده داد که دو کشور به زودی در مورد امضای یک توافق تجارت آزاد مذاکره خواهند کرد.

بنا براین بعد از سفر اردوغان اختلافات دو طرف بر سر سامانه اس-۴۰ و فتح الله گولان همچنان پابرجا مانده اند. اما صحبت‌های تملق آمیز رئیس جمهور آمریکا سوالات زیادی را در بین تحلیلگران سیاسی و رسانه‌های آمریکا ایجاد کرده است. برخی این فرضیه را ارائه کرده اند که ترامپ به خاطر منافع شخصی خود در ترکیه به اردوغان احترام می‌گذارد. برخی نیز معتقدند که رئیس جمهور به دنبال ایجاد شکاف بین ترکیه و ایران است. ترامپ همچنین در سال‌های گذشته علاقه زیادی به رهبران مستبد در بسیاری از کشور‌ها نشان داده است. اما شاید دلیل بهتری برای این رفتار رئیس جمهور وجود داشته باشد. ترامپ کمپین خود برای پیروزی در انتخابات سال آینده را شروع کرده است. او بار‌ها وعده داده بود که نیرو‌های نظامی آمریکا را از خاورمیانه خارج کند. حمله اردوغان به سوریه بهانه‌ای برای عقب نشینی سربازان آمریکا از شمال شرقی سوریه فراهم کرد. این موضوع از لحاظ سیاسی برد بزرگی برای ترامپ محسوب می‌شود. او به خوبی از این موضوع آگاه است که بیشتر مردم کشورش خواستار توقف جنگ‌های بی پایان آمریکا در خاورمیانه هستند. میزبانی از اردوغان در کاخ سفید نیز در همین راستا برنامه ریزی شده بود.