چرا اجباری شدن ماسک نادیده گرفته می شود

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از رویداد 24 ، از ۱۵ تیرماه استفاده از ماسک در مراکز عمومی اجباری شد. این تصمیم در شرایطی گرفته شد که تعداد استان‌های با وضعیت قرمز کشور به مرز هشدار رسیده بود و تقریبا نیمی از استان‌ها بحران کرونا را تجربه می‌کردند. این درحالی بود که زدن ماسک در تمام جهان به شدت جدی گرفته شده و حتی برای افرادی که این الزام را رعایت نمی‌کنند جریمه‌های نقدی نیز در نظر گرفته شده است، زیرا در کنار رعایت فاصله اجتماعی این الزام نیز می‌تواند باعث قطع یا کاهش زنجیره انتقال ویروس کرونا شود.

ماجرای اجباری شدن استفاده از ماسک تا آنجا جدی شد که معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران اعلام کرد از ورود افراد بدون ماسک در تمامی ایستگاه‌های مترو، اتوبوسرانی و تاکسیرانی ممانعت می‌شود. از رانندگان تاکسی نیز خواسته شد تا از ورود مسافران بدون ماسک جلوگیری کنند. این طرح البته تنها مرتبط با تهران نبود و در تمام کشور این مقررات به مرحله اجرا رسید.

به غیر از سیستم حمل و نقل عمومی، استفاده از ماسک در بانک‌ها و ادارات دولتی نیز برای کارمندان و مراجعان الزامی شد. موضوع استفاده از ماسک با جدیت مورد پیگیری و نظارت قرار گرفت به نحوی که ۱۴ روز بعد یعنی در ۲۹ تیرماه علیرضا زالی فرمانده ستاد مقابله با کرونا عنوان کرد که در تهران ۶۲ درصد در اماکن عمومی و ۸۳ درصد از کارمندان و مراجعان در ادارات دولتی از ماسک استفاده می‌کنند.

در این مدت با توجه به نیاز روز افزون مردم به خرید ماسک از یک سو و محدودیت درآمد‌ها و گاهی عدم توانایی مالی برای خرید این کالای در حال حاضر با ارزش، باعث شد که متخصصان مختلف حوزه سلامت از جمله ایرج حریرچی معاون کل وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین مدیرعامل بنیداد بیماری‌های نادر از مردم بخواهند که در ماه‌های محرم و صفر نذورات خود را به سمت توزیع ماسک سوق دهند.

حریرچی همچنین گفته بود که وزارت بهداشت با اخذ جریمه از افرادی که ماسک نمی‌زنند، موافق است، اما حتما باید افرادی که برای تهیه ماسک محدودیت مالی دارند، از قاعده اخذ جریمه مستثنی شوند. البته وی از مردم خواست تا کسانی که به هر دلیل توانایی تهیه ماسک را ندارد در منزل اقدام به تهیه آن کنند.

با وجود گذشت یک ماه از اجباری شدن استفاده از ماسک در کشور هنوز تعداد مبتلایان و موارد مرگ ومیر ناشی از کرونا کاهش چشمگیری نیافته و همچنان شاهد جان باختن نزدیک ۲۰۰ نفر از هموطنانمان طی یک شبانه روز هستیم، اما علت چیست؟ شاید علت این موضوع را بتوان در همان اشاره حریرچی به افراد دارای محدودیت مالی در تهیه ماسک دانست. محدودیتی که در برخی از استان‌ها و شهرستان‌های کشور به شدت پررنگ است.

سعید امیری مقدم رئیس شورای شهرستان چابهار در گفتگو با رویداد ۲۴ گفته بود: در این شهرستان ۷۰ درصد مردم در شرایط اقتصادی بسیار بدی به سر برده و حتی از نان شب خود محرومند، فردی که چیزی برای خوردن ندارد قطعا نمی‌تواند قیمت ۲۵۰۰ تا ۳ هزار تومانی ماسک را بپردازد. اینجا خانواده‌ها پرجمعیت هستند و اگر خانواده ۱۰ نفر هم باشد پرداخت روزانه ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان برای ماسک غیرممکن است.

یکی از فعالان عرصه حمایت از مصدومین شیمیایی در سردشت نیز به رویداد ۲۴ گفته بود. تا کنون ۱۳۰۰ تا ۲ هزار بسته حمایتی حاوی مواد ضد عفونی کننده و ماسک میان مصدومان شیمیایی سردشت توزیع شده است، اما محتوای این بسته‌ها نمی‌تواند نیاز‌های حداقلی این افراد را تامین کند. زیرا این افراد با توجه به حساسیت بالایی که دارند در شرایط اپیدمی کرونا ناچارند هر ۲ تا ۳ ساعت یکبار ماسک خود را تعویض کنند، لذا این تعداد اصلا کافی نیست. ما از نهاد‌های مرتبط تقاضا کردیم که اگر نمی‌توانند ملزومات مورد نیاز این افراد را تامین کنند، داروخانه‌هایی را با قیمت مناسب مشخص کنند تا این افراد بتوانند با قیمتی ارزان‌تر اقلام بهداشتی مورد نیاز خود را تهیه کنند.

سالاری مهر معلم اهل ایلام نیز با بیان اینکه در حال حاضر چند روزی است که ایلام از وضعیت قرمز کرونایی خارج شده است، به رویداد ۲۴ توضیح می‌دهد: ۷۰ درصد بافت ایلام عشایرنشین و روستانشین هستند در این مناطق که دورافتاده و محروم هم هستند از نظر عرضه ماسک با مشکل مواجهیم. خانه‌های بهداشت هم اقدام به توزیع ماسک به صورت رایگان برای این مردم نمی‌کنند. گروه‌های جهادی نیز در این مدت شاید دو یا سه بار اقدام به توزیع ماسک و لوازم بهداشتی میان مردم کرده باشند که باز هم پاسخگوی نیاز مردم نیست.

وی ادامه می‌دهد: قیمت ماسک در اینجا ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان است. برای یک خانواده ۵ نفره که اعضای آن طی یک روز چندین بار باید ماسک خود را تعویض کنند پرداخت این مبالغ غیرممکن است، زیرا در اینجا علاوه بر بیکاری مساله کمی درآمد نیز وجود دارد بیشتر کسب و کار‌ها تعطیل شده و شرایط خانواده‌ها به نحوی است که بیشتر جمعیت این استان تحت پوشش نهاد‌های حمایتی قرار دارند. به همین دلیل هم بیشتر مردم توان خرید ماسک ندارند آنچنانکه وقتی با ارباب رجوع مواجه می‌شویم و از او می‌خواهیم ماسک بزند معمولا با این جمله مواجه می‌شویم که توان خرید ندارم.

غریب سجادی عضو شورای شهر سنندج نیز با بیان اینکه هیچ تحقیق کلی درباره توان خرید مردم برای ماسک انجام نشده است، می‌گوید: براساس آمار‌های بانک مرکزی استان کردستان یکی از استان‌های کم‌برخوردار کشور است و از نظر معیتشتی و بیکاری جزو ۴ استان اول کشور است و این به معنای شرایط اقتصادی بد مردم است.

وی با تاکید براینکه در حدود ۵۰ درصد جمعیت سنندج حاشیه نشین بوده و مشکلات اقتصادی زیادی دارند، ادامه می‌دهد: برای این خانواده‌ها تامین مواد غذایی اولویتی بالاتر از تامین نیاز‌های بهداشتی دارد. پرداخت هزینه ماهانه برای تامین ماسک برای این افراد بسیار سخت است حتی در بسیاری موارد مردم یک ماسک را چند روز استفاده می‌کنند که قاعدتا این روش نمی‌تواند از ابتلا به کرونا جلوگیری کند.

از طرف دیگر ماسک ازطریق دستفروش‌ها و سوپرمارکت‌ها نیز توزیع می‌شود و اگر این اقلام غیربهداشتی باشند دست مردم به هیچ جا بند نیست. از طرف دیگر برخی افراد هم با اینکه توان خرید ماسک را دارند، اما از اینکار امتناع می‌کنند که این مساله یک کار فرهنگی را می‌طلبد.

یکی دیگر از فعالان اجتماعی در کردستان نیز با بیان اینکه ۳۴ درصد جمیعت کردستان روستایی هستند،می‌گوید: به همین دلیل هم دسترسی به ماسک و لوازم بهداشتی در روستا‌های خود ندارند. اما از آنجاییکه که کرونا روستا‌ها را کمتر درگیر کرده است روستانشینان کمتر اقدام به تهیه ماسک از شهر‌ها می‌کنند. مراکز بهداشتی مانند خانه‌های بهداشتی نیز کاری در راستای توزیع ماسک در روستا‌ها نکرده است.

محمد مالی خبرنگار و فعال اجتماعی اهل خوزستان نیز درباره شرایط استفاده از ماسک می‌گوید: پیش از استفاده از ماسک شست و شوی با آب سالم در شرایط کرونایی بسیار ضروری است این در حالی است که ۷۰۰ روستای این استان فاقد آب بوده و با تانکر آبرسانی می‌شود این شیوه نیز اصلا بهداشتی نیست. در حقیقت ۹۰ درصد جامعه روستایی و عشایری ما با مشکل تامین آب مواجه است در این شرایط استفاده از ماسک شاید چندان هم موثر نباشد.

وی ادامه می‌دهد: در استان خوزستان اقشار کم‌درآمدی مانند زنان سرپرست خانوار، کارگران، زباله‌گرد‌ها در عین اینکه نیاز بالایی به استفاده از ماسک دارند، اما توان خرید آن را ندارند. از سوی دیگر هیچ کارفرهنگی برای آموزش ساخت ماسک از پارچه در خانه‌ها انجام نشده و در این زمینه هیچ اطلاع‌رسانی انجام نشده است.

این فعال اجتماعی با بیان اینکه جامعه خوزستانی فقیر شده و بخش اعظمی از مردم توان تامین ماسک روزانه را ندارد، خاطرنشان می‌کند: خوزستان جامعه‌ای کارگری است ما در این استان طبقه کارگر روزمرد و فصلی داریم که زیر بار کرونا له می‌شوند، اما مجموعه‌های کارگری و صنعتی در خوزستان که باید برای کارگران خود ماسک و لوازم بهداشتی را تهیه می‌کردند به وظایف قانونی خود در این حوزه عمل نکردند.

مالی اظهار می‌کند: در اهواز ۴ هزار زباله گرد زندگی می‌کنند و در کل استان ۲۰۰ هزار خانواده تحت پوشش نهاد‌های حمایتی وجود دارد. همچنین در استان خوزستان ۳۰ درصد مناطق عشایری و ۲۵ درصد مناطق روستایی هستند درسفر به این نقاط متوجه شدم در این مناطق هیچگونه دسترسی به ماسک برای مردم وجود ندارد؛ لذا باید توجه ویژه‌ای به استان‌های محروم و مرزی و استان‌هایی که دارای جامعه روستایی و عشایری است شود.

وی با اشاره به اینکه تولید ماسک در استان حداقل ۳۰ درصد از نیاز استان کمتر است عنوان می‌کند: در داروخانه‌ها نیز ماسک با قیمت مصوب دولتی یعنی ۱۴۰۰ تومان پیدا نمی‌شود و مردم باید ماسک را چند برابر قیمت از سوپر مارکت یا کنار خیابان تهیه کنند. اگر خیرینی که در طول این سه ماه فعالیت کرده و نذورات خود را به سمت تهیه گان، ماسک، الکل و...  سوق دادند، نبودند شاید وضعیت قرمز در استان خوزستان بیش از ۱۰ هفته طول می‌کشید.

این فعال اجتماعی با بیان اینکه استان خوزستان در ایام محرم بیشترین نذورات را توزیع می‌کند و مراسم ماه محرم به دلیل جایگاه خاص آن در خوزستان تا اربعین (۴۰ روز) طول می‌کشد، خاطرنشان می‌کند: ضروری است از یک سو بزرگان مذهبی و قومی الزامات سفت و سخت برای محرم قائل شده و از مردم بخواهند که از تشکیل تجمعات دوری کنند. باید به مردم گفته شود که از ظرفیت فضای مجاری برای سوگواری محرم استفاده کنند یا اینکه در خانه‌های خود حسینیه‌های کوچک درست کنند، زیرا در غیر این صورت بعد از محرم سونامی کرونا در انتظار این استان خواهد بود. همچنین ضروری است نذورات مردم به سمت خرید ماسک و لوازم بهداشتی سوق داده شود.

وی با تاکید براینکه هیچ ضمانت اجرایی برای لزوم استفاده از ماسک وجود ندارد، تصریح می‌کند: این موضوع باعث می‌شود که فردی که از استفاده از ماسک امتناع می‌کند نیز ترسی از این مساله نداشته باشد به نظر من اگر در کنار تشویق به استفاده از ماسک تنبیه قانونی نباشد این سیاست‌ها فایده ندارد؛ لذا باید ضمن اطلاع‌رسانی درباره لزوم استفاده از ماسک نسبت به جریمه افرادی که این کار را نمی‌کنند نیز مدنظر قرار گیرند.

 با توجه به عدم دسترسی بسیاری از هموطنان به ماسک از یک سو و عدم توان آن‌ها برای تامین ماسک مورد نیاز خود از سوی دیگر، نباید چندان هم از عدم کاهش تعداد قربانیان کرونا به رغم اجباری شدن استفاده از ماسک در کشور تعجب کرد. دولت نیز به عنوان متولی سلامت کشور هیچ اقدامی برای تامین ماسک اقشار تنگدست جامعه نکرده است و به توصیه برای نذر ماسک و فعالیت خیرین در این حوزه بسنده کرده است.