حقایقی تلخ درباره وخامت اوضاع کرونا در ایران

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از  ایسنا، دکتر طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری؛ اولین مرکز درمانی پذیرنده بیماران کرونایی در تهران؛ شاید از جمله درگیرترین و نام آشناترین پزشکان در بحبوحه‌ کروناست، بحرانی که حدود شش ماه از آغاز آن گذشته و انتهایش نامعلوم است و غیرقابل پیش‌ بینی...

این متخصص عفونی که از ابتدای شیوع این ویروس منحوس تا به امروز بیش از ۲۰۰۰  بیمار کرونایی را ویزیت کرده و همچنان مقتدرانه در خط مقدم مبارزه ایستاده، معتقد است: بحران کووید۱۹ ا طی ۱۰۰ سال گذشته مرگبارترین پاندمی قرن بوده؛ وسعت آن به حدی است که کل جهان را درگیر کرده و تمامی شئون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی جهانیان را تحت‌ تاثیر قرار داده است.

این متخصص عفونی  با برشمردن بایدها و نبایدهای رفتاری و عملکردی پزشکان در شرایط بحران؛ معتقد است باید به جای رویاپردازی، رواج شایعات و اظهار نظرهای غیر مستند و کارشناسی نشده، واقعیت‌ها را به مردم بگوییم.

وی می‌گوید: قصد ترویج نا امیدی ندارم، ولی امید واهی دادن نیز تبعات خطرناکی به دنبال دارد؛ در شرایطی که هنوز درمان و واکسن مؤثر تولید نشده، تنها ریسمان نجات قابل اتکا، پیشگیری با رعایت پروتکل‌ها و اعمال سیاست‌های سخت‌گیرانه ست.

طبرسی همچنین با تاکید بر اینکه کادر درمان امروز، همان کادر درمان ۶ ماه قبل نبوده و به شدت آسیب دیده و فرسوده شده، می‌افزاید: با ادامه روند فعلی پاییز و زمستان سختی پیش‌رو خواهیم داشت.

آنچه از ابتدا رخ داد...

این متخصص عفونی با اشاره به روزهای آغازین شیوع بیماری کووید ۱۹ و نحوه مواجهه جامعه پزشکی با این بحران نوپدید، توضیح می‌دهد: به یاد دارم به دنبال انتشار اخبار بروز بیماری کووید ۱۹ در چین،‌ بلافاصله اوایل بهمن کنفرانسی به همت مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی و گرمسیری، با حضور جمع کثیری از متخصصان حوزه و با هدف بررسی آخرین تحولات آن در دانشگاه عوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد. شاید آن زمان تصور نمی‌کردیم که طی کمتر از یک ماه با شدتی بیشتر از چین، درگیر این بیماری می‌شویم، همانطور که می‌بینیم الان آمار ابتلا در چین بر روی ۸۰ هزار نفر ثابت مانده ولی متاسفانه آمار ما روز به روز در حال افزایش بوده و به بالای ۳۵۰ هزار نفر رسیده است.

وی ادامه می‌دهد: به محض شناسایی و اعلام رسمی دو مورد کرونا مثبت در قم، جلسه ستاد بحران در بیمارستان مسیح دانشوری تشکیل و تصمیم گرفته شد که بخش به بخش بیمارستان به بیماران کرونایی اختصاص داده شود، تا جایی که در عرض کمتر از یک هفته کل بیمارستان پر شد از بیماران کرونایی؛ روز سوم یا چهارم همان هفته دکتر ولایتی ریاست بیمارستان جلسه‌ای تشکیل داده و اعلام کردند کم کم همه بخش‌ها را خالی و به بیماران کووید اختصاص دهیم، شکل و شمایل  بیمارستان در کمترین زمان ممکن عوض شد، کلیه پرسنل سریعا به وسایل و لباس‌های حفاظتی مجهز شدند؛ تغییرات به حدی سریع و ناگهانی بود که باعث تعجب نمایندگان وزارت بهداشت و سازمان بهداشت جهانی شد؛ نمایندگانی که همان هفته اول از بیمارستان بازدید کردند.

بیم و امید پرسنل بیمارستانی در روزهای آغازین شیوع بیماری

رییس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری با اشاره به بیم و امید پرسنل بیمارستانی در آن روزها، ادامه می‌دهد: همگی امید داشتیم که با اجرای قوانین سختگیرانه و سیاست‌های شدید کنترلی مانند آنچه در چین اتفاق افتاد، حداکثر طی دو الی سه ماه بیماری کنترل و مهار شود، البته به آن سمت هم رفتیم، به گونه‌ای که با اجرای پروتکل‌های سخت‌گیرانه مانند منع تردد و محدودیت مسافرت‌ در فروردین ماه، بار بیماری در اردیبهشت فروکش کرد.

چرا فاز دوم با این شدت آغاز شد...

وی ادامه می دهد: سیزده به در تجربه‌ واقعا موفقی بود، همه پارک‌ها خالی و اکثرا در خانه ماندند، نتیجه آن هم فروکش موقت بیماری در اردیبهشت ماه بود، خود ما نیز باور داشتیم که بیماری کنترل و ویروس تا حد زیادی مهار شده؛ ولی با بازگشایی‌های زود هنگام؛ رهاسازی پروتکل‌ها، خسته شدن مردم و عادی سازی‌ کاذب شرایط، موج دوم با ابعادی وسیع‌تر از خرداد ماه آغاز شد، البته برخی می‌گویند این شرایط ادامه همان موج اول بیماریست ولی ما معتقدیم که از خرداد موج دوم شروع شد که متاسفانه از موج اول سهمگین‌تر است، آمار نیز همین را نشان می دهد؛ تا اردیبهشت آمار مرگ و میر حدود ۷ هزار نفر بود ولی الان و در عرض کمتر از سه ماه از مرز ۲۰ هزار مرگ و میر گذشت استه.

وی هشدار داد که اگر وضعیت به همین صورت ادامه داشته باشد متاسفانه پاییز و زمستان سختی پیش رو داریم و مرگ و میرها بالاتر خواهد بود.

تبعات خطرناک اظهارات غیرکارشناسی درباره دارو و واکسن

این استاد دانشگاه در ادامه با انتقاد از برخی اظهار نظرهای کارشناسی نشده در رابطه با واکسن و داروی کرونا،‌ می‌گوید: تا صحبت از دارو و واکسن می‌شود، برخی احساس می کنند که کرونا تمام شده و رعایت پروتکل‌ها را رها می‌کنند، در حالیکه این تصورات غلط است. برخی معتقدند که با همین داروها کشورهای همسایه بیماری را کنترل کرده‌اند، در حالیکه در واقعیت اینگونه نیست، کشورهای موفق در مهار بیماری، قرنطینه و پروتکل‌ها را جدی دنبال می‌کنند، همانطور که می‌بینید در اسپانیا به محض بازگشایی سواحل بلافاصله آمار مرگ و میر بالا رفت و از سازمان بهداشت جهانی تذکر گرفتند و یا در امریکا کمی که سهل انگاری شد مجددا قوانین سفت و سختی گذاشتند؛ اما  در کشور ما نه قوانین سفت و سختی داریم و نه خود مردم چندان رعایت می‌کنند.

امید واهی دادن خطرناک است

این متخصص عفونی با بیان اینکه قصد ترویج ناامیدی ندارم، ادامه می دهد: ولی امید واهی دادن نیز خطرناک است؛ در شرایطی که هنوز درمان و واکسن قطعی و موثری برای بیماری تولید نشده، تنها ریسمان نجات، پیشگیری از طریق رعایت اصول بهداشتی و پروتکل‌هاست.

این آمار را حلاجی کرده بعد تصمیم بگیرید !

طبرسی آماری ارایه کرده و عنوان می‌کند: مردم اول این آمار را در ذهن خود حلاجی کنند و بعد ببینند آیا رهاسازی پروتکل‌ها و ابتلا به کرونا ارزش آن را دارد یا خیر؟ ۹۰ درصد بیمارانی که در ICU به زیر دستگاه می‌روند و ۵۰ درصد بیمارانی که کارشان به آی سی یو می‌کشد، فوت می‌کنند؛ این آمار مختص کشور ما نیست و آمار جهانی است؛ همچنین ۳۰ درصد افرادی که بستری می‌شوند کارشان به آی سی یو می‌کشد؛ بنابراین خودتان این آمار را حلاجی کرده و تصمیم بگیرید، باید بدانید کرونا به این سادگی‌ها نیست که بگیرید و با مصرف دارو خوب شوید، هیچ چیزی درباره این بیماری قابل پیش‌بینی نیست.

وی با تاکید بر اینکه هنوز داروی موثری برای این بیماری تولید نشده، می‌گوید: هر از چند گاهی یک دارو به عنوان داروی موثر درمان کرونا بولد می‌شود که گاها اثرگذاری آن توسط کشور سازنده خودش  هم نقض می‌شود؛ البته نو بودن بیماری و سیاست‌های دارویی کشورها نیز در این مساله تاثیرگذار است، ولی تا کنون هیچ دارویی به صورت صد در صدی میزان مرگ و میر کرونا را کاهش نداده است.

تا اوایل ۲۰۲۱ هیچ واکسنی نداریم؛ تنها را نجات، پیشگیری است

وی ادامه داد: بنابرین مردم باید توجه داشته باشند که اگرچه در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد بیماری خودبه‌خود و بدون مصرف دارو خوب می‌شود، ولی در ۱۰ یا ۱۵ درصد مابقی موارد مرگ و میر بالاست و متاسفانه در حال حاضر برای شرایط حاد بیماری داروی موثری تولید نشده و درمان‌های فعلی همگی حمایتی است.

وی ادامه می‌دهد: طبق پیش بینی سازمان جهانی بهداشت تا اوایل سال ۲۰۲۱ هیچ واکسنی در دسترس عموم نخواهد بود. بنابراین اگر واقع بینانه نگاه کنیم حداقل برای پاییز و زمستان امسال واکسنی در دسترس نیست.

کرونا جدی است

طبرسی تجمعات در هر شرایطی را خطرناک دانست و با ذکر نمونه‌هایی از تبعات خطرناک مسافرت‌ها، دورهمی‌ها و سایر تجمعات غیرضروری، ادامه می‌دهد: همین اواخر موردی داشتیم که ۲۰ نفر که فکر می کردند هیچ کدام بیمار نیستند با هم به مسافرت رفته و در ویلایی ساکن می‌شوند، بعد از چند روز عین ۲۰ نفر مبتلا شدند، ۳ نفر کارشان به ICU کشید و ۲ نفر فوت کردند. باید این مسایل را در ذهن خود حلاجی کنیم؛ ممکن است به مسافرت و میهمانی برویم و هیچ اتفاقی نیافتد ولی اگر اتفاق رخ داد دیگر تبعات ساده‌ای نخواهد داشت. کرونا مانند سرماخوردگی با استامینوفن و ازیترومایسین خوب نمی‌شود؛ موارد حاد کووید ۱۹ در حال حاضر درمان موثری ندارد.

"کرونا پژوهی" معضل جدی روزهای کرونایی

این محقق در ادامه "کرونا پژوهی" را یکی از معضلات جدی روزهای کرونایی عنوان کرده و می‌گوید: کرونا پژوهی برای جامعه سم است؛ متاسفانه این روزها افرادی که در حیطه پزشکی تجربه و تخصصی ندارند با خواندن مقالات علمی از چند نشریه که گاها معتبر هم هستند، در مورد مسائل پزشکی اظهار نظر می‌کنند که این مسئله عبث است؛ چراکه استنباط افراد غیرمتخصص از مطالب علمی و تبدیل آن به مباحث پزشکی واعلام در سطح عموم تبعات خطرناکی به دنبال دارد.

رییس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری با بیان اینکه علم پزشکی، علمی تجربی است که با خواندن یکی دو مقاله نمی‌توان درباره آن اظهار نظر کرد، ادامه می‌دهد: برخی با استناد به مقالات معتبر، ابتلای مجدد بهبودیافتگان را نقض می‌کنند، در حالیکه ما به صورت تجربی عینا ابتلای مجدد را مشاهده و تجربه می‌کنیم؛ لذا اظهارنظرها تنها باید از سوی متخصصین امر ارایه شده و یا در کمیته‌های تخصصی سبک و سنگین شده و بعد منتشر شود.

با انتشار هر خبری با محور دارو و واکسن، جاده‌های شمال شلوغ‌ ‌می‌شود!

طبرسی در ادامه با بیان اینکه متاسفانه مردم با موضوعات، هیجانی برخورد می‌کنند که بسیار مخرب است، عنوان می‌کند: مثلا با انتشار خبر تولید دارو یا واکسن، جاده‌های شمال شلوغ‌تر می‌شود، چرا؟ چون برخی استنباط می‌کنند کرونا تمام شده و پروتکل‌ها را رها می‌کنند، این رفتارها گاها با عادی جلوه دادن شرایط از سوی مسئولین غیرپزشک هم مشاهده می‌شود که قطعا تبعات خطرناکی به دنبال دارد.

عادی سازی کاذب شرایط و تبعات خطرناک آن

وی با گلایه از همکاران پزشک و غیرپزشکی که آگاهانه و یا ناآگاهانه با اظهار و نظرهای غیر مستند و تایید نشده و عادی سازی کاذب شرایط، به بحران دامن می‌زنند،‌ ادامه می‌دهد: هر روز در رسانه و فضای مجازی داروی جدیدی کشف می‌شود! یکی می‌گوید نیش زنبور، دیگری می‌گوید داروی دکتر ایکس، روز بعدی پیش فروش واکسن و ... این اظهارات و شایعات ثابت نشده نه تنها به عادی سازی کاذب شرایط می‌انجامد، بلکه زمینه را برای سودجویی و کلاهبرداری هموار می‌کند.

وی مسایل مرتبط با دارو واکسن را بسیار حساس و جدی دانسته که نباید به این صورت در سطح عموم مطرح شود و تاکید می‌کند:‌ به عنوان نمونه خود ما ۳ یا ۴ دارو در بیمارستان مسیح دانشوری ترایال کرده‌ایم و اگرچه موثر هم بوده ولی هیچگاه در سطح عموم مطرح نکردیم؛ چراکه در این موارد باید با احتیاط برخورد شود.

شایعات مردم را از اصل پیشگیری غافل می‌کند

 قائم مقام مرکز تحقیقات سل بیمارستان مسیح دانشوری، با تاکید بر اینکه دامن زدن به شایعات و ادعاهای ثابت نشده عاملی برای ایجاد هیجان کاذب در جامعه و غافل شدن از اصل پیشگیری است، عنوان می‌کند: تایید اثرگذاری داروها پروسه و فرایند خاص خودش را دارد که هنوز در رابطه با هیچ دارویی ثابت شده نیست، البته در این میان اقتصاد و سیاست دارویی کشورها و در کل تجارت جهانی دارو نیز اثرگذار است.

حدود ۸۰ تا  ۹۰ درصد مبتلایان بدون مصرف دارو خوب می‌شوند

وی درباره برخی داروها که نسبت به اثرگذاری آنها اظهار نظر می‌شود، تاکید می‌کند: حدود ۸۰ تا  ۹۰ درصد مبتلایان به کرونا خود به خود و بدون مصرف هیچ دارویی خوب می‌شوند ولی از طرفی ۱۵ درصد باقیمانده با نوع شدید بیماری مواجه می‌شوند که تمام جنجال‌های دارویی برای درمان این گروه است. البته مردم باید بدانند که اگرچه تاکنون هیچ دارویی اثر قطعی و معجزه آسایی برای این ۱۵ درصد نداشته، ولی در شرایط موجود و تا قبل از کشف واکسن و داروی موثر، هر دارویی حتی با اثرگذاری محدود نیز برای بیماران بدحال استفاده می‌شود.

تنها راه نجات فعلی کاهش آمار ابتلا و ورودی‌ بیمارستان‌هاست

به گفته این استاد دانشگاه، تمامی آمارها و شواهد نشان دهنده این است که کنترل پاندمی کرونا در کوتاه مدت امکان‌پذیر نبوده و تنها راه نجات فعلی کاهش آمار ابتلا و ورودی‌ بیمارستان‌ها، آن هم با رعایت اصول پیشگیری و پروتکل‌های بهداشتی است تا ضمن کاهش فشار کاری کادر درمان، سطح رسیدگی و مراقبت از بیماران بستری ارتقا پیدا کند.

طبرسی با ابراز امیدواری نسبت به گذر سریع‌تر از این شرایط بحرانی، ادامه می‌دهد: البته با این سهل انگاری‌ها، تشتت آراء، رفتارها و حالات هیجانی، توهین و افترا، رواج نا امیدی و یا در مقابل تزریق امید واهی و عادی سازی شرایط، نمی‌توان بیماری را کنترل کرد. در واقع باید اجازه دهیم  اطلاعات معتبر و موثق از یک فضای صاف و ثابت شده در اختیار مردم قرار گیرد تا ضمن روبرو شدن با واقعیت‌ها، خودشان وضعیت را حلاجی کرده و تصمیم بگیرند.

به گفته این پزشک عفونی، در شرایط فعلی باید به فکر تقویت سیستم مراقبتی باشیم و با بهره‌گیری از امکانات موجود و در دسترس، آمار مرگ و میر را پایین بیاوریم. البته اگر ورودی بیمارستان‌ها کم نشود با کمبود تخت و تجهیزات و خستگی پرسنل مواجه می‌شویم که این معضلات کارایی سیستم و کادر درمان را پایین می‌آورد.

فعلا تنها راه چاره ترویج و ارتقای فرهنگ پیشگیری است

وی با اشاره به سیاست کشورهای مختلف در این خصوص می‌گوید: به عنوان نمونه ایتالیا در شرایطی که آمار بستری بالا بود، بیماران را اولویت بندی می کرد، مثلا بالای ۷۰ ساله‌ها را بستری نمی‌کرد که البته این مسئله در فرهنگ ما پسندیده نیست، بنابراین تنها راه چاره ترویج و ارتقای فرهنگ پیشگیری از سوی رسانه‌ها، صداوسیما، مسئولان و پزشکان و کلیه اقشار جامعه است.

برای مهار و کنترل کووید، جهانی فکر کنیم

این محقق و استاد دانشگاه که سابقه بیش از ۲۰ سال فعالیت تحقیقاتی در حوزه بیماری‌هایی همچون سل، آنفلوانزا و HIV را در کارنامه خود دارد، در ادامه درباره تجربیات شخصی خود در بحران کرونا می‌گوید: پیش از این هم بیماری‌های عفونی خطرناکی را تجربه کردیم ولی هیچ‌کدام به وسعت کووید ۱۹ نبوده، مثلا ابولا در آفریقا بروز کرد ولی تنها در یک محدوده کوچک؛ تمام سیستم‌های بهداشتی دنیا برای کنترل آن بسیج شدند، ولی کووید ۱۹ در کل دنیا پخش شده؛ همین چند روز پیش تنها ۳۰۰ هزار نفر ابتلای جدید در یک روز گزارش شد که رقم بسیار بالایی است، بنابراین برای مهار و کنترل بیماری باید جهانی فکر کرده و بومی اجرا کنیم.

خطر از هم‌پاشیدگی ناگهانی سیستم درمانی وجود دارد

وی می گوید: از طرف دیگر نیروها و پرسنل کادر درمان توان و نیروی ۶ ماه قبل را ندارند، آسیب دیده و ضربه خورده‌اند؛ اکثرا مبتلا شده و درد بیماری را چشیده‌اند، تعداد زیادی از دوستان خود را از دست داده‌ و  برای رویارویی با بحران جدید روحیه قبل را ندارند؛ بنابراین باید حواسمان باشد که خطر از هم‌پاشیدگی ناگهانی سیستم درمانی وجود دارد و ممکن است با اعمال یک فشار سنگین مجموعه کادر درمانی تاب و توان مراقبتی را از دست داده و نتواند موفقیت آمیز عمل کند.

اعمال سیاست‌های سختگیرانه، عامل موفقیت در مهار بیماری

طبرسی درباره علت موفقیت برخی کشورها در مهار بیماری، می‌گوید: باید دقت کنیم که دلیل  موفقیت این کشورها دارو و واکسن نیست، بلکه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و اعمال نظارت‌های سخت گیرانه موفق عمل کرده‌اند، ما نیز اگر بتوانیم سیاست‌های سختگیرانه‌تری اعمال کنیم موفق می‌شویم، ولی اگر با همین روش فعلی ادامه داده و کل فشار و بار بیماری را بر دوش سیستم درمان و پزشک و پرستاران بیاندازیم، موفق نخواهیم شد.

ابتلاهای خانوادگی معضل جدید بحران کرونا

طبرسی ابتلاهای خانوادگی را معضل بعدی این بیماری عنوان کرده و می‌گوید: این مساله نیز اخیرا به دغدغه و نگرانی کادر درمان تبدیل شده، مثلا اعضای یک خانواده همگی مبتلا شده، برخی در بخش و برخی در ICU بستری هستند، انتقال خبر بدحالی و یا فوت یکی از اعضای خانواده‌ به دیگران کار بسیار سخت و ناراحت کننده‌ای است، ولی متاسفانه به خصوص در ماه‌های اخیر به یکی از روزمره‌ها و دغدغه‌های ذهنی کادر درمان تبدیل شده؛ تجربه‌ای تلخ که به خستگی و فرسودگی جسمی و روحیه کادر درمان منجر شده است.

نمی‌توان با ساده‌انگاری از واقعیت‌ها فرار کرد

وی البته کاهش بار بیماری در اردیبهشت را تجربه خوبی می‌داند و می گوید: طی آن دوره مرگ و میر و ابتلا بسیار کمتر شد؛ حتی یک دوره ۱۰ روزه هیچ مرگ و میری نداشتیم ولی متاسفانه دوباره آمارها بالا رفت؛ اینها واقعیت بیماری است که در صورت عدم رعایت پروتکل‌ها و سیاست‌های نادرست بروز می‌یابد؛ نمی‌توان با سهل انگاری و ساده‌انگاری از این واقعیت‌ها فرار کرد.

طبرسی خطاب به مردم توصیه می‌کند: ضمن پرهیز از رفتارهای هیجانی باید سبک زندگی را برای سازگاری و همخوانی با کرونا تغییر دهیم، نمی‌توان همچون گذشته در تجمعات شرکت کرده، به مسافرت و میهمانی و عزا و عروسی برویم و انتظار داشته باشیم که بحران خودبخود تمام شود. باید به جای امید واهی داشتن به موارد ثابت نشده، بر روی مسایل ثابت شده یعنی شست‌شوی مکرر دست‌ها، پوشش ماسک و فاصله‌گذاری‌های فیزیکی سرمایه‌گذاری کنیم.

طبرسی در خاتمه در پاسخ به انتظارات جامعه پزشکی، با بیان اینکه انتظار شخصی از مردم و مسئولان ندارم، تاکید می‌کند: هر خدمتی که ارایه کردیم انجام وظیفه بوده، با این حال جامعه پزشکی از مردم انتظار دارد که ضمن پرهیز از برخوردهای هیجانی، تاب آوری خود را به خصوص در شش ماه آینده ارتقا داده و به بهانه خستگی، رعایت پروتکل‌ها را رها نکنند. از مسئولین هم انتظار می‌رود در خصوص رعایت پروتکل‌ها سختگیرانه‌تر عمل کنند؛ چراکه اعمال سیاست‌ها به حالت سهل ممتنع و آزمون و خطایی، حالت بازدارندگی ندارد و مطمئنا به کنترل و مهار بیماری و پایان دادن به بحران جهانی کووید منجر نخواهد شد.