دستاوردهای تعهدپذیری ایران در برجام چیست؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، باوجود برخی بدعهدی‌ها از سوی طرف‌های مقابل در برجام به ویژه اعضای اروپایی آن اما جمهوری اسلامی همواره بر عهد خود در قبال توافق تیرماه پنج سال پیش وفادار مانده که به باور ناظران، شکست‌های پی در پی آمریکا با هدف اجماع‌سازی علیه ایران و ناتوانی اخیر در تمدید تحریم تسلیحاتی از جمله دستاوردهای همین توافق است.
در همین ارتباط «علی ربیعی» سخنگوی دولت روز سه‌شنبه بیست ونهم مهرماه در نشست خبری با اصحاب رسانه، رفع محدودیت‌های تسلیحاتی ایران را از دستاوردهای دولت در عرصه بین الملل دانست و تاکید کرد: سیاست جمهوری اسلامی ایران مبنی برعدم خروج از برجام، امروز خاصیت خود را نشان داد. به طوری که علاوه بر کنترل کردن نقشه دولت آمریکا در به انزوا کشاندن ایران و بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران، آثار مثبت خود را به مرور نشان می‌دهد.
اشاره سخنگوی دولت به ناکامی‌های مداوم آمریکا در تقابل با ایران به ویژه در مورد تحریم تسلیحاتی است که چند روز پیش (یکشنبه ۲۷ مهر) پایان یافت و نخستین محدودیت مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت برداشته شد تا جمهوری اسلامی بدون موانع قانونی با کشورهای مختلف جهان مبادلات تسلیحاتی داشته‌باشد.
تاکتیکهای شکست خورده آمریکا در برابر ایران
آمریکا طی دو سال اخیر با خروج از برجام و توسل به تاکتیکهای مختلف در صدد مقابله با لغو محدودیت تسلیحاتی ایران بر آمد که یکی از آنها، فشار بر شورای امنیت و ارائه پیش نویس به شورا در این زمینه بود. برخلاف تصور آمریکا، از ۱۵ کشور عضو دائم و غیر دائم شورا تنها یک کشور با کاخ سفید همراهی کرد. چین و روسیه به عنوان دو عضو ارائه، قطعنامه پیشنهادی آمریکا را وتو کردند و دیگر اعضای شورا از جمله اعضای اروپایی برجام به آن رای ممتنع دادند؛ نتیجه‌ای که یک شکست آشکار و رسوایی سیاسی برای ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری این کشور بود.
از دیگر تاکتیکهای کاخ سفید فشار بر ایران از طریق شورای همکاری خلیج فارس بود. پس از دیدار و گفت وگوهایی که «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا با مقامات برخی کشورهای عربی منطقه داشت، اعضای شورای همکاری خلیج فارس همسو با آمریکا از شورای امنیت سازمان ملل درخواست تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را کردند.
شورای همکاری خلیج فارس در بیانیه خود، ایران را به مداخله در کشورهای همسایه متهم و بر ضرورت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تاکید کرد. طنز تلخ ماجرا آنجا است که اعضای این شورا در شرایطی بر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران پافشاری کردند که خود از بزرگترین مشتریان تسلیحات و جنگ‌افزارهای آمریکایی به شمار می‌روند.
بنابراین برخلاف میل باطنی و دسیسه‌های محور غربی، عبری- عربی، سرانجام سایه تحریم تسلیحاتی از ایران برداشته شد. ربیعی نیز در موضع گیری اخیر خود به آن اشاره و تاکید کرد: به رغم مخالفت‌ها و فشارهای سیاسی و زیاده خواهی‌های آمریکا، اسرائیل و متحدان منطقه‌ای آنها این محدودیت‌ها برداشته شد این یک علامت هم برای جامعه بین‌الملل هم مردم عزیز ماست.
آمریکا گرفتار در گوشه رینگ برجام
انزوای آمریکا در مجامع بین‌المللی و ناتوانی کاخ سفید از اعمال مجدد تحریم‌های تسلیحاتی تنها یکی از دستاوردهای برجام است که در روزهای اخیر مورد توجه قرار گرفته‌است. تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت از دیگر امتیازهای ایران در توافق هسته‌ای بود که بر پایه آن قطعنامه‌های تنبیهی قبلی علیه ایران کنار زده و جمهوری اسلامی ایران از ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل که کشور ما را تهدیدی برای صلح و امنیت منطقه و جهان معرفی می‌کرد، خارج شد.
افزون بر آن، جهان پس از برجام ایرانِ هسته‌ای را به رسمیت شناخت و تهران با پذیرفتن محدودیت‌هایی به کار خود ادامه داد. پس از خروج آمریکا از برجام به لحاظ توازن‌بخشی به تعهدات، ایران بر پایه مصوبه شورای عالی امنیت ملی پنج گام در مسیر کاهش تعهدات برداشت؛ قدم‌هایی که در صورت اجرای کامل تعهدات از سوی طرف مقابل قابل برگشت است.
در ارتباط با همین موضوع به تازگی حجت‌الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری در جلسه هیات دولت تاکید کرده که «تدبیر حاکمیت در مقابل خروج آمریکا از برجام و کاهش گام به گام تعهدات برجامی بسیار پیچیده و حساب شده‌بود و نتایج آن درخشان بود به گونه ای که دوست و دشمن نتوانست از اقدامات ما ایراد بگیرد.»
واکنش منتقدان داخلی به شکست آمریکا در برابر دیپلماسی هوشمندانه
به باور ناظران با شکست‌های مداوم آمریکا در مواجهه با ایران به دلیل وجود همین برجام، انتظار می‌رود مخالفان داخلی در رویکرد خود تجدیدنظر کنند؛ مخالفت‌هایی که از روز انجام مذاکرات شروع شد و حتی در دوره همکاری‌های چشمگیر تهران و جهان در فضای پسابرجام نیز برقرار بود.
یکشنبه پانزدهم تیرماه در آستانه پنجمین سالروز انعقاد توافق، برخی نمایندگان مجلس در جلسه علنی که با حضور «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان پیرامون بررسی تحولات بین‌المللی و سیاست جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، حملات تندی را به سمت مرد شماره یک دیپلماسی کشور روانه کردند. آنها مدعی شدند که با برجام، اقتدار و عزت ملت ایران خدشه‌دار شده و تهران باید تصمیم شجاعانه‌ای مبنی بر خروج از توافق بگیرد و اقتدار کشور را با خروج از برجام به دنیا اعلام کند.
فشار مخالفان داخلی بر دولتمردان برای خروج از برجام در حالی تداوم یافته که روزنامه «نیویورک تایمز» ماه آوریل امسال در گزارشی از تلاش کاخ سفید برای بازگشت به توافق پرده برداشت.
این روزنامه آمریکایی نوشت که «به‌رغم خروج ترامپ از برجام، پمپئو همراه با تیمی در حال تدوین متنی حقوقی است که بر اساس آن آمریکا به عنوان یکی از طرف‌های برجام به شمار می‌رود و می‌تواند مانع از پایان یافتن تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت شود»؛ تلاشی که نتیجه نداد و آمریکا نه عضوی از برجام شد و نه توانست مانع لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران شود.
حال انتظار می‌رود که منتقدان به پرسش‌هایی ازاین قبیل پاسخ دهند که در صورت خروج ایران از برجام، تهران در مقابل توطئه‌های آمریکا و محور عبری- عربی در صحن شورای امنیت و دیگر مجامع بین‌المللی در چه جایگاهی قرار داشت؟ آیا با برجام‌گریزی ایران، سر درگمی کنونی آمریکا و ناکامی ترامپ در تمدید تحریم تسلیحاتی باز هم برقرار بود یا اینکه باید شاهد ادامه تکرار قطعنامه‌های سریالی و فشارهای بین‌المللی همانند گذشته علیه جمهوری اسلامی ایران بودیم؟
