«باغ کتاب» در بازار بزرگ ایران

مطالعه در ایران از جمله مسائلی است که همواره از آن به عنوان یکی از دغدغه های فرهنگی کشور یاد می شود. البته این مساله مختص زمان و دوره خاصی نبوده و همانطور که گفته شد به مشکلات فرهنگی آن در جامعه طی ادوار مختلف باز می گردد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این مشکل فقط مربوط به کشور ایران نیست بلکه تمامی کشورهای جهان سوم را در بر می گیرد. به عبارت دیگر می توان گفت که عامل اصلی عقب ماندگی کشورهای جهان سوم از تحولات روز و همچنین نابسامانی آنها، به نبود تحلیل و واکاوی چرایی مسائل و رخدادها در میان مردم بازمی گردد که دلیل اصلی آن نیز نداشتن مطالعه و ناتوانی درک و تحلیل مسایل در حوزه های مختلف است.

درباره میزان مطالعه در ایران آمارهای ضد و نقیضی از سرانه مطالعه به گوش می‌رسد، اما واقعیت این است که وضعیت مطالعه با توجه به تیراژ کتاب‌ها، نشریات و… بحرانی است. با اینکه رشد علمی در ایران در وضعیت مناسبی قرار دارد، اما سطح آگاهی‌ افراد فاصله عمیقی با یکدیگر دارد.

در بسیاری از کشورهای جهان منظور از مطالعه، صرف مطالعه کتاب است. از این نظر مطالعه روزنامه‌ها، سایت‌ها و… مورد نظر نیست، اما برخی دیگر از کشورها مطالعه روزنامه‌ها و سایت‌های خبری – تحلیلی را نیز در آمارهای خود لحاظ می‌کنند. به هر حال براساس تحقیقات به عمل آمده و با تکیه بر هر دو تعریف از مطالعه، کشورهای جهان سوم کمترین سرانه را به خود اختصاص می‌دهند. در این کشورها بیشتر افراد مطالعه نمی‌کنند و استفاده و ترویج محصولات فرهنگی نهادینه نشده است.

عام‌ترین تعریف از سرانه مطالعه، میانگین مدت زمان مطالعه یک نفر در طول یک شبانه‌روز است. در این حالت میزان مطالعه همه افراد یک جامعه با هم جمع و سپس نتیجه آن بر تعداد افراد آن جامعه و تعداد روزهای در نظر گرفته شده تقسیم می‌شود.

یکی از منابع موثقی که می‌توان میزان زمان اختصاص داده شده برای مطالعه را از آن استخراج کرد، گزارش‌های آماری "مرکز بین‌المللی مطالعات گذران وقت "است. براساس تحقیقی که این مرکز در سال ۲۰۱۰ در ۲۲ کشور انجام داده است، بیشترین زمان اختصاص داده شده برای مطالعه کتاب در بین مردمان جهان مربوط به کشور فنلاند با ۴۴ دقیقه در روز است. این مرکز سرانه مطالعه در ایران را ۱۳ دقیقه در روز اعلام کرده است. به این معنی که در ایران ۸۰ میلیون نفری، هر روز بیش از ۱۷ میلیون ساعت مطالعه انجام می‌شود. از این میزان به‌طور میانگین به هر یک نفر ۱۳ دقیقه وقت می‌رسد.

بنا بر این مطالعه فقط در بین شمار اندکی از ایرانیان جریان دارد و حتی بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان نیز جز کتاب درسی، مطالعه دیگری ندارند. متاسفانه نظام آموزشی نیز دانش آموزان را به مطالعه تشویق نمی‌کند و از سوی دیگر محصولات فرهنگی و کتاب جزو کالاهای لوکس به شمار رفته و در سبد خانوارها قرار ندارد. در این وضعیت کودک و نوجوان فقط برای رفع تکلیف و آن هم از روی اجبار تکالیف درسی را انجام می‌دهند.

در این رابطه یکی از مال ها در ایران دست به ابتکار عمل جالبی زده و برای کمک به فرهنگ مطالعه و کتابخوانی اقدام به راه اندازی کتابخانه ای مرجع و بزرگ در درون مرکز خرید خود با نام “باغ کتاب” کرده است. باغ کتاب در بازار بزرگ ایران- ایران مال- واقع در غرب تهران (منطقه ۲۲) که مجموعه آن تا چندی دیگر به بهره برداری رسمی می رسد، ظرفیت نگهداری ۶۷ هزار جلد کتاب را دارد که می توان گفت بعد از کتابخانه ملی، بزرگترین مرجع کتاب در ایران است.

این کتابخانه در تالاری به مساحت ۳۳۰۰ مترمربع با فضای جانبی ویژه مطالعه و اتفاقات فرهنگی در سه طبقه ساخته شده است. ارتفاع این تالار ۱۶متر است که سقفی شیشه‌ای آن را می‌پوشاند و فضای داخلی آن را از نور طبیعی خورشید بهره‌مند می‌سازد.

این مجموعه که ترکیبی از معماری کلاسیک اروپایی و معماری ایرانی است، با استفاده از بیش از ۵۵۰۰ مترمربع تزئینات نفیس چوبی، تصویری از یک کتابخانه بزرگ و مجلل را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. سقف باغ کتاب نیز تزئینات هندسی ایرانی دارد که با تکنیک سیستم کابلی به صورت معلق ساخته شده است.

ابتکار این مرکز تجاری در جهت توسعه فرهنگ کتابخوانی در ایران در حالی است که ساخت چنین کتابخانه ای در این وسعت و ابعاد برای اولین بار در مجتمع های تجاری ایران و به نوعی جهان به وقوع می‌پیوند. می توان گفت یکی از اهداف سازندگان این بازار بزرگ رساندن این پیام است که مطالعه و کتابخوانی زمان و مکان نمی شناسد.