زنگ خطر «بازار» برای پیش فروش سکه
به گزارش اقتصادنیوز ، علت اصلی افت دلار، ناتوانی خریداران برای عبور این ارز از مرز ۴ هزار و ۶۰۰ تومان بود؛ عاملی که تعداد فروشنده‌ها را از بعدازظهر روز دوشنبه بالا برد. در کنار این، عرضه بازیگران بازارساز دیگر عامل مهمی بود که خریداران را یک گام عقب‌تر برد. برخلاف افت قیمت دلار، در چهارمین روز هفته، سکه تمام بهار آزادی با هزار تومان افزایش به قیمت یک میلیون و ۴۸۳ هزار تومان رسید.
افزایش جزئی سکه در شرایطی به ثبت رسید که میزان تقاضا در این بازار به میزان زیادی کاهش پیدا کرده است و معامله‌گران با احتیاط بیشتری اقدام به خرید می‌کنند. وضعیت فعلی بازار سکه علامت‌هایی را به سیاست‌گذار می‌دهد که ضرورت پیش‌فروش این فلز گرانبها را مورد پرسش قرار می‌دهد.
روز جمعه ششم بهمن‌ماه، مسعود رحیمی، مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی خبر از پیش‌فروش سکه از پانزدهم بهمن‌ماه داد؛ وی یکی از هدف‌های پیش‌فروش سکه را تعادل‌بخشی به بازار عنوان کرد؛ با این حال، بررسی بازار سکه در ۱۰ روز گذشته نشان می‌دهد که این فلز گرانبها با کاهش حباب رو به رو شده و میزان نوسانات آن بسیار کاهش یافته است.
به گفته فعالان، در شرایط فعلی و با وجود روند صعودی اونس در بازارهای جهانی و حتی صعود مقطعی به بالای مرز هزار و ۳۵۰ دلار، سکه با تقاضای زیادی مواجه نشد. فعالان، برای کاهش تقاضا در بازار سکه و تعدیل هیجانات این بازار، نشانه‌های متفاوتی را عنوان کردند. خلوت شدن حراج‌های سکه بانک کارگشایی، کاهش دامنه تغییرات قیمت، واکنش محدود نسبت به نوسانات اونس جهانی وکاهش حباب سکه از جمله مواردی هستند که خبر از عادی شدن شرایط بازار سکه در بهمن‌ماه داشته‌اند.
کاهش چشمگیر تقاضا در حراج سکه
خلوت شدن سالن بانک کارگشایی: روز دوشنبه نهم بهمن‌ماه، در اظهار نظری رسمی، رئیس بانک کارگشایی از اشباع بازار سکه خبر داد و گفت: میزان استقبال از معاملات در سالن حراجی سکه با توجه به اشباع بازار بسیار کاهش یافته است. مسعود سلیمانی افزود: اشباع بازار موجب شده است که در دو حراجی اخیر استقبال خریداران از حراج سرد شود.
به گفته یکی از فعالان بازار، حتی روز دوشنبه برخی از برندگان حراج سکه برای پرداخت ریالی سکه‌های خریداری شده اقدام نکردند و سالن حراج را به آرامی ترک کردند. در واقع، به گفته این بازیگر مطلع بازار، روز دوشنبه، برندگان حراج زمانی که متوجه شدند قیمت اونس کمی پایین آمده است، ترجیح دادند فرار کنند و سکه‌هایی را که از بانک خریده بودند، با پرداخت هزینه ریالی تعهد داده شده تحویل نگیرند.
این در حالی بود که هنگام حراج آنها بالاترین قیمت خرید را پیشنهاد کرده بودند. مسوولان حراج نیز اعلام کردند که این عده دیگر نمی‌توانند از این بانک خرید کنند. خلوت شدن سالن کارگشایی و وقوع چنین اتفاقاتی یکی از نشانه‌های کاهش تقاضا در بازار سکه بوده است. این در حالی بود که با شروع حراج سکه از اوایل آذرماه، تقاضای زیادی به محل بانک کارگشایی میدان مولوی هجوم برد و خریدهای بسیاری را صورت داد. با این حال، به نظر می‌رسد حراج سکه در دو ماه گذشته تا حدی بازار را اشباع کرده است.
کاهش حباب سکه: پیش از شروع حراج سکه در اوایل آذرماه، حباب سکه در مقاطعی به بالای ۲۰۰ هزار تومان رسید. با شروع حراج سکه، میزان حباب به‌تدریج کاهش یافت و تا اواخر دی‌ماه به حدود ۱۰۰ هزار تومان رسید. با شروع ماه یازدهم، حباب این فلز گرانبها افت بیشتری را تجربه کرد و تا ظهر روز سه‌شنبه به حدود ۳۰ هزار تومان رسید. در این میان، بانک کارگشایی هنگام فروش سکه مالیات ارزش افزوده ۹ درصدی را نیز محاسبه می‌کند.
اگر این ۹ درصد را در فرمول حباب سکه لحاظ کنیم مشاهده می‌شود که فلز گرانبهای داخلی هم اکنون حتی دارای حباب منفی ۱۰۰ هزار تومانی است! کاهش حباب سکه یکی از دلایلی است که نشان می‌دهد میزان تقاضای فیزیکی در این بازار پایین آمده است. یکی دیگر از نشانه‌های کاهش تقاضا، واکنش محدود سکه نسبت به تغییرات افزایشی اونس جهانی بوده است. در واقع، نوسانات اونس در کانال هزار و ۳۵۰ دلار نیز اثر چندانی بر سکه نگذاشت. در کنار این، نوسانات شدید دلار در اوایل بهمن‌ماه نیز با همان شدت از سوی سکه‌بازان دنبال نشد و آنها بیشتر ترجیح دادند خریدهای خود را با چاشنی احتیاط جلو ببرند.
بن‌بست پیش‌فروش سکه
در شرایطی که بازار سکه در وضعیت آرامی قرار گرفته و میزان حباب نیز به میزان قابل توجهی کاهش یافته است، ضرورت پیش‌فروش سکه محل پرسش قرار می‌گیرد. به گفته برخی کارشناسان، اگر سیاست‌گذار قصد داشته باشد، بخشی از نقدینگی موجود در بازار را جمع کند، نیاز است که قیمت سکه را به گونه‌ای تنظیم کند که برای ورودکنندگان به این بازار جذابیت داشته باشد.
این در حالی است که قیمت فعلی بازار سکه حباب چندانی ندارد و در صورتی که بانک مرکزی بخواهد سکه‌های پیش‌فروش را با قیمت‌های پایین‌تر یا قیمت‌های روز به پیش‌فروش بگذارد، با تقاضای کاذب زیادی مواجه خواهد شد؛ از سوی دیگر، رئیس کل بانک مرکزی، چندی پیش عنوان کرده بود، هدف بانک مرکزی پایین آوردن مصنوعی قیمت سکه نیست.
ارزش ذاتی سکه بدون محاسبه مالیات ارزش افزوده حدود یک میلیون و ۴۵۲ هزار تومان است که اختلاف زیادی با قیمت بازار ندارد. جدا از این با لحاظ مالیات ارزش افزوده، ارزش سکه به بالای یک میلیون و ۵۸۰ هزار تومان می‌رسد. در این شرایط، سیاست‌گذار اگر بخواهد متغیرهای اثرگذار بر بازار سکه را به رسمیت بشناسد، نمی‌تواند قیمت‌هایی پایین‌تر را برای پیش‌فروش در نظر بگیرد. چراکه حداقل زمان تحویل سکه‌های پیش‌فروش شده برای سه ماه بعد است.
در بازار آتی اردیبهشت قیمت سکه بالای یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است؛ در واقع بازارساز برای قیمت‌گذاری سکه‌های پیش‌فروش باید وضعیت بازار آتی این فلز گرانبها را نیز در نظر بگیرد. از آنجاکه یکی از عوامل اثرگذار بر قیمت سکه، اونس جهانی است، نمی‌توان بدون توجه به این متغیر برای سکه قیمتی را تعیین کرد. در این شرایط، سیاست‌گذار از لحاظ قیمت‌گذاری سکه تمام در یک دو راهی قرار دارد؛ از یکسو اگر قیمت سکه با فاصله زیادی از قیمت بازار قرار داشته باشد، به احتمال زیاد نقدینگی زیادی را جذب نخواهد کرد.
از سوی دیگر، با توجه به این که قیمت سکه در شرایط فعلی حباب چندانی ندارد، در صورت افزایش سطح عرضه و ورود سکه به بازار، قیمت‌ها ممکن است به صورت مصنوعی پایین آمده و حتی این فلز گرانبها دچار حباب منفی شود. حباب منفی یا به عبارتی بالاتر بودن ارزش بازاری سکه نسبت به ارزش ذاتی آن موجب می‌شود که دارایی‌هایی مانند دلار از بازار داخلی خارج شوند و به جای آن سکه وارد شود. از طرف دیگر، اگر پیش‌فروش سکه در سطوح پایینی یا مشابه بازار قیمت‌گذاری شود، تقاضای کاذب زیادی وارد بازار می‌شود که ممکن است زمینه آربیتراژ با دیگر بازارها مانند بازار آتی را ایجاد کند. به گفته کارشناسان، با توجه به اینکه قیمت سکه بازار در حالت تعادل است، هر سناریویی در پیش‌فروش سکه چالش‌های خود را به همراه خواهدداشت.
