شمارش معکوس برای آغاز رویاپردازی تازه عربستان/ جام جهانی فوتبال؛ دستاویز تازه بن سلمان برای رهایی از نفت؟

به گزارش اقتصادنیوز، عربستان سعودی در سال‌های اخیر با سرمایه‌گذاری میلیاردها دلار در حوزه‌های مختلف ورزشی مانند مسابقات اتومبیل‌رانی، گلف، تنیس و بوکس، نفوذ قابل‌توجهی در ورزش جهانی به دست آورده است. اکنون، این کشور ثروتمند نفتی در آستانه کسب میزبانی معتبرترین تورنمنت فوتبال جهان، یعنی جام جهانی، قرار دارد. 

براساس گزارش بلومبرگ، تنها باری که این رقابت‌ها در یک کشور عربی حوزه خلیج فارس برگزار شد، سال ۲۰۲۲ در قطر بود که با جنجال‌های زیادی همراه بود. بازی‌ها به دلیل گرمای شدید به زمستان منتقل شدند، مسائل حقوق بشری مورد توجه گسترده قرار گرفت و در آخرین لحظه، فروش آبجو در استادیوم‌ها ممنوع شد. با این حال، قطر موفق شد یکی از بهترین تورنمنت‌های تاریخ را برگزار کند.

با توجه به اینکه پیشنهاد میزبانی عربستان برای سال ۲۰۳۴ بدون رقیب است، به نظر می‌رسد این رویداد برای دومین بار به خاورمیانه بازمی‌گردد، به کشوری که برخی از همان نگرانی‌ها را برمی‌انگیزد. فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) قرار است فردا (11دسامبر) محل برگزاری جام جهانی ۲۰۳۴ را تعیین کند.

چرا عربستان سعودی؟

به گزارش تجارت فردا، پس از انصراف استرالیا، عربستان سعودی تنها کشوری است که برای میزبانی جام جهانی 2034 پیشنهاد داده است. این تورنمنت هر چهار سال یک‌بار برگزار می‌شود. ولیعهد محمد بن سلمان تلاش دارد اقتصاد عربستان را از وابستگی به نفت رها کرده و با ایجاد صنایع جدید، ترویج گردشگری و گسترش گزینه‌های تفریحی برای جمعیت جوان کشور، متنوع‌تر کند. به همین منظور، او سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در حوزه ورزش انجام داده است.

عربستان سعودی در حال حاضر میزبان مسابقات سالانه فرمول 1 است و قرار است جام ملت‌های آسیا 2027 و بازی‌های زمستانی آسیایی 2029 را نیز برگزار کند. رقابت گلف نوپای LIV این کشور نیز در حال مذاکره برای همکاری با تور PGA است. علاوه بر این، لیگ فوتبال عربستان بازیکنان برجسته‌ای از جمله کریستیانو رونالدو را در اختیار دارد. اضافه کردن میزبانی جام جهانی می‌تواند میلیون‌ها بازدیدکننده جدید را جذب کرده و منابع درآمدی تازه‌ای برای این کشور ایجاد کند.

چرا عربستان تنها پیشنهاددهنده است؟

رقابت از همان ابتدا محدود بود، زیرا فیفا مقرر کرده بود که تورنمنت 2034 باید در آسیا یا اقیانوسیه برگزار شود. استرالیا پس از تصمیم به تمرکز بر سایر رویدادهای ورزشی که در سال‌های آینده میزبانی خواهد کرد، از رقابت انصراف داد. سایر کشورها ممکن است به دلیل آمادگی عربستان برای اختصاص میلیاردها دلار به زیرساخت‌های فوتبال و رابطه نزدیک این کشور با فیفا از ارائه پیشنهاد خودداری کرده باشند.

شرکت نفتی آرامکو، که اکثریت سهام آن متعلق به دولت عربستان است، حامی مالی جام جهانی 2026 در آمریکای شمالی و جام جهانی زنان 2027 در برزیل است.

از سال 2026، جام جهانی قرار است به جای 32 تیم، شامل 48 تیم باشد که نیازهای میزبانان را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. بر این اساس، رویداد آن سال به‌طور مشترک توسط ایالات متحده، مکزیک و کانادا میزبانی خواهد شد. در سال 2030، فیفا برنامه‌ریزی کرده است که صدمین سالگرد جام جهانی را با ترتیبی بی‌سابقه در چند قاره جشن بگیرد، با بازی‌هایی که در آرژانتین، اروگوئه، پاراگوئه، اسپانیا، پرتغال و مراکش برگزار خواهد شد.

در این میان، پیشنهاد انفرادی عربستان برای 2034 جاه‌طلبانه است. این کشور هنوز هزینه‌های برنامه خود را اعلام نکرده است. قطر برای میزبانی جام جهانی 2022 حدود 200 میلیارد دلار هزینه کرد، هرچند این مبلغ شامل پروژه‌هایی مانند شبکه ریلی زیرزمینی جدید بود که حتی بدون برگزاری تورنمنت نیز ساخته می‌شد.

مسائل حقوق بشر و اجتماعی

دو سناتور آمریکایی، ران وایدن و دیک دوربین، از فیفا خواستند پیشنهاد عربستان را به دلیل سوابق حقوق بشری این کشور رد کند. گروه‌های مدافع حقوق بشر مانند دیدبان حقوق بشر و عفو بین‌الملل نگرانی‌هایی درباره بهره‌کشی از کارگران خارجی ابراز کرده‌اند، موضوعی که در زمان میزبانی قطر نیز مطرح بود. قطر از کارگران خارجی برای ساخت استادیوم‌ها و زیرساخت‌ها استفاده کرد.

در گزارش سالانه حقوق بشر وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۲۰۲۳، موارد دیگری همچون تبعیض علیه زنان و محدودیت آزادی بیان در عربستان سعودی برجسته شده است.

با این حال، عربستان سعودی طی هشت سال گذشته و در چارچوب برنامه اصلاحات اقتصادی موسوم به چشم‌انداز ۲۰۳۰، تغییرات قابل توجهی اعمال کرده است. زنان اکنون حق رانندگی و سفر مستقل دارند، و قوانین اجتماعی برای اختلاط جنسیتی در اماکن عمومی آسان‌تر شده است. رویدادهایی که پیش‌تر تابو محسوب می‌شدند، مانند جشنواره‌های موسیقی و نمایش‌های کمدی، اکنون به فعالیت‌های رایج آخر هفته تبدیل شده‌اند.

مسائل آب‌وهوا

مانند قطر، عربستان نیز به دلیل دمای شدید تابستان شناخته شده است. شهرهایی مانند ریاض و جده در تابستان به طور منظم دمایی بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد تجربه می‌کنند. با این حال، مناطقی مانند ابها – یکی از پنج شهری که عربستان برای میزبانی بازی‌ها پیشنهاد کرده – به‌طور کلی آب و هوای خنک‌تری دارند.

قطر برای مقابله با گرما، تورنمنت ۲۰۲۲ را از اواسط نوامبر تا اواسط دسامبر برگزار کرد، تصمیمی که اعتراض برخی از مالکان باشگاه‌ها را به دنبال داشت. آن‌ها معتقد بودند تغییر زمان تورنمنت، لیگ‌های داخلی فوتبال را مختل می‌کند و خطر آسیب‌دیدگی بازیکنان ستاره در میانه فصل را افزایش می‌دهد.

در زمستان، شهرهای میزبان عربستان دمایی خنک‌تر از اروپا در تابستان دارند. عربستان اعلام کرده آماده میزبانی جام جهانی در هر زمانی است، اما به احتمال زیاد تورنمنت ۲۰۳۴ نیز تغییر زمان داده و تقویم لیگ‌های فوتبال را مختل خواهد کرد.

برنامه‌های ساخت‌وساز عربستان

عربستان سعودی برنامه دارد ۱۵ استادیوم برای مسابقات جام جهانی در پنج شهر احداث کند. ۱۱ استادیوم جدید ساخته خواهند شد و ۴ استادیوم موجود به استانداردهای فیفا ارتقا خواهند یافت. اکثر این سایت‌ها در پایتخت، ریاض، قرار دارند. دیگر شهرهای میزبان شامل جده، الخبر، ابها و نئوم هستند، منطقه‌ای شهری جدید در شمال غرب کشور.

عربستان اعلام کرده قصد دارد بیش از ۲۳۰ هزار اتاق هتل در شهرهای میزبان برای طرفداران و تیم‌ها فراهم کند و در حال گسترش ظرفیت حمل‌ونقل هوایی خود است. این کشور همچنین برنامه دارد دومین شرکت هواپیمایی بزرگ خود، ریاض ایر، را در سال آینده راه‌اندازی کند. هدف این شرکت اتصال به بیش از ۱۰۰ مقصد و جابه‌جایی ۱۰۰ میلیون مسافر سالانه تا سال ۲۰۳۰ است. خطوط ریلی و مسیرهای اتوبوس نیز برای تسهیل سفر در سراسر کشور گسترش خواهند یافت.