لزوم کنار گذاشتن قیمت دستوری/ معامله 34 میلیون تن محصول در بورس کالا در سال قبل

به گزارش اقتصادنیوز  به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل بورس کالای ایران، در ابتدای این جلسه ابوالفضل روغنی گلپایگانی رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی با طرح موضوع لزوم کنار گذاشتن قیمت گذاری دستوری از سوی سیاست گذاران و بهبود روند تامین مواد اولیه در سال ۱۴۰۰ به حاضران در جلسه خیر مقدم گفت. به گفته روغنی، بورس کالا با توجه به قوانین و شفافیت، نقش مهمی در کشف قیمت زنجیره کالاها دارد و البته تاکید می شود که نباید در روند قیمت ها دخالت شود که این ایراد به قوانین اقتصادی کشور وارد است.

حامد سلطانی نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران در این جلسه گفت: سال ۱۴۰۰، سال رفع موانع تولید نام گذاری شده است و بورس کالا آمادگی دارد تا نظرات اعضای اتاق بازرگانی، انجمن ها و تولیدکنندگان را شنیده و در راستای رفع موانع تولید گام بردارد.

سلطانی نژاد افزود: در سال ۹۷ وارد چالش التهابات ارزی شدیم و نتیجه این اتفاقات سبب شد قوانین و مقرراتی برای کنترل بازارها وضع شود؛ متاسفانه همواره زمانی که کشور دچار تلاطم ارزی می شود مداخلاتی در حوزه قیمت ها و بازار از سوی دولت‌ها صورت می‌گیرد، این در حالی است که همه فعالان اقتصادی اذعان دارند که این رویکرد و سیاست محکوم به شکست است.

سلطانی نژاد اتفاقات سال های ۹۷ و ۹۸ را مشابه سال های ۹۱ و ۹۲ خواند و اظهار داشت: به نظر می رسد اگر سازوکار بازار را به اختیار خود بگذاریم و فعالان، مراجعات کمتری به سیاست گذاران داشته باشند و خود نبض بازار را در اختیار بگیرند، قطعا از این مداخلات جلوگیری خواهد شد.

وی با اشاره به رکوردهای معاملاتی بورس کالا و شکسته شدن بسیاری از این رکوردها گفت: با تلاشی که تمامی فعالان صنعتی داشتند، اقبال و استقبال به بورس کالا افزایش یافته و شاهد معامله ۳۴ میلیون تن محصول در بورس کالا طی سال ۹۹ بودیم؛ بالاترین رقم معاملاتی تا پیش از این مربوط به سال ۹۶ با حجم ۲۶ میلیون تن بود.

وی با تاکید بر اینکه رکورد محصولات صنعتی و معدنی در سال گذشته شکسته شد ادامه داد: در سال ۹۹ بسیاری از مقررات اصلاح شد و همین امر منجر به استقبال نسبت به معاملات بورس کالا شد و حجم معاملات صنعتی و معدنی از ۱۳میلیون و ۷۰۰ هزار تن فراتر رفت.

مدیرعامل بورس کالای ایران تصریح کرد: در حوزه معاملات پتروشیمی ۵.۱ میلیون تن محصول مورد معامله قرار گرفت درحالی که بالاترین رقم تا پیش از این مربوط به سال ۹۷ با ۴.۷ میلیون تن بود. این نشان دهنده جذب بالای محصولات در بازار و رشد تولید است. به عبارت دیگر صنایع پایین دستی توانستند حجم بالای محصول را جذب و به بازار عرضه کنند. در حوزه فرآورده‌های نفتی هم ۱۴.۴ میلیون تن فرآورده نفتی مورد معامله قرار گرفت درحالی که رکورد قبل ۱۱.۹ میلیون تن بوده است.

سلطانی نژاد یادآور شد: در نتیجه براساس پارامترهای بورس کالا شاهد رشد جذب مواد اولیه در بازار داخلی بودیم و جهش تولید در صنایع محقق شد.

وی شروع سال۱۴۰۰ را نیز مطلوب خواند و ادامه داد: درفروردین ماه ۲.۷ میلیون تن محصول مورد معامله قرار گرفت که نشان می دهد اقبال و استقبال تامین مواد اولیه از بورس مورد توجه است.

سلطانی نژاد با اشاره به کارگروه هایی فی ما بین بورس و اتاق بازرگانی که در جریان است گفت: هفته قبل با انجمن لوله و پروفیل و هفته قبل تر با انجمن پلیمر جلسه داشتیم و در این جلسات عرضه پروفیل و گواهی سپرده پلیمرها با این دو انجمن مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

وی اظهار داشت: مجلس هم اقبال خوبی به عرضه محصولات در بورس کالا نشان داده و قرار است بورس کالا در خرده فروشی هم ورود کند. در این زمینه مجلس در نظر دارد تا بازار خرده فروشی هم برای فولاد و صنایع و همین طور خودرو ایجاد شود.

سلطانی نژاد در پایان گفت: با پیشرفت مبادلات کالایی در بورس کالا نیاز است تعامل با اتاق بازرگانی بیشتر شود و با کنار گذاشتن مقررات زائد در کشور، بتوانیم این مشکلات را مطرح و مرتفع نماییم؛ باید توجه شود که به لحاظ ارزشی ۴ تا ۷ درصد تولید ناخالص داخلی است و نشان دهنده اهمیت معاملات بورس کالاست و نیاز به تعامل با فعالان را بیش از پیش می طلبد.

دغدغه های تولید از نگاه انجمن کامپوزیت

مسعود تأملی دبیر هیئت اجرایی انجمن کامپوزیت نیز در ادامه این جلسه مجازی گفت: ما اطلاع داریم که بسیاری از دغدغه های تولیدکنندگان خارج از حیطه فعالیت بورس کالاست اما یک نکته مرتبط این است که صنایع متوسط و کوچک به دلیل مشکلات مالی و عرضه کمتر از تقاضای محصولات در بورس کالا امکان عقد قراردادهای بلندمدت نیست و باید در این زمینه بررسی بیشتری صورت گیرد.

تاملی افزود: از مشکلات و ضعف های ساختاری اقتصاد ما، انحصار در تولید برخی محصولات و عرضه کمتر از تقاضای محصولات در بورس کالاست که این موضوع به رشد رقابت و قیمت ها منجر می شود و باید فکری برای این حوزه نیز شود.

دبیر هیئت اجرایی انجمن کامپوزیت اظهار داشت: یک مشکل بزرگ برای صنایع این است که عرضه یک محصول به هر دلیلی در بورس کالا قطع می شود؛ این در حالی است که فعالان اقتصادی به واسطه اینکه این مواد در بورس عرضه می شود، اقدام به سرمایه گذاری و تولید کرده اند و سیاست گذاران نباید اجازه قطع عرضه محصولی در بورس کالا را بدهند.

وی ادامه داد: یک دغدغه دیگر به سامانه بهین یاب مربوط می شود که سهمیه یک تولیدکننده با میزان قابل حمل آن محصول همخوانی ندارد که این امر باعث می شود شرکت امکان خرید از بورس را نداشته باشد.

تاملی در پایان گفت: موضوع مورد تاکید در راستای جهش تولید در سال جاری این است که پتروشیمی ها باید پس از تامین نیاز داخل، صادرات کنند تا تولید داخل با مشکل مواجه نشود.

سیستم مناقصه به خریداران کمک می‌کند

امیرحسین کاوه عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز در این جلسه با طرح چند سوال عنوان کرد: یک پرسش در حوزه مبادلات کالاها در بورس کالا این است که آیا می توان به جای سیستم حراج که اکنون در بورس کالا حاکم است سیستم مناقصه نیز برای تکمیل ابزارهای فروش ایجاد کرد؟ این سیستم می تواند به خریداران کالاها کمک مضاعفی کند.

کاوه سوال دیگر خود را اینطور مطرح کرد که با توجه به اینکه در همه بازارهای شفاف دنیا اولین اقدام انحصار زدایی است، سوال این است آیا امکان راه اندازی بورس های کالایی دیگر به صورت تخصصی در حوزه های مختلف و با محوریت بورس کالا داشته باشیم چراکه موضوع فلزات، پتروشیمی و کشاورزی متفاوت است.

کاوه در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: عرضه زنجیره به ویژه فولاد موضوع دیگری است که از سوی فعالان مطرح می‌شود که امیدواریم طرح های جدیدتر برای ورود تمام زنجیره دیده شود.

فاصله زیاد قیمت های داخلی و خارجی، مشکل آفرین است

سلطانی نژاد در ادامه و در پاسخ به پرسشی درباره کشف قیمت کالاها بر مبنای نرخ های جهانی گفت: تجربه نشان داده است که هر گاه از قیمت های جهانی فاصله گرفته ایم، دچار قاچاق معکوس شده و درنتیجه کمبود در بازار را شاهد بوده ایم. البته ما در بورس کالا براین عقیده نیستیم که به شکل لحظه ای با قیمت جهانی حرکت کنیم اما اگر شکاف زیاد باشد به اشکال مختلفی کالا از کشور خارج می شود. بنابراین مولفه های عرضه و تقاضا باید به گونه ای تعریف شوند که قیمت های شکاف زیادی با نرخ های جهانی نداشته باشند.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود در خصوص سهمیه های بهین یاب و سوالات مطرح شده در این زمینه گفت: در خصوص سامانه بهین یاب اگر شرکتی امکان خرید مواد مورد نیازش را نداشت به دلیل پیچیدگی زیاد امکان تخصیص از هفته ها و ماه های قبل میسر نیست.

سلطانی نژاد با بیان اینکه سوال اساسی در این حوزه آن است که تولیدکننده نماها از کجا می آیند؟ افزود: برای حل این دغدغه و کنار رفتن تولیدکننده نماها، انجمن ها و اتاق بازرگانی که با تولیدکنندگان در ارتباط مستقیم هستند باید کمک کنند تا این موضوع رفع شود.

حمایت از صنایع کوچک با قرارداد«کشف پریمیوم»

مدیرعامل بورس کالای ایران در پاسخ به پرسشی در خصوص مشکل صنایع کوچک برای عقد قراردادهای بلندمدت، اظهار داشت: در بورس های کالایی جهان برای رفع دغدغه تولیدکنندگان از قراردادهای بلندمدت و روش کشف پریمیوم استفاده شده، بنابراین از این طریق برای صنایع کوچک و متوسط امنیتی برای تامین منابع مالی خود فراهم شده است. موضوع مهم اینجاست که در روش کشف پریمیوم، صنایع نباید کل وجه معامله را در ابتدا پرداخت کنند و به این ترتیب مشکل نقدینگی صنایع نیز در قراردادهای بلندمدت مرتفع می شود.

 سلطانی نژاد افزود: برای نمونه امکانی فراهم شده تا شرکت ها از طریق تعاونی ها تضامین ارائه دهند و از سوی دیگر در تضامین هم تنوع ایجاد شده است؛ همچنین در حوزه تضامین و تسهیل آن قرار است خریداران را رتبه بندی کنیم تا تضامین مطابق رتبه اعطا شود.

مدیرعامل بورس کالای ایران در خصوص نوسان غیر منطقی قیمت برخی کالاها تصریح کرد: ما در بورس کالا یک گزارش التهاب داریم که پیش از وقوع التهاب از روند معاملات مخابره می شود؛ از این رو این گزارش ها به سیاست گذاران ارسال می شود که برای مثال درمورد محصول پت این موضوع مطرح شد و در مورد سایر صنایع هم همین مسئله اجرایی می شود؛ این رویداد می تواند به تصمیم گیری های بهتر و سریعتر برای پیشگیری وقوع التهابات منجر شود.

وی در پاسخ به موضوعی در خصوص لزوم تامین نیاز بازار داخلی از سوی پتروشیمی ها نیز گفت: نظر ما در بورس کالا نیز همسو با فعالان و مصرف کنندگان مواد پتروشیمی است اما باید در نظر گرفت که در چند سال اخیر پتروشیمی ها به مرجع تامین ارز کشور تبدیل شده اند و باید یک توازن مناسب در حوزه تامین نیاز داخل و صادرات آن ها برقرار شود.

سیستم مناقصه، انقلابی در روند معاملات بورس کالا

سلطانی نژاد در خصوص پرسش مطرح شده در خصوص امکان انجام معاملات مناقصه در بورس کالا در کنار مزایده، گفت: از اواخر سال گذشته و با پیگیری های جدی بورس کالا، سیستم معاملات مناقصه در بورس اجرایی شد و تاکنون نیز چند معاملات کنتور برق با برگزاری مناقصه از سوی شرکت توانیر انجام شده است. به اعتقاد بنده توسعه معاملات مناقصه در کنار سیستم حراج، یک انقلاب در روند معاملات بورس کالا و خدمت رسانی به فعالان صنایع است که ثمرات آن را همگان مشاهده خواهند کرد. 

وی درباره سوالی مبنی امکان تولید بورس های دیگر کالایی با محوریت بورس کالا اظهار داشت: حقیقت آن است که در دنیا شاهد ادغام بورس های کشوری و حتی بین المللی با هم هستیم و حرکت بورس های جهانی دقیقا به سمت ایجاد بورس های بزرگ با ادغام بورس های کوچکتر است که حرکت برخلاف این جهت به نظر منطقی نمی آید.

مدیرعامل بورس کالای ایران در خصوص تاکید فعالان اقتصادی برای عرضه زنجیره تولید محصولات در بورس کالا گفت: در بورس کالا از چند سال قبل به دنبال ورود زنجیره تولید کالاها به معاملات بودیم که برای مثال در سال ۹۵ بحث ورود زنجیره تولید مرغ طرح و پیگیری شد که با نظر سیاست گذار به نتیجه نرسید. اما برای مثال در حوزه فولاد این فرآیند آغاز شده و در حال اجراست تا با ورود کل زنجیره تولید فولاد به بورس کالا دیگر نگران توزیع رانت در یک حلقه خاص نباشیم و همه فعالان براساس شفافیت و عدالت به سود حاصل از تولید برسند.

تعامل موثر با صنایع برای رفع موانع تولید

سید جواد جهرمی معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران در ادامه این جلسه مجازی گفت: در حوزه معاملات ورق های فولادی اقداماتی در جهت تسهیل شرایط بازار انجام شد که اولین اقدام، عرضه ورق شرکت هایی بود که از بورس کالا تختال خریده اند. برای نمونه مجتمع گیلان سال قبل پذیرش شد و برای عرضه در بورس ورود کرد تا فشار بر روی فولاد مبارکه کاهش یابد؛ همچنین پذیرش نورد و لوله اهواز هم انجام شده و انتظار داریم سایر شرکت ها هم اقدام به عرضه کنند.

جهرمی در ادامه در مورد امکان ذخیره سهمیه شرکت ها در سامانه بهین یاب گفت: تا پیش از این در بخش پتروشیمی امکان ذخیره سهمیه وجود داشت اما وزارت صمت اعلام کرد با توجه به تقاضا، سهیمه ها ماهانه در نظر گرفته شود و هم اکنون این موضوع اعمال می شود.

قرارداد کشف پریمیوم در حوزه آلومینیوم

معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا درخصوص بازار آلومینیوم هم گفت: در بازار آلومینیوم اقداماتی در حال پیگیری است. برای مثال پیشنهاد داده ایم که شرکت های بزرگ آلومینیوم قراردادهای بلندمدت و کشف پریمیوم را مدنظر قرار دهند و همچنین انجام معاملات گواهی سپرده و خرده فروشی آلومینیوم هم مورد مذاکره قرار گرفته است.

به گفته جهرمی، صنایع با بهره گیری از قراردادهای بلندمدت در بورس کالا در شرایط التهابات ارزی ریسک خود را پوشش خواهند داد لذا اگر بتوانیم قراردادهای بلند مدت را توسعه دهیم به نفع کل صنعت عمل کرده ایم که امیدواریم اتاق بازرگانی در این زمینه کمک کننده باشد. در این حوزه، قرارداد کشف پریمیوم وکیوم باتوم تجربه موفقی بود که در سال نخست تنها یک خریدار داشت اما در قرارداد اخیر، ۱۹ خریدار وارد معاملات شدند و در پایان ۹ خریدار موفق به انعقاد قرارداد و تامین مواد اولیه خود شدند.

اثرات تسهیل تضامین

وی در بخش دیگری از صحبت های خود اشاره ای به تسهیل تضامین در بورس کالا نیز داشت و گفت: در حوزه فولاد، القایی ها در ابتدای سال قبل ۱۰۰۰ تن تا ۲ هزار تن عرضه داشتند اما امروز این میزان به ۲۵ هزار تن عرضه هفتگی رسیده که ناشی از تسهیل تضامین است. در واقع بورس کالا به این نتیجه رسیده که اگر بخواهیم تنوع بخشی در عرضه کنندگان داشته باشیم باید بر روی تضامین کار کنیم و اگر این موضوع تسهیل شود به راحتی می توان بازار را متعادل تر و منظم تر کرد.

بازار استایرن منومر و اسید ترفتالیک

جهرمی در ادامه به بازار دو محصول استایرن منومر و اسید ترفتالیک اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات در حوزه این دو محصول آن است که متولی تولید صنایع بالادست پتروشیمی، وزارت نفت بوده اما در پایین دست، وزارت صمت مجوز می دهد لذا اتفاقی که در استایرن منومر رخ داده این است که عرضه ها را وزارت نفت به دلیل ورود برخی واحدها به مدار تولید می خواهد کاهش دهد و این مسئله برای سایر تولیدکنندگان پلی استایرن و فعالین حوزه رنگ و رزین مشکل ساز شده است.

معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا تصریح کرد: در این بخش اتاق بازرگانی باید سریع تر به این موضوع واکنش نشان دهد چراکه اگر عرضه استایرن منومر کاهش یابد در آینده نزدیک شاهد التهاب در بازار ظروف یک بار مصرف خواهیم بود. در این میان از آنجا که تولیدکنندگان رنگ و رزین کوچک بوده و محدود می باشند و قدرت رقابت با پلی استایرنی ها را نداشتند لذا در انتهای سال گذشته عرضه برای این دو گروه را مجزا کردیم که بهتر است طی جلساتی با وزارت صمت این مشکل در اسرع وقت حل شود.

جهرمی در بحث اسید ترفتالیک هم گفت: توقف عرضه پتروشیمی تندگویان اصلا به صلاح نیست و مخالفت خود را در این خصوص مطرح کرده ایم تا تامین از طریق واردات برنامه ریزی شود یا عرضه ای در این مدت از سوی تندگویان انجام شود و مشکلات مرتفع گردد.

معدنی ها در بورس کالا

جهرمی در بخش پایانی گفته های خود به پذیرش بخش بالادست شمش فولاد اشاره کرد و گفت: هفته گذشته سنگ آهن چادرملو در بورس کالا پذیرش شد و با توجه به توافق با ایمیدرو و انجمن سنگ آهن در تلاش هستیم تا با عرضه مستمر محصولات معدنی، عرضه کل زنجیره تولید فولاد در بورس کالا را شاهد باشیم. در این حوزه رییس سازمان بورس و اوراق بهادار برنامه ای جدی برای ورود کالاهای همه شرکت های حاضر در بورس اوراق بهادار در بورس کالا دارند که این موضوع نیز نوید تحقق ورود زنجیره های تولید کالاها به بورس کالا را می دهد.

۱۳ ابزار برای تسهیل تضامین در بورس کالا

حسن فرج زاده معاون اجرایی بورس کالای ایران در این نشست به روند تسهیل تضامین در بورس کالا اشاره کرد و گفت: یکی از مواردی که در سال ۹۹ به صورت جدی پیگیری شد تسهیل و کاهش هزینه های معاملاتی بود.

وی افزود: پیش از این تضامین عرضه کنندگان محدود به دو یا سه مدل بود و سوق به ضمانت نامه بانکی و نقد داشت اما اکنون ۱۳ ابزار برای تسهیل تضامین در نظر گرفته شده است.

فرج زاده ادامه داد: ابزارهایی که برای ارائه تضامین در بورس کالا پیش بینی شده است، هزینه بسیار پایینی را به عرضه کننده تحمیل می کند و بورس کالا تلاش می کند تا هزینه معاملاتی به سمت صفر میل کند.

وی استفاده از کالای عرضه شده را یکی از ابزارهای تسهیل تضامین برای شرکت ها عنوان کرد و گفت: رتبه بندی متقاضیان با توجه به سوابق مالی دیگر مورد مطرح شده است تا از طریق اعتبار سنجی متقاضیان و تعیین اعتبار آنان، تخفیفاتی را برای آن ها در نظر بگیریم.

خرید دین، ابزار تامین مالی خریداران

براساس این گزارش، علیرضا ناصرپور معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا نیز در پایان این نشست گفت: تاکنون در سمت عرضه کنندگان، ابزارهایی برای تامین مالی وجود داشته که برای مثال امکان انتشار اوراق سلف موازی طی سال های گذشته منجر به تامین مالی ۱۲هزار میلیارد تومانی برای عرضه کنندگان شده است. 

ناصرپور افزود: اما بورس کالا برای تامین مالی در سمت خریداران نیز ابزار خرید دین را معرفی می کند تا مقدمات عملیاتی شدن این ابزار فراهم شده و آماده اجراست.

به گفته وی، اوراق خرید دین در خصوص محصولاتی که امکان فروش اعتباری از صورت عرضه کننده وجود دارد مهیا شده و بنا به درخواست خریداران اجرایی می شود تا هزینه و زمان تامین مالی خریداران کاهش پیدا کند.

معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا در پایان گفت که در مرحله نخست و براساس جلسات برگزار شده می توان در حوزه آلومینیوم و ورق فولادی اقدام به انتشار اوراق خرید دین کالایی کرد و اگر درخواستی از سوی خریداران با هماهنگی عرضه کننده برای خرید اعتباری مطرح شود، این ابزار جدید نیز به بهره برداری می رسد.

در پایان این نشست، ابوالفضل روغنی گلپایگانی رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی با تشکر از توجه ویژه بورس کالا به برگزاری این دست نشست ها با بخش خصوصی اعلام کرد: وقتی بورس کالا با کلیه ظرفیت مدیریتی خود در نشست های این چنینی و در جهت رفع دغدغه تولیدکنندگان، حاضر می شود، بیانگر اهتمام ویژه به رفع موانع و چالش های تولید کشور است. از این رو پیشنهاد اتاق بازرگانی برگزاری نشست های دوره ای و مستمر میان اعضای اتاق با بورس کالاست تا نحوه مبادلات کالایی کشور به بهترین شکل ممکن و با انجام اقدامات لازم از سوی اتاق بازرگانی انجام شود.