کالاهایی که به حرف دولت گوش ندادند

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، یک ماه پس از برنامه پرسر و صدای دولت برای حذف ارز با نرخ ترجیحی موسوم به «جراحی اقتصادی»، حالا شوک قیمتی خود را در افزایش بی‌سابقه تورم ماهانه خردادماه نشان داده است. در حالی که سازمان برنامه و بودجه ایران قبلا گفته بود که «حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی تورم را هفت درصد بالا می‌برد» اما اعلام نرخ تورم بیش از 12 درصدی فقط در یک ماه، نشان داد که این برآورد خالی از اشتباه هم نبوده است. 
در واقع، جهش‌های قیمتی در خردادماه به ویژه در قیمت خوراکی‌ها کاری کرد که بزرگ‌ترین عدد تورم از سال 1381 که مرکز آمار ایران اقدام به جمع‌آوری و انتشار اطلاعات مرتبط با تورم می‌کرد؛ به دست بیاید. برای اینکه بدانید معنای افزایش 12.1درصدی تورم ماهانه چیست، باید گفت که اگر فقط 1.5درصد در ماه تورم ایجاد شود؛ در پایان سال انتظار تورم 20درصدی می‌رود و اگر رشد تورم در ماه 3درصد باشد؛ تورم پایان سال به 40درصد خواهد رسید.
 فارغ از موضوع تورم ماهانه پس از «جراحی اقتصادی»، اظهارنظرها و صحبت‌هایی است که بعضا از جانب اعضای کابینه دولت برای «گران نشدن» کالاها عنوان شد و زمان نشان داد که بازار از این نوع اظهارات اطاعت نمی‌کند و به راه خود می‌رود.

واکنش کالاها به دستورها
 پیش‌بینی بی‌اعتنایی کالاها به این دستورها چندان هم بیراه نبود و حالا بعد از گذشت یک ماه می‌شود دید که کالاهای مختلف بی‌توجه به «گفتاردرمانی» دو، سه ماه گذشته به روش خود عوارض این «جراحی» را پشت سر گذاشته‌اند. برای اثبات این موضوع، ابتدا نگاهی بیندازیم به تورم ماهانه در گروه‌های مختلف و میزان آثار و عوارض این جراحی را ببینیم.

قرار بود پس از برنامه حذف ارز ترجیحی هیچ کالایی غیر از مرغ، تخم‌مرغ، لبنیات و روغن افزایش قیمت نداشته باشد. بنابراین این چند کالا، با شوک‌های قیمتی خود مواجه شدند و در خردادماه این شوک‌های قیمتی اثر خود را بر نرخ تورم ماهانه گذاشت. به‌طور مثال، میزان تورم ماهانه روغن خوراکی بیش از 208 درصد در خردادماه اعلام شده یا لبنیات و تخم‌مرغ که بیش از 46درصد تورم داشته است. اما نگاهی به دیگر اقلام خوراکی نیز نشان می‌دهد که در خردادماه، تورم این سبدهای کالایی با شوک‌های بالایی مواجه شده است. به‌طور مثال، تورم ماهانه میوه و خشکبار 11.2درصد، شیرینی و شکلات و شکر 16درصد، ماهی نزدیک به 6 درصد و سبزیجات بیش از 11درصد رشد کرده است. 
در بخش کالاهای غیرخوراکی نیز تورم ماهانه در مواردی به ‌شدت بالا رفته است. مثلا در بخش رستوران‌ها که 20درصد تورم ماهانه دیده می‌شود یا بهداشت و درمان و حتی حمل و نقل که در یک ماه بیش از 5درصد تورم داشته‌اند و البته سبد کالایی پوشاک و کفش که در یک ماه تورم آن 6 درصد بیشتر از ماه پیش بوده است.
در یک ماه گذشته، علاوه بر قیمت کالای اساسی، فشار فعالان کسب و کارهای مختلف موجب شده که سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و حتی ستاد تنظیم بازار مجوز رسمی افزایش قیمت را نیز به برخی صنایع و کسب و کارها بدهند. در واقع، تمام «دستورهای پیشین» به کالاها، با «حرف نشنوی» آنها مواجه شده و حالا بسیاری از صنایع در صف گرفتن مجوز هستند. 

تایر گران شد
هشتم خردادماه سال جاری برخی شرکت‌های تولیدکننده تایر در نامه‌ای به سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کردند که از امروز هشتم خرداد ماه به دلیل افزایش بهای تمام شده محصولات تولیدی، براساس ضوابط سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نسبت به افزایش ۳۰ و ۲۵درصدی قیمت اقدام می‌کنند. این در حالی است که قیمت تایر پیش از این در سوم تیرماه سال 99 و 21 شهریور ماه 1400 افزایش داشته است.
 در واقع هر سال صنایع مرتبط با تایر -که یکی از اجزای مهم قطعات یدکی خودرو چه سنگین و چه سبک محسوب شده و نقش بالایی در کیفیت حمل و نقل دارد- دست به گرفتن «مجوز رسمی» برای افزایش قیمت زده‌اند و امسال هم این مجوز اتفاقا پس از «دستورها» برای ثبات قیمت‌ها گرفته شده است. 

 لوازم خانگی گران شد
 29 خرداد امسال سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) از صدور مجوز افزایش ۱۵درصدی قیمت برای تلویزیون و ۱۰درصدی برای یخچال، یخچال فریزر و ماشین لباسشویی و ظرفشویی خبر داد و گفت که قیمت‌های جدید از اول تیر ماه اجرایی می‌شود. البته تولیدکنندگان لوازم خانگی -که به صورت انحصاری و در نبود واردات این کالاها بازار را دراختیار گرفته‌اند- اقدام به افزایش قیمت «خودسرانه» کرده بودند. آنها معتقد بودند که نرخ مواد اولیه به ‌صورت میانگین حداقل ۵۰ تا ۲۰درصد افزایش یافته و از سوی دیگر نیز با افزایش دستمزد، افزایش هزینه حمل‌ونقل، تغییر مبنای نرخ ارز در گمرک هم رخ داده است. 

مواد شوینده گران شد
 28 خرداد ماه، باز هم سخنگوی وزارت صمت عنوان کرد که افزایش قیمت شوینده‌ها نسبت به قیمت قبلی مصوب سال ۱۴۰۰ تا سقف ۲۵درصد مجاز شده است. این درحالی است که در یک هفته منتهی به افزایش قیمت شوینده‌ها، رسانه‌ها از نابسامانی و کاهش عرضه این کالا به بازار خبر می‌دادند. گویا این شیوه همیشه در ایران جواب داده و با افزایش قیمت رسمی شوینده‌ها، بار دیگر اقلام شوینده به بازار سرازیر شد.

تعرفه‌های پستی گران شد
 کسب و کارهای اینترنتی که این روزها به‌ شدت رونق گرفته و با خریدهای اینترنتی افزایش پیدا کرده، وابسته به عملکرد پست و هزینه‌های پایین آن هستند. گفته می‌شود که تعرفه‌های پستی گاه تا 50درصد رشد کرده اما همین دیروز وزیر ارتباطات عنوان کرد که اگر این اتفاق نیفتد؛ شرکت پست ورشکسته می‌شود و راهی جز این نیست.

رب گوجه گران می‌شود
سیزدهم خرداد ماه رسانه‌ها از کمیاب شدن رب گوجه‌فرنگی در بازار خبر داده و نوشتند که ترفند کاهش عرضه به بازار توسط تولیدکنندگان این صنف در پیش گرفته شده است. گفته می‌شود که شرکت‌های عرضه‌کننده این کالا به دنبال افزایش قیمت 20 درصدی آن هستند. 

تن ماهی گران شد 
دهم خرداد ماه سال جاری نرخ تن ماهی و سس مایونز براساس مجوز ۱۵درصد افزایش پیدا کردند. البته افزایش قیمت‌ها باید به تایید نهایی ستاد تنظیم بازار رسیده و سپس اعلام رسمی شود. 

برنج گران شد
روند قیمت برنج ایرانی به شکل غیررسمی رو به رشد گزارش شده و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر بیشتر ارقام برنج که توسط فروشندگان محلی بازار با قیمت‌هایی عرضه شده‌اند که خریدار را حیرت‌زده می‌کند. مثلا شما می‌توانستید در اردیبهشت ماه هر کیلوگرم برنج طارم یا هاشمی را کیلویی ۸۵ تا ۹۵ هزار تومان خریداری کنید، اما این قیمت در خرداد ماه به ۱۱۰ تا ۱۲۵ هزار تومان رسید و حالا برخی فروشندگان محلی هر کیلوگرم برنج هاشمی یا طارم اعلا را بین ۱۲۰ تا ۱۴۵ هزار تومان قیمت به فروش می‌رسانند.