3 مسیر اصلی پیش روی معدنکاری دیجیتال/زنگ خطر حذف ایران از بازار جهانی

به گزارش اقتصادنیوز؛  اولین دوره همایش و نمایشگاه معدنکاری دیجیتال در راستای به کارگیری تکنولوژی‌های نوین صنعت معدنکاری، معرفی شرکت‌ها و استارت‌آپ‌های پیشرو آغاز به کار کرد. 

همایش و نمایشگاه معدنکاری دیجیتال به منظور بکارگیری تکنولوژی‌های نوین در صنعت معدنکاری و آموزش مفاهیم و مقدمات معدنکاری دیجیتال با همکاری گروه رسانه ای دنیای اقتصاد از 21 تا 23 شهریور ماه سال جاری برگزار می شود. 

این همایش برپایه  9 محور اصلی شامل «مروری بر آخرین تحولات معدنکاری دیجیتال در جهان»، «بررسی زیرساخت‌های معدنکاری دیجیتال در ایران»، «توجیه سرمایه‌گذاری؛ تاثیرات بالقوه دیجیتالی شدن و کاهش هزینه‌‌های پیاده‌سازی»، « اتصال سیستم‌‌های تولید فعلی به ابزارهای دیجیتال»، «ایجاد مراکز نوآوری دیجیتال در صنعت و الزامات توسعه اکوسیستم دانش‌بنیان در معدنکاری هوشمند»،  «ابزار دیجیتال برای مدیریت امور اکتشافات و معادن»،‌ «فن‌آوری‌های دیجیتال برای نظارت و ایمنی معدن»، «نقش تحولات دیجیتال در تعمیر و نگهداری تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی» و «انتقال تجربیات و ایجاد ارتباط پایدار بین فعالان حوزه دیجیتال و معادن» برگزار می شود. 

زنگ خطر حذف ایران از بازار معدن دنیا

روی آوردن به معدنکاری هوشمند یا دیجیتال همانند سایر صنایع سال‌هاست در دنیا رواج پیدا کرده، اما ایران با داشتن سهم قابل توجهی از ذخایر معادن دنیا همچنان به صورت سنتی فعالیت می کند و نتوانسته بسترهای دیجیتالی شدن در این بخش را فراهم کند. 

استفاده از روش های سنتی به جای نوین و هوشمند موجب شده تا زنگ خطر حذف ایران از این بازار در آینده نه چندان دور به صدا در آید؛ با این شرایط فعالان این بخش معتقدند مسوولین باید در کوتاه ترین زمان برنامه ای خروج بخش معدن از فعالیت سنتی را در دستور کار قرار دهند. 

فعالان این بخش معتقدند در حالی که دنیا در راستای انقلاب صنعتی بحث معدنکاری هوشمند یا دیجیتال را استارت زده و رقابت در بخش معدن و صنایع معدنی وارد فاز جدی  شده است، اما بخش معدن و صنایع معدنی ایران هنوز تا رسیدن به انقلاب چهارم صنعتی فاصله دارد.

فعالان این بخش این نکته را نیز مدنظر قرار می دهند که برای حضور در دنیای کامودیتی هیچ راهی جزء رقابت وجود ندارد و رقابت در حال حاضر به ورود به دنیای نوین گره خورده است و اگر وارد این فضا نشویم و هزینه های تمام شده را کاهش ندهیم به طور حتم با مشکل مواجه خواهیم شد. 

اما معدنکاری هوشمند یا دیجیتال می تواند چه فرصت های برای معدنکاران به وجود آورد؟ از مزیت‌های دیجیتالی شدن معدن و صنایع معدنی می‌توان به افزایش کارایی، کاهش ریسک، فراهم کردن محیط کار امن، افزایش تولید، کاهش هزینه‌های جاری و... اشاره کرد، مزیت هایی که می تواند بهره‌وری این بخش را افزایش دهد. در این خصوص گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد اقدام به برگزاری اولین همایش «معدنکاری دیجیتال» کرده تا نگاه تصمیم‌سازان و فعالان معدنی را به این مسئله مهم معطوف سازد.

3 مسیر اصلی پیش روی معدنکاری دیجیتال

امید اصغری دبیر همایش معدنکاری دیجیتال و مدیر موسسه یونیدرو در این همایش با اشاره به اینکه صنعت معدن  از چندین جهت حائز اهمیت است و باید پاسخگوی نیاز مصرف کننده ها باشد عنوان کرد: در سال های اخیر کاهش عیار سنگ معدن و افزایش عمق معدنکاری، هزینه استخراج را افزایش و روند بهره وری را با چالش همراه کرده است و وضع قوانین سختگیرانه از سوی جوامع بین المللی چالش هایی را به همراه داشته اما فناوری در بخش معدن در حال توسعه است، به همین منظور لازم است، در این زمینه شرکت های فراهم کننده زیرساخت دید جامع تری نسبت به بخش معدن داشته باشند. 

به گفته اصغری، دیجیتالی شدن معادن اولویت اصلی بسیاری از مدیران  معدنی دنیا است و  ۴۳ درصد مدیران معدنی بین المللی در این خصوص گفته اند دیجیتالی شدن را در در اولویت کاری خود قرار داده اند. در این باره می توان گفت هوشمندسازی به معنای استفاده بیشتر از فرصت های موجود و فناوری ها است.

اصغری همچنین با اشاره به اینکه در سه سال اخیر اهمیت این موضوع باعث شد علاوه بر پژوهش ها به سه مسیر  دست پیدا کنیم  عنوان کرد: در مسیر اول طرح هوشمندسازی معادن در ایمیدرو در دستور کار قرار گرفت که در این مسیر مشکلات و‌ چالش ها بررسی شد و در حال حاضر در فاز میدانی و در حال پایش معادن هستیم. امروز در بیشتر معادن کشور ۳ مشکل اصلی در زمینه زیرساخت به ویژه اینترنت برای معادن وجود دارد.  مشکل دوم مربوط به اطلاعات پایه موجود و اعتبارسنجی آنها است و نکته اخر مربوط به آموزش بوده زیرا امروز نگاه قالب تولید در بخش معدن است.

در خصوص مسیر دوم اصغری افزود: اما مسیر دیگر اطلاع رسانی در حوزه معدنکاری دیجیتال است. دو سال قبل ایده چاپ کتابی در این زمینه مطرح شد که امروز شاهد رونمایی از این کتاب خواهیم بود.

اما مسیر دیگری که دبیر همایش معدنکاری دیجیتال و مدیر موسسه یونیدرو به آن اشاره می کند به همکاری با مجموعه دنیای اقتصاد باز می گردد تا در زمینه تغییر نگاه مدیران معدنی  شاهد نفوذ تحول دیجیتال نه تنها در معادن بزرگ بلکه در معادن کوچک و متوسط مقیاس باشیم.

به گفته اصغری این رویداد تجمیع کارهای انجام گرفته و شنیدن تجربیات دیجیتالی شدن را به همراه دارد و‌تلاش کردیم با دعوت از کارشناسان داخلی و خارجی این مسیر را هموار کنیم. بدنبال آن هستیم ارتباط با نخبگان این حوزه تنها به حضور در همایش ختم نشود و رابطی برای تسهیل گری  معدنکاری دیجیتال در بخش معدن باشیم.

مزایای هوشمندسازی در بخش معدن

سروش فولادچی مدیر توسعه دانش گروه دنیای اقتصاد هم در این همایش با اشاره به اینکه معدن یکی از بزرگ‌ترین عوامل مؤثر در توسعه اجتماعی اقتصادی و انسانی است عنوان کرد: از مقوله های حائز اهمیتی که در این برهه زمانی چالش‌هایی را برای صنعت معدنکاری ایجاد کرده است می توان به افزایش میزان تقاضای جهانی برای مواد اولیه معدنی، کاهش عیار کانسنگ، بازار کار سخت‌گیرانه، الزامات و استاندارهای بالای تولید محصول و تأکید بر توسعه پایدار و حفاظت از منابع طبیعی اشاره نمود.

به گفته فولادچی، در واقع، تکنولوژی دیجیتال، کمک می‌کند تا عملکرد در معدن‌کاری، به سطح جدیدی در تمامی زنجیره ارزش معدن از معدن تا بازار برسد. عواملی چون نوسانات بازار، تغییر در تقاضای جهانی، نقاط جدید برای یافتن ذخیره، اهمیت افزایش عمر معادن و همچنین تحولات خط مشی جهانی موجب تغییرات چشمگیر در این صنعت شده است. علاوه بر تغییرات بیان شده، صنعت معدن، امروزه با چالش‌هایی همچون کاهش عیار ذخایر و کارایی عملکرد نیز روبروست. 

براساس آمار اعلام شده از سوی مدیر توسعه دانش گروه دنیای اقتصاد در دهه آینده با استفاده از هوشمندسازی می‌توان از مرگ بیش از 1000 نفر و جراحت 44000 نفر جلوگیری کرد، که این به معنی کاهش 10 تا 20 درصدی این موارد است. شرکت ریوتینتو که از شرکت‌های بزرگ و شناخته شده معدنی در دنیا است، در سال 2020 بعد از استفاده از سیستم‌های خودران شرکت کوماتسو افزایش 34 درصدی بهره‌وری را گزارش کرد. همچنین هزینه تعمیرات دستگاه‌ها چیزی حدود 13 درصد برای هر ساعت کار کاهش پیدا کرد. از دیگر مزیت‌های این پروژه کاهش هزینه سوخت و هدررفت منابع مربوطه بوده است. 

فولادچی در ادامه با اشاره به اینکه نقش سیاست‌گذاران کلان کشور در این مسیر دشوار، چیزی جز فراهم ساختن بستر مناسب برای استفاده از این ظرفیت و فعال کردن شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها نخواهد بود افزود: انتظار می‌رود این همایش محمل مناسبی برای بحث و تبادل نظر همه اجزا زنجیره این صنعت با یکدیگر و همچنین همگی آنها با مقامات ارشد کشور باشد تا از این حیث با مرور تحولات جهانی، چالش‌ها و فرصت‌های موجود و راهکارهای احتمالی، ضمن ایجاد درک مشترکی از مسیر پیش رو، همه ذی نفعان صنعت بتوانند مسئولیت خود را در مسیر توسعه به نحو احسن به انجام رسانند. 

 به گفته فولادچی، در این خصوص مدیریت بخش ایده های نو و استارتاپ ها به خانه خلاق دنیای اقتصاد سپرده شد و تلاش همه جانبه در خانه خلاق و همچنین اهتمام ویژه موسسه یونیدرو و همکاری موثر همه مجموعه های مرتبط سبب شد تا فردا و در روز دوم رویداد شاهد ارایه 10 استارتاپ برتر انتخاب شده از نزدیک به 100 مورد ارسالی به دبیرخانه همایش باشیم.

ویژگی های مهم رویداد معدنکاری دیجیتال

هماهنگی و ارایه 8 سخنرانی کلیدی بین المللی و داخلی به شکل آنلاین و حضوری توسط نخبگان این موضوع از اقصی نقاط جهان، برگزاری دو میزگرد تخصصی با موضوعات « نقش فناوری‌های نوظهور انقلاب صنعتی چهارم بر مدیریت زنجیره و عملکرد سازمانی در صنعت معدنکاری" و " آثار تحول دیجیتال و توسعه‌ی ربات‌ها، ماشین‌ها و پهپادها بر صنعت معدن" با حضور کارشناسان داخلی و بین المللی، ارایه 10 استارتاپ برتر و همچنین ریورس پیچ در حوزه معدن و صنایع معدنی، برگزاری دو کارگاه آموزشی در روز سوم و برگزاری نمایشگاهی با حضور نزدیک به 30 شرکت از ویژگی های مهم این رویداد است. 

تغییر مدل کسب و کار با هوشمندسازی

محمد عزیزاللهی مدیرعامل شرکت همکاری سیستم نیز در این همایش با طرح این پرسش که اولین نکته ای که مطرح می شود تعریف عصر دیجیتال است گفت: در این خصوص می توان گفت عصر دیجیتال رویکرد جامع است که تمام ابعاد یک ساختار را در برمی گیرد، در این خصوص می توان به این نکته اشاره کرد که تحول دیجیتال به حوزه منابع انسانی هم توجه می کند و در این بخش باید تمام فرایندهای شما در حال حرکت باشد. 

عزیزاللهی در ادامه بر این نکته تاکید می کند که رهبران دیجیتال استعدادها را شکوفا می کند و این نشان می دهد که رهبران دیجیتال می توانند مدل کسب و کار تغییر دهند؛ در این خصوص می توان به این نکته اشاره کرد که در شرایط کسب و کار تغییرات جدی رخ داده است و در دنیای کسب و کار سرعت عرضه و چابکی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

به گفته مدیرعامل شرکت همکاری سیستم، موضوع بعدی در تحول دیجیتال به مقوله کاهش هزینه ها باز می گردد بطوریکه شرکت های که به این بخش روی آورده اند توانسته اند 45 درصد بهره وری بیشتری داشته باشند. امنیت نیروی کار در این شرکت ها 30 تا 35 درصد بیشتر است و توان عملیات حفاری و اکتشاف هم 10 تا 15 درصد بهبود یافته است، با این شرایط می توان گفت حرکت به سمت دیجیتال شدن می تواند کمک بسیاری به ما کند. 

بهینه سازی فرایندها با تحول دیجیتال

ایرج رختصی مدیر عامل ذوب آهن اصفهان  هم در این همایش با اشاره به این که اگر امروز از دانش و فناوری های نو استفاده شود شاهد افزایش بهره وری و بهبود خدمات خواهیم بود افزود: این تحول لازمه این روزهای جامعه بشری است و اگر از این تحول عقب بمانیم خسارت زیادی به بخش معدن و‌صنایع معدنی وارد می شود.

به گفته مدیر عامل ذوب آهن اصفهان فرصت های تحول دیجیتال بهینه سازی فرایندها را به همراه دارد و حرکت به سمت بازار و بهبود تجربه مشتریان و تنوع سبد محصولات نتیجه استفاده از تحول دیجیتال است ذوب آهن سیستم های هوشمنده پیشرفته ای دارد خوشبختانه به کمک دانش روز و سیستم های کنترلی کشور مشکلی نداشتیم.

رختصی همچنین با اشاره به اینکه اولین موضوع در بحث تحول دیجیتال فرهنگ سازمانی است افزود: اگر این فرهنگ موضوع دیجیتالی را بپذیرد شاهد پیشرفت بسیاری خواهیم بود، ذوب آهن اصفهان این فرهنگ سازی را از سال های قبل اغاز کرده است. از سوی دیگر این نکته را نیز باید در نظر گرفت که در مشکلات اقتصادی بودجه تحول دیجیتال اصولا درآخرین جایگاه  قرار می گیرد که این خود یک مشکل بزرگ است، باید زیرساخت های لازم برای ایجاد این تحول فراهم شود.

مدیر عامل ذوب آهن اصفهان در ادامه عدم مشارکت مدیران را از دیگر چالش های موجود در این بخش دانست و افزود: این عدم همکاری تصمیم گیری را سخت می کند، دیدگاه ضعیف نسبت به نتیجه کار نیز می تواند از مشکلاتی باشد که تحول دیجتال را به تعویق اندازد به همین دلیل باید به جوانان نخبه اعتماد کرد.

به گفته رخصتی، در ذوب آهن اصفهان از سیستم های لجستیک تا هوشمندسازی بخش های مختلف در حال اجرا است. باید درصدی از تصمیم گیری های انسانی را به ماشین های هوشمند سپرد تا بهره وری افزایش پیدا کند. ما در هوشمند سازی همراه هستیم و این کار را آغاز کرده ایم.

وی افزود: ما تنها برای ۱۰ درصد از کشور اکتشافات اولیه را انجام داده ایم اما اگر قرار است کشور از اقتصاد نفتی فاصله بگیرد باید به سرعت به سمت بهره برداری از ذخایر حرکت کرد و باید شاهد تغییر رویکرد در این بخش بود

رخصتی در ادامه با اشاره به میانگین اکتشاف در کشورهنای پیشرفته گفت: در کشورهای پیشرفته دنیا میانگین عمق بهره برداری ۳۰۰ متر است و در کل دنیا ۸۰ متر است اما این عدد در کشور ما ۱۰ متر است. ابزاری که می تواند ما را نجات دهد دیجیتال است و باید به سرعت به سمت آن حرکت کرد. 

وی افزود: ذوب آهن به عنوان مادر معدنکاری  نباید امروز برای مواد اولیه درگیر بروکراسی اداری شود. ما به دولت می‌گوییم اجازه دهد ما در اکتشاف وارد شویم. امروز باید در معدن داری کشور تحول ایجاد شود. امروز در زغالسنگ کشور نیازمند سرمایه گذاری حاکمیت هستیم. ما در این زمینه اعلام آمادگی کرده ایم.

امنیت و سرمایه گذاری از چالش های هوشمندسازی

مجتبی حمیدیان مدیرعامل شرکت سنگ آهن مرکزی ایران نیز در این همایش به سرعت خصوصی سازی در 10 سال اخیر اشاره کرد و افزود: با سرعت گرفتن خصوص سازی منافع ملی تا حدودی مغفول ماند و در سه چهار ماه اخیر هم با توجه به اتفاقاتی که در بازار جهانی رخ داد شاهد تحولاتی در بازار صنایع معدنی بودیم که این تغییرات دغدغه های برای این بخش به وجود آورد. 

به گفته حمیدیان، واقعیت این است که فعالین بخش معدن کاملا با این موضوع که باید به سمت دیجتال شدن حرکت کنیم موافقیم البته اینکه گفته می شود در دنیا پیشرفت قابل توجهی در دیجیتالی شدن معادن صورت گرفته را قبول نداریم و باور داریم که در دنیا نیز پیشرفت چندانی در این بخش صورت نگرفته است. 

مدیرعامل شرکت سنگ آهن مرکزی ایران در ادامه به سرمایه گذاری عظیمی که باید برای هوشمندسازی معادن صورت گیرد عنوان کرد: آنچه مسلم است هوشمندسازی معادن به سرمایه گذاری بسیاری نیاز دارد به همین دلیل باید راهکاری درنظر گرفت تا مشخص شود که این سرمایه باید از چه مسیری تامین شود و برای تامین سرمایه مورد نیاز این بخش باید چه اقداماتی صورت دهیم. 

حمیدیان با اشاره به اینکه مسئله بعدی امنیت است افزود: واقعیت این است که یکی از دلایلی که در خصوص دیجیتالی کردن بخش معدن تاکنون اقدام اساسی صورت نگرفته است به مسئله امنیت باز می گردد، چرا که ما در سالهای اخیر با اتفاقاتی در معادن روبرو بوده ایم امنیت معادن را به خطر انداخت هرچند که برخی از آنها رسانه ای نشد، که این مشکل بسیاری بزرگی برای هوشمندسازی معادن محسوب می شود. مدیرعامل شرکت سنگ آهن مرکزی ایران، مسئله بعدی در هوشمندسازی معادن را بحث زیرساخت های پلت فرمی می داند.    

عدم شفاف سازی هوشمندسازی 

یحیی محمود نیز که در این نشست از طریق اسکایپ به بررسی طرح هوشمندسازی معادن پرداخت بر این نکته اشاره کرد که معادن از محیط سخت و دشواری برخوردارند به همین دلیل افزادی را نیاز داریم که در میدان عمل بتوانند کار کنند و در صورتی که در معادن نتوانیم از تکنولوژی استفاده کنیم این محیط سخت تر خواهد شد این در حالی که به دیجیتالی کردن معادن می توان محیط آرامی در معادن ایجاد کرد. 

به گفته یحیی محمود بسیاری از مدیران دیجیتال شدن را تهدید می دانند و دلیل اصلی این است که این شرکتها دلیل این موضوع هم این است که مقوله هوشمندسازی برای این مدیران شفاف نشده و فعالان این بخش همچنان برای ورود به این موضوع با چالش هایی روبرو هستند، با این شرایط می توان گفت ساختار از اهمیت بسیاری برخوردار است. 

به گفته یحیی محمود، امروزه بحث روی آوردن به هوشمند شدن موضوع بقا است و برای بقا باید به سمت دیجیتال شدن حرکت کنیم و هوشمندسازی را در بخش های مختلف پیاده کنیم.  

یحیی محمود در ادامه با اشاره به اینکه بسیاری به دنبال زبان مشترک در انقلاب صنعتی هستند افزود: در انقلاب اول صنعتی تمرکر بر مقرارت بود و در انقلاب دوم بحث تولید انبوه مطرح بود و پس از آن تولید انبوه مورد توجه قرار گرفت و در نهایت در انقلاب 0/4 تمرکز روی اتصال بود،‌بطوریکه در دهه اخیر انچه شاهد آن بودیم به عدم نیاز بازار به ابر رایانه ها باز می گشت. 

یحی محمود هم به مقوله حملات سایبری هم اشاره کرده و معتقد است که این مقوله باید مورد توجه فعالان صنعتی قرار گیرد تا در هوشمند سازی با مشکل مواجه نشوند. 

رایزنی برای هوشمندسازی هزار معدن

ابراهیم جمیلی رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی و صنایع معدنی و کشاورزی ایران هم در این همایش گفت چشم انداز هوشمندسازی صنعتی به همراه مسوولیت های اجتماعی جزء اهداف است که در این حوزه ورود کرده ایم و سعی داریم تا این مقوله را در بخش های مختلف اجرایی کنیم. 

به گفته جمیلی، بحث بعدی که مطرح می شود این است که آیا ما آمادگی ورود به زندگی دیجیتالی را داریم ؟ آنچه باید به آن توجه کرد تغییراتی است که با هوشمند شدن زندگی دیجیتالی شاهد آن خواهیم بود و آمادگی برای پذیرش این تغییرات است. 

جمیلی در ادامه در خصوص مقایسه بخش معدن ایران با سایر کشورها عنوان کرد: مقایسه کردن معدن کشور با سایر کشورها امکان پذیر نیست؛ چرا که معادن داخلی ما امکانات لازم برای هوشمندسازی را در اختیار ندارند در حالی که این اختیارات در معادن دنیا وجود دارد. 

رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران در ادامه بر این نکته تاکید کرد که ما نباید منتظر کمک دولت باشیم افزود: امکان اینکه دولت سرمایه بیشتری را صورت دهد وجود ندارد،‌اینکه دولت بتواند اینترنت را در معادن فعال کند برای این بخش کافی است.

جمیلی در ادامه با اشاره به رایزنی ها برای هوشمندسازی هزار معدن در کشور افزود : در این خصوص اقدامات اولیه صورت گرفته و درحال رایزنی برای انجام این اقدام هستیم.

در این مراسم همچنین از کتاب تحولات دیجیتال با نگاهی ویپه به معدنکارای هوشمند نیز رونمایی شد.