شبهعلم و ضدیت با جریان اصلی دانشگاه
یکی از این چالشها، تاثیرات منفی کلیشههای نسل سوم و چهارم و ترجمههای اشتباه از راهبردهای علمی است که بهطور نادرست به شعارهایی مانند ارتباط با صنعت و کارآفرینی تکیه دارند. این رویکردهای نادرست، نه تنها به کاهش رتبه دانشگاهها منجر شده، بلکه جایگاه علمی آنها را در سطح بینالمللی تضعیف کرده است.
۱- جریان اصلی علم و تاثیرات منفی ایدئولوژی
جریان اصلی علم به معنای پایبندی به اصول و استانداردهای علمی معتبر است که مبنای آموزش و پژوهش را شکل میدهد. بااینحال، نظریات انتقادی مارکس، پدیدارشناسیهای هایدگر و پسامدرنیسم فوکو در به حاشیهبردن علم و ترویج ایدئولوژیهای غیرعلمی موثر بودهاند. این نظریات به همراه گزارههای بیاساس و شبهعلمی که تولید کردهاند، به جایگاه علمی دانشگاهها آسیب و به بازنمایی اشتباه از آنها دامن زدهاند. این پدیده باعث میشود دانشگاهها تحت تاثیر تبلیغات غیرعلمی و خرافات قرار گیرند و اعتبار علمی آنها کاهش یابد.
۲- آزادی آکادمیک و تاثیر آن بر دانشگاهها
آزادی آکادمیک که حق دانشمندان و پژوهشگران برای تحقیق و انتشار نتایج به دور از فشارهای سیاسی و ایدئولوژیک است، یکی از اصول بنیادین پیشرفت علمی به شمار میآید. این آزادی به دانشگاهها این امکان را میدهد که بدون ترس از سانسور، به پژوهشهای بنیادی و کاربردی بپردازند. اما زمانی که دانشگاهها تحت تاثیر فشارهای ایدئولوژیک یا تبلیغات رسانهای قرار میگیرند و از مسیر اصلی علمی خود منحرف میشوند، نتیجه آن کاهش کیفیت آموزش و پژوهش و به تبع آن زوال تدریجی نهادهای علمی خواهد بود.
۳- نقش رسانه و روششناسی ضد علم
رسانههای ایدئولوژیک و جریانهای خاص، با تبلیغات گمراهکننده و روششناسی ضدعلم، به ترویج شبهعلم و نظریات غیرعلمی میپردازند. این رسانهها میتوانند با تشویق به باورهای خرافی و نادرست، محیط علمی را شلوغ کنند و روند تحقیق و توسعه را به انحراف بکشانند. روششناسی ضد علم که شامل ترویج نادرستیهای علمی و جایگزین کردن آنها با نظریات بیاساس است، بهویژه در این رسانهها برجسته میشود. این نوع روششناسی میتواند به کاهش اعتبار علمی دانشگاهها و کاهش رتبههای بینالمللی آنها منجر شود.
۴- مسوولیت دانشگاهها و ضرورت پایبندی به استانداردهای جهانی
برای حفظ اعتبار و کیفیت دانشگاهها، ضروری است که این نهادها به اصول علمی و جهانی پایبند بمانند. آموزش و پژوهش باید محور فعالیتهای دانشگاهی قرار گیرد و تلاش برای بهرهبرداری از نظرات و تبلیغات ایدئولوژیک و شبهعلمی باید بهطور جدی مورد بررسی و مقابله قرار گیرد. دانشگاهها نباید به محل تجمع کارمندان دولت یا کارگران کارخانه تبدیل شوند و نباید نقش دولت و بخش خصوصی را بر عهده بگیرند. اصل آموزش و پژوهش باید همچنان بهعنوان محور فعالیتهای علمی باقی بماند و شعارهایی مانند مسوولیت اجتماعی، کارآفرینی و دانشگاههای شبکهای باید بهطور دقیق مورد ارزیابی قرار گیرند. پرش ناگهانی از نسل اول و دوم به نسلهای بعدی بدون توجه به اصول علمی میتواند به مهاجرت نخبگان و از بین رفتن جایگاه بینالمللی دانشگاهها منجر شود.
نتیجهگیری
در نهایت، حفظ آزادی علمی و پایبندی به اصول علمی جهانی کلید موفقیت دانشگاهها در قرن بیست و یکم است.توجه به جریان اصلی علم و مقابله با شبهعلم و ایدئولوژیهای غیرعلمی، نه تنها اعتبار دانشگاهها را حفظ میکند بلکه به توسعه پایدار و پیشرفت علمی کشورها نیز کمک میکند.دانشگاهها باید به کارکرد اصلی خود در تولید علم و دانش پایبند بمانند و از تاثیرات منفی تبلیغات غیرعلمی و ایدئولوژیهای نادرست جلوگیری کنند.