وضعیت قرمز اشتغال زنان/ رمزگشایی از شکاف عمیق جنسیتی در بازار کار+ نمودار

عکس: اکوایران/ دانیال شایگان

به گزارش اقتصادنیوز، نرخ بیکاری مهم‌ترین شاخص بازار کار است و در پشت پرده تغییرات آن، اتفاقات زیادی خوابیده است. طبق جدیدترین داده‌های مرکز آمار، نرخ بیکاری کشور در پاییز امسال به ۷.۲ درصد رسیده و در مقایسه با پاییز ۱۴۰۲ کاهش یافته است. ولی این کاهش رخداد مثبتی نبوده، چرا که شاهد ریزش در سایر شاخص‌های عمده بازار کار نیز بوده‌ایم. به عبارت دیگر، وضعیت بازار کار کشور در پاییز ۱۴۰۳ وخیم‌تر شده است.

براساس گزارشی که اکوایران به نگارش درآورده است: اگر وضعیت بازار به تفکیک گروه سنی و جنسیت بررسی شود، می‌توان دید که وضعیت بازار کار برای گروه‌های سنی جوان – ۲۰ تا ۲۴ ساله – به‌ویژه زنان جوان، چندان جالب نیست. دلایل عمده این مسئله ناشی از نبود تجربه کاری، عدم تناسب دانش آموزشی در دانشگاه‌ها با نیاز بازار کار و کمبود فرصت‌های شغلی مناسب است. چرا که داده‌ها حاکی از آن هستند که با افزایش سن نرخ بیکاری کاهش می‌یابد.

وضع خراب بازار کار برای جوانان

بنا به تعریف مرکز آمار ایران، افراد ۱۵ ساله و بیشتر جمعیت حاضر در نیروی کار محسوب می‌شوند که به دو بخش جمعیت غیر فعال و فعال – مجموع افراد شاغل و بیکار – است. فرد بیکار به کسی گفته می‌شود که در جستجوی کار است ولی موفق به یافتن آن نشده است. در پاییز امسال، نرخ بیکاری کل کشور برابر با ۷.۲ درصد بوده است. به عبارت دیگر، از هر ۱۰۰ نفر جمعیت فعال حدود ۷ نفر به دنبال شغل بوده‌اند. این نرخ در مقایسه با پاییز سال گذشته کاهش یافته و با توجه به شاخص‌های اصلی دیگر بازار رخداد مثبتی نبوده و وضعیت بازار کار ایران رو به وخامت بوده است.

با توجه به داده‌های منتشر شده توسط مرکز آمار، گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ ساله در مقایسه با سایر گروه‌های سنی بیشترین نرخ بیکاری را تجربه کرده است. به‌طوری‌که، نرخ بیکاری آنها در پاییز امسال ۲۱.۱ درصد بوده است. از سوی دیگر، با افزایش گروه سنی، نرخ بیکاری کاهش یافته است. نرخ بیکاری به تنهایی برای تحلیل نرخ بیکاری کافی نیست و در کنار آن باید به نرخ مشارکت نیز توجه داشت. با توجه به اینکه نرخ مشارکت نیز با افزایش گروه سنی افزایش یافته است، نشان می‌دهد با افزایش تجربه کاری، احتمال پیدا کردن شغل نیز بالا می‌رود.

گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ ساله عمدتا شامل جوانانی است که به‌تازگی تحصیلات خود را به پایان رسانده و علاقمند به حضور در بازار کار دارند. این یعنی بخش قابل توجهی از آنها تجربه کاری ندارند. با توجه به تعداد بالای افراد فارغ‌التحصیل از آموزش عالی و نرخ بیکاری بالا، این مسئله نشان می‌دهد میان نظام آموزشی و نیاز بازار کار تناسب وجود ندارد. علاوه بر کمبود تجربه و عدم تناسب دانش و مهارت با بازار کار، مشکلاتی مانند کمبود فرصت‌های شغلی نیز به افزایش نرخ بیکاری جوانان دامن زده است.

وخامت شدید بازار کار زنان

زمانی که نرخ بیکاری گروه‌های سنی به تفکیک جنسیت بررسی شود، روی دیگری از وخامت بازار کار ایران نمایان می‌شود. زنان و مردان ۲۰ تا ۲۴ ساله همچنان بیشترین نرخ بیکاری را در پاییز امسال داشته‌اند، ولی اختلاف نرخ بیکاری زنان و مردان جوان چشمگیر است. به‌طوری‌که، نرخ بیکاری مردان در این گروه سنی برابر با ۱۸.۹ و زنان ۲۹.۲ درصد بوده است. با توجه به اینکه در آموزش عالی ایران برابری جنسیتی وجود دارد و مردان و زنان به تعداد برابر از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند، ولی اختلاف فاحش نرخ بیکاری زنان و مردان در بازار کار، نشان از شکاف جنسیتی در بازار کار ایران می‌دهد.

حتی با وجود افزایش سن و تجربه کاری، وضعیت بازار کار برای زنان بهبود نیافته است. چرا که در گروه‌های سنی ۲۵ تا ۲۹ ساله و ۳۰ تا ۳۴ ساله، اختلاف نرخ بیکاری زنان و مردان شدیدتر شده است. به‌طوری‎که، نرخ بیکاری مردان ۳۰ تا ۳۴ ساله ۷ درصد و نرخ بیکاری زنان در همین گروه سنی ۲۰.۶ درصد می‌باشد. این داده‌ها حاکی از عدم وجود زیرساخت‌های مناسب در بازار کار ایران برای حضور نیروی کار زن است.

نکته حائز اهمیت دیگری که در این داده‌ها وجود دارد، افزایش نرخ بیکاری زنان مسن در پاییز امسال است. به ویژه زنان ۶۰ سال به بالا که نرخ بیکاری آنها در پاییز ۱۴۰۲ برابر با صفر بوده و در پاییز امسال، نرخ بیکاری زنان ۶۰ تا ۶۴ ساله به ۰.۷ درصد و زنان ۶۵ ساله و بیشتر به ۳.۱ درصد افزایش یافته است. این مسئله ممکن است به معنای ورود زنان ۵۵ ساله و بیشتر به بازار کار باشد که عمدتا افراد بازنشسته هستند.