اُمیکرون به زانو درآمد!

دانشمندان "انستیتو پاستور"(Institut Pasteur) و "موسسه پژوهش واکسن"(Vaccine Research Institute) طی همکاری با "دانشگاه کاتولیک لوون"(KU Leuven)، "بیمارستان منطقه‌ای اورلئانز"(Orléans Regional Hospital)، "بیمارستان اروپایی ژرژ پمپیدو"(HEGP)، "موسسه ملی سلامت و پژوهش پزشکی فرانسه"(Inserm) و "مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه"(CNRS)، حساسیت سویه اُمیکرون را نسبت به پادتن‌های مونوکلونال مورد استفاده برای پیشگیری از ابتلا به نوع شدید بیماری، پادتن‌های موجود در خون افراد مبتلا به "کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲"(SARS-CoV-2) یا افراد واکسینه‌شده بررسی کردند. همچنین، آنها میزان حساسیت سویه اُمیکرون را با میزان حساسیت سویه دلتا مقایسه کردند.

دانشمندان در این بررسی نشان دادند که سویه اُمیکرون در مقایسه با سویه دلتا، حساسیت کمتری نسبت به پادتن‌های خنثی‌کننده دارد. سپس دانشمندان، خون افرادی را که دو دوز واکسن فایزر یا آسترازنکا دریافت کرده بودند، تجزیه و تحلیل کردند. پنج ماه پس از واکسیناسیون، پادتن‌های موجود در خون دیگر قادر به خنثی کردن اُمیکرون نبودند. این کاهش کارآیی، در افرادی که طی ۱۲ ماه گذشته به کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ آلوده شده بودند نیز مشاهده شد.

تجویز یک دوز تقویت‌کننده واکسن فایزر یا یک دوز مجزای واکسن در افرادی که پیشتر مبتلا شده بودند، افزایش قابل توجهی را در سطح پادتن به همراه داشت که برای خنثی کردن اُمیکرون کافی بود. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که اُمیکرون نسبت به پادتن‌های ضد کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ که در حال حاضر در آزمایش‌های بالینی استفاده می‌شوند یا پس از دو دوز واکسن به دست می‌آیند، حساسیت کمتری دارد.

بررسی‌های همه‌گیرشناسی ابتدایی نشان می‌دهند که سویه اُمیکرون نسبت به سویه دلتا، قابلیت انتقال بیشتری دارد. ویژگی‌های بیولوژیکی سویه اُمیکرون هنوز نسبتا ناشناخته هستند. اُمیکرون در مقایسه با نخستین نمونه کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲، بیش از ۳۲ جهش در پروتئین خوشه‌ای دارد و "سازمان جهانی بهداشت"(WHO) در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۱، آن را به عنوان یک سویه نگران‌کننده معرفی کرد.

در آفریقای جنوبی، سویه اُمیکرون ظرف چند هفته جایگزین ویروس‌های دیگر شد و افزایش شدید موارد ابتلا را در پی داشت. تجزیه و تحلیل‌های صورت‌گرفته در کشورهای گوناگون نشان می‌دهند که زمان دو برابر شدن موارد ابتلا تقریبا بین دو تا چهار روز است. اُمیکرون در ده‌ها کشور از جمله فرانسه شناسایی شده و تا پایان سال ۲۰۲۱ به عنوان سویه غالب شناخته شد.

این گروه پژوهشی طی پروژه مشترک خود، حساسیت سویه اُمیکرون نسبت به پادتن‌ها را با سویه دلتا مقایسه کردند. هدف از این پژوهش، مشخص کردن کارآیی پادتن‌های درمانی و همچنین پادتن‌های تولید شده در بدن افرادی بود که پیشتر به کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ مبتلا شده یا واکسینه شده بودند.

دانشمندان دانشگاه کاتولیک لوون، سویه اُمیکرون را از نمونه بینی یک زن ۳۲ ساله که چند روز پس از بازگشت از مصر به کووید-۱۹ متوسط مبتلا شده بود، به دست آوردند. ویروس به دست آمده بلافاصله برای دانشمندان انستیتو پاستور فرستاده شد تا حساسیت آن مورد بررسی قرار بگیرد.

دانشمندان از روش‌های خنثی‌سازی سریعی برای سویه اُمیکرون استفاده کردند که توسط واحد ویروس و ایمنی انستیتو پاستور توسعه داده شده بود. این تلاش چندرشته‌ای مشترک، طی همکاری ویروس‌شناسان و متخصصان انستیتو پاستور با گروه‌های بیمارستان منطقه‌ای اورلئانز و بیمارستان اروپایی ژرژ پمپیدو انجام شد.

"اولیویه شوارتز"(Olivier Schwartz)، مدیر واحد ویروس و ایمنی انستیتو پاستور و از پژوهشگران این پروژه گفت: ما نشان دادیم که این سویه، مقاومت قابل توجهی در برابر پادتن‌ها به دست آورده است. بیشتر پادتن‌های مونوکلونال که در حال حاضر برای مقابله با کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ به کار می‌روند، در برابر این سویه غیرفعال هستند.

طی این پژوهش، خون بیمارانی که پیشتر به کووید-۱۹ مبتلا شده بودند، تا ۱۲ ماه پس از آغاز نشانه‌های بیماری جمع‌آوری شد و خون افرادی که دو دوز واکسن فایزر یا آسترازنکا را دریافت کرده بودند، پنج ماه پس از واکسیناسیون جمع‌آوری شد. دانشمندان دریافتند که پادتن‌های موجود در خون این افراد، به سختی سویه اُمیکرون را خنثی می‌کنند اما نمونه خون افرادی که یک دوز تقویت‌کننده فایزر را دریافت کرده بودند، در برابر اُمیکرون موثر باقی ماند. با این وجود، برای خنثی کردن اُمیکرون در مقایسه با سویه دلتا، پنج تا ۳۱ برابر بیشتر پادتن مورد نیاز بود. این نتایج، اثربخشی مداوم واکسن‌ها را برای محافظت در برابر انواع شدید بیماری نشان می‌دهند.

شوارتز ادامه داد: ما باید مدت زمان محافظت دوز تقویت‌کننده را مورد بررسی قرار دهیم. واکسن‌ها ممکن است اثر کمتری برای محافظت در برابر ویروس داشته باشند اما شاید بتوانند به محافظت در برابر سویه‌های شدید ادامه دهند.

"امانوئل آندره"(Emmanuel André)، استاد پزشکی دانشگاه کاتولیک لوون و از پژوهشگران این پروژه گفت: این پژوهش نشان می‌دهد که سویه اُمیکرون، اثربخشی واکسن‌ها و پادتن‌های مونوکلونال را مختل می‌کند. این پژوهش از سوی دیگر، توانایی دانشمندان اروپایی را برای همکاری با یکدیگر به منظور شناسایی چالش‌ها و راه‌حل‌های بالقوه نشان می‌دهد. اگرچه دانشگاه کاتولیک لوون توانست نخستین مورد ابتلا به اُمیکرون در اروپا را با استفاده از سیستم نظارت بر ژنوم بررسی کند اما همکاری ما با انستیتو پاستور کمک کرد تا بتوانیم این پژوهش را در زمان بی‌سابقه‌ای انجام دهیم. هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد اما به لطف حمایت "سازمان آمادگی و پاسخگویی در شرایط اضطراری اتحادیه اروپا"(HERA)، دانشمندان بهترین مراکز پژوهشی می‌توانند با یکدیگر کار کنند و به درک بهتر این بیماری همه‌گیر و مدیریت موثرتر آن برسند.

دانشمندان به این نتیجه رسیدند که جهش‌های فراوان در پروتئین خوشه‌ای سویه اُمیکرون به آن امکان می‌دهد که تا اندازه زیادی از واکنش ایمنی فرار کند. پژوهش برای تعیین اینکه چرا اُمیکرون از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود و همچنین برای بررسی اثربخشی بلندمدت دوز تقویت‌کننده ادامه دارد.