مناقشه در مذاکرات وین /باج گیری روس ها یا دیپلماسی؟

 جان آیریش، پریسا حافظی و فرانسوا مورفی خبرنگاران رویترز گزارش داده‌اند: «روسیه بر پیوند تحریم‌ها با مذاکرات هسته‌ای اصرار می‌ورزد، و ایران قاطعانه مقابله می‌کند».

پس از 11 ماه گفتگوهای فشرده بین تهران و قدرت های جهانی در وین برای احیای توافق هسته‌ای، همه طرف های درگیر در این مذاکرات گفته بودند که توافق نزدیک است.

اما سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز شنبه گفت که مسکو خواهان تضمینی از سوی ایالات متحده است مبنی بر اینکه همکاری تجاری، سرمایه گذاری و نظامی-فنی این کشور با ایران با تحریم های اعمال شده از زمان حمله این کشور به اوکراین مختل نخواهد شد.

موضعی که یک شوک جدی به روند رایزنی‌ها وارد کرد و فضای مثبت و خوشبینانه نسبت به توافق قریب‌الوقوع را به سرعت به چشم‌اندازی مبهم مبدل کرد.

 اکنون در حالی که روسیه به موضع خود مبنی بر مرتبط کردن احیای توافق هسته‌ای 2015 به تحریم‌های غرب بر سر اوکراین پایبند بود و گفت که این پیمان نمی‌تواند بین شرکت‌کنندگان تبعیض قائل شود،  ایران روز دوشنبه اعلام کرد که تصمیمات تهران از سوی منافع طرف‌های خارجی دیکته نخواهد شد.

رسانه دولتی ایران روز دوشنبه گزارش داد، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران گفت که تهران اجازه نخواهد داد «هیچ عنصر خارجی منافع ملی ایران را تضعیف کند» در حالی که وزارت امور خارجه اعلام کرد منتظر توضیح روسیه است.

چند ساعت بعد، لاوروف در گفت‌وگوی تلفنی به امیرعبداللهیان گفت که توافق هسته‌ای احیا شده نباید اجازه هیچ گونه تبعیضی بین شرکت‌کنندگان را بدهد.

وزارت امور خارجه روسیه به نقل از لاوروف اعلام کرد: «تاکید شد که احیای برجام باید برای همه شرکت‌کنندگان در رابطه با توسعه بدون مانع همکاری در همه زمینه‌ها، بدون هیچ تبعیضی، از حقوق برابر برخوردار شوند».

خبرگزاری نیمه رسمی ایران، تسنیم، روز دوشنبه به نقل از  لوان جاگاریان سفیر روسیه در ایران نوشت: «دولت روسیه قصد دارد در مورد ضمانت هایی که از آمریکا در مذاکرات برای احیای توافق هسته ای با ایران درخواست کرده است، به ایران توضیح دهد».

قیمت نفت روز دوشنبه در بحبوحه ترس از عرضه بازار به بالاترین حد خود از سال 2008 رسید، زیرا ایالات متحده و متحدان اروپایی در حال بررسی ممنوعیت واردات نفت روسیه بودند و چشم انداز بازگشت سریع نفت خام ایران به بازارهای جهانی کاهش یافت.

باج‌گیری یا دیپلماسی؟

اگرچه پیشرفت هایی در جهت احیای برجام حاصل شده است، دیپلمات ها به رویترز گفتند که هنوز چندین موضوع کلیدی باید در مذاکرات حل شود، از جمله دامنه لغو تحریم ها علیه ایران.

مقامات غربی می‌گویند که منافع مشترکی در اجتناب از عدم اشاعه هسته‌ای وجود دارد و تلاش می‌کنند مشخص کنند که آیا آنچه روسیه می‌خواهد فقط به تعهداتش در قبال توافق ایران مربوط می‌شود یا کرملین اهداف گسترده‌تری از جمله ایجاد شکاف در رژیم تحریم‌های غرب را دنبال می‌کند. آنها می گویند که مورد اول قابل مدیریت خواهد بود، اما هر چیزی فراتر از آن مشکل ساز خواهد بود.

فرانسه روز دوشنبه به روسیه هشدار داد که در مسیر تلاش ها برای احیای توافق به باج خواهی متوسل نشود.

یک مقام ریاست جمهوری فرانسه از روسیه خواست آنچه در وین در خطر است «یعنی بازگشت ایران به تعهدات خود در برجام» را به خوبی ارزیابی کند. او به خبرنگاران گفت: «زیرا در غیر این صورت، در واقع، موضع روسیه فقط باج گیری است و دیپلماسی نیست».

ایرانی‌‌ها از موضع روسیه ناراضی‌اند

یک دیپلمات اروپایی اضافه کرد: «روس‌ها واقعاً این کار را انجام می‌دهند و ایرانی‌ها راضی نیستند، البته خیلی علنی نمی‌گویند. ما تلاش می‌کنیم راهی پیدا کنیم».

سه دیپلمات گفتند، مذاکره‌کنندگان اروپایی به‌طور موقت مذاکرات را ترک کرده‌اند، زیرا معتقدند تا جایی که می‌توانستند پیش رفته‌اند و اکنون به دو طرف اصلی بستگی دارد که توافق کنند.

علی شمخانی، مقام ارشد امنیتی ایران، روز دوشنبه از واشنگتن خواست تا تصمیمات سیاسی اتخاذ کند.

شمخانی در توئیتی نوشت: «اولویت مذاکره‌کنندگان ایرانی حل و فصل مسائل باقی‌مانده است که (یک) خط قرمز در نظر گرفته می‌شود. دستیابی سریع به یک توافق قوی مستلزم ابتکارات جدید همه طرف‌ها است».

نگرانی های روسیه در مورد تأثیر تحریم های غرب بر معاملاتش با ایران به دنبال تمایل مقامات ارشد ایرانی برای روابط عمیق تر با مسکو از زمان به قدرت رسیدن ابراهیم رئیسی، صورت می‌گیرد.