قمار سنگین بایدن با اقتصاد آمریکا و جهان

به گزارش اقتصادنیوز نشریه هفتگی اکونومیست در سرمقاله شماره جدید خود -۱۳ مارس ۲۰۲۱- با عنوان «قمار بزرگ بایدن»، ضمن بررسی بسته محرک اقتصادی ۱.۹ تریلیون دلاری دولت جدید آمریکا، برای کمک به معیشت خانوارهای آسیب‌دیده از پاندمی ویروس کووید-۱۹ را همراه با ریسک‌های بالایی برای اقتصاد آمریکا و جهان دانسته است.

اکونومیست برای طرح جلد خود را از ترکیب عینک آفتابی خاصی که اغلب جو بایدن به چشم می‌زند با یک قلک خوکی که نسبت به انسان‌های اطرافش، غول‌پیکر به نظر می‌رسد، در پس‌زمینه آبی استفاده کرده است. 

این هفته‌نامه معتبر در سرمقاله خود نوشته است:

وقتی پاندمی رخ داد، ترس از این که اقتصاد جهانی سال‌ها در رکود بماند طبیعی بود. اما آمریکا این بدبینی را برنتابیده است و از تابستان سال گذشته، با پیشی گرفتن از پیش‌بینی‌های ناگوار درباره رشد اقتصادی، یک سوخت راکتی مالی را به مخلوطی از سیاست‌های اقتصادی آتشین می‌افزاید.

هزینه چند تریلیون دلاری کرونا برای دولت آمریکا

لایحه محرک 1.9 تریلیون دلاری (۱.۹ هزار میلیارد دلاری) بایدن، که پس از چاپ این شماره اکونومیست، به امضای وی می‌رسد،  میزان هزینه‌های مربوط به کرونا از ماه دسامبر گذشته را به حدود 3 تریلیون دلار (معادل 14٪ از تولید ناخالص داخلی قبل از آغاز بحران کرونا)، و کل هزینه بحران کرونا زمان آغاز را به حدود 6 تریلیون دلار خواهد رساند.

طبق برنامه های فعلی، فدرال رزرو و وزارت خزانه داری نیز امسال 2.5 تریلیون دلار در سیستم بانکی تزریق می‌کنند و نرخ بهره نزدیک به صفر خواهد ماند. سیاستگذاران اقتصادی آمریکا در طول یک دهه پس از بحران مالی جهانی سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ بسیار محتاط بوده‌اند. امروز اما آن‌ها دل به دریا می‌زنند.

ولع مصرف‌کنندگان با پایان خانه‌نشینی‌ها

نتیجه احتمالی، بازگشت سریع به وضعیت قبلی است که در بهار سال 2020 غیرقابل تصور بود. در ژانویه میزان فروش خرده‌فروشی‌های آمریکا 7.4 درصد بیشتر از سال قبل بود، چراکه به عنون بخشی از بسته محرک اقتصادی پیشین، اکثر آمریکایی‌ها چک 600 دلاری از دولت دریافت کردند.

در یک سال گذشته که بسیاری از مردم در اثر خانه‌نشینی قادر به صرف هزینه‌های معمول در رستوران‌ها، کافه‌ها، سینماها و ... نبوده‌اند، مصرف‌کنندگان بالغ بر 1.6 تریلیون دلار پس انداز اضافی جمع کرده اند. بسته محرک بایدن هم یک چک 1400 دلاری دیگر به اکثر آمریکایی‌ها می‌دهد. این برای یک کشور ثروتمند وضعیتی غیرمعمول است که بخش عمده‌ای از پول نقد در اختیار خانوارهای فقیری است که با بازگشایی کامل اقتصاد احتمالاً آن را خرج می‌کنند. اگر تزریق واکسن به همین منوال ادامه یابد و آمریکا در مواجهه با گونه‌های جدید ویروس غافلگیر نشود، نرخ بیکاری باید در پایان سال به راحتی به زیر 5 درصد برسد.

سرعت شگفت‌آور عمو سام

خبرهای خوب فقط به آمریکا محدود نمی‌شود. آمارهای بخش تولید حتی در منطقه یورو که در واکسیناسیون عقب‌تر بوده، با گونه‌های جدید ویروس درگیر است و محرک‌های سبک‌تری را به کار می‌گیرد نیز مناسب به نظر می‌رسد. هزینه‌های محرک‌های اقتصادی بایدن تقاضای جهانی برای کالاها را بیشتر می‌کند. اما با تمرکز اقتصاد آمریکا بر واردات، کسری تجاری این کشور در حال حاضر بیش از 50٪ بیشتر از پیش از پاندمی شده است، درحالی‌که بقیه جهان با سرعت شگفت آور عمو سام هماهنگ نیستند.

در تاریخ 9 مارس، باشگاه کشورهای ثروتمند (کشورهای OECD)، پیش بینی کرد که اقتصاد آمریکا ، به طور منحصر به فرد در میان اقتصادهای بزرگ در پایان سال 2022 از آنچه پیش از پاندمی پیش بینی شده بود، بزرگتر شود. از آوریل تا سپتامبر آمریکا احتمالاً حتی از چین -که سیاست پولی سختگیرانه‌تری در پیش گرفته و از اواسط ماه فوریه با 9 درصد سقوط در بازار سهام مواجه شده است- بیشتر رشد کند.

خروج از بحرانی که در بدترین دوره خود تعداد شاغلان را تا ۱۵ درصد کاهش داد برای آمریکا یک پیروزی است، و این درست در مقابل بازیابی ضعیف بعد از بحران مالی قرار خواهد گرفت. کمک‌هزینه‌های بایدن خیال راحت کسانی را فراهم می کند که زندگی‌شان متأثر از کرونا از کار افتاده است؛ امروز آمریکا همچنان با 9.5 میلیون شغل از دست رفته مواجه است، اما پول کمکی دولت برای بیشتر والدین ، ​​فقر مداوم و گسترده کودکان در این کشور به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد.

آزمایش سه‌جانبه غیرقابل‌پیش‌بینی

اگرچه سیاست‌گذاران امروز در تاریخ اقتصادی جایگاه تضمین‌شده‌ای دارند، اما ممکن است به عنوان قهرمان شناخته نشوند. چراکه آمریکا در حال اجرای یک آزمایش اقتصادی سه جانبه غیرقابل پیش‌بینی است که (۱) سطوح بی‌سابقه محرک مالی را تجربه می‌کند، (۲) بانک مرکزی نگرش تسامح‌پذیرتری نسبت به افزایش موقت تورم در پیش می‌گیرد، و (۳)‌ پس‌اندازهای هنگفتی در اختیار مصرف‌کنندگان است که هیچکس نمی‌داند آن را هزینه و یا ذخیره می‌کنند.

این آزمایش از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون هیچ نمونه مشابهی نداشته و ممکن است خطر ملتهب شدن (Overheated) را برای اقتصاد آمریکا و جهان به دنبال داشته باشد.

این خطری است که سرمایه‌گذاران در حال ارزیابی آن هستند. بازدهی ۱۰ ساله اوراق بهادار آمریکا با توجه به انتظارات برای تورم و نرخ‌های بهره بالاتر، از تابستان قبل حدود یک درصد رشد داشته است. به دلیل نقش محوری آمریکا در سیستم مالی جهانی، چشم‌انداز سیاست‌های پولی آن به خارج از مرزهای ایالات متحده سرازیر می‌شود، چنانکه در هفته‌های اخیر بانک مرکزی استرالیا مجبور شده است برای جلوگیری از افزایش بیش از حد بازدهی‌ها، اندازه درآمدها خرید اوراق قرضه خود را افزایش داده و بانک مرکزی اروپا نیز در حال بررسی این است که در صورت تحت فشار قرار گرفتن، اقدامی مشابه انجام دهد. اقتصادهای نوظهور با کسری‌های بزرگ، چون برزیل، یا با بدهی‌های دلاری بزرگ‌ مانند آرژانتین‌ نیز برای ترس از تشدید شرایط مالی جهان دلایل خود را دارند.

فدرال رزرو نیز به شدت مصر است تا زمان بهبود شرایط اقتصادی، نرخ‌های بهره را بر پایین نگه داشته و به خرید‌ دارایی‌ها ادامه دهد. با توجه به کاهش نرخ کالاها در اوایل کاهش پاندمی، افزایش تورم اجتناب ناپذیر است، اما فدرال رزرو آن را نمی‌پذیرد.

با سیاست جدید «هدف‌گذاری تورم متوسط» که در سال گذشته اعمال شد، فدرال رزرو در راستای جبران کسری‌های گذشته، تلاش می‌کند تورم را به بالای هدف‌گذاری ۲ درصدی خود برساند. با توجه به اینکه طی یک دهه گذشته مشکل اقتصادی جهان در بیشتر موارد تورم بسیار پایین بوده است، نه تورم بسیار بالا، این سیاست مطلوب خواهد بود. جروم پاول رئیس فدرال رزرو، معتقد است حتی اگر اقتصاد ملتهب (Overheated)‌ شود، این امر موقتی خواهد بود. وی استدلال می کند که با پویایی‌های تورم در بلندمدت، حتی یک ده‌سنتی هم تغییر نخواهد کرد.

یک قمار سنگین

اما آیا ممکن است هزاران میلیارد دلار تغییر کند؟ دلیلی وجود ندارد که به برنامه های میان مدت فدرال رزرو شک کنیم ، اما نه آن و نه بازارها نمی‌توانند نتیجه نهایی آزمایش آمریکا را پیش بینی کنند. فدرال رزرو ممکن است مجبور شود آب سرد را روی اقتصاد ریخته و نرخ بهره را افزایش دهد تا تورم پایین بیاید. و این اقدام با توجه به اینکه فدرال رزرو اخیراً بر الزام خود برای  قدرت "گسترده و فراگیر" در بازار کار تأکید کرده است ، ناخوشایند خواهد بود. همچنین ممکن است نرخ بالاتر بازارهای دارایی را کاهش دهد و اختلافات با یک دولت به طور فزاینده بدهکار را تسریع کند.

بسته محرک آقای بایدن یک قمار بزرگ است. اگر نتیجه بدهد، آمریکا از دام تورم بسیار پایین و نرخ‌های پایینی که ژاپن و اروپا در آن گیر کرده‌اند، جلوگیری خواهد کرد. سایر بانک‌های مرکزی ممکن است هدف جدید فدرال رزرو را کپی کنند. محرک مالی عظیم ممکن است به یک پاسخ طبیعی به رکود اقتصادی تبدیل شود. اما خطری که وجود دارد این است که آمریکا با افزایش بدهی‌ها، مشکل تورم و یک بانک مرکزی که در آزمون اعتبار خود شکست خورده، مواجه است..