پشت پرده گردنکشی ولیعهد عربستان در برابر درخواست بایدن

پس از آنکه سازمان اوپک در اقدامی شوکه‌کننده تصمیم به کاهش تولید نفت خام گرفت و قیمت نفت را درست در زمان افزایش نگرانی‌های جهانی درباره تورم، بالا نگاه داشت، آمریکا، عربستان را به جانبداری از روسیه متهم کرده است. بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان اما تاکید دارد که این تصمیمی اقتصادی بوده و ربطی به سیاست ندارد.

اتهام زنی وزیر خارجه آمریکا به عربستان!

ولی این اقدام تصمیمی به شدت تأثیرگذار بر اتحاد بیش از ۷۰ ساله عربستان سعودی و آمریکا است. کاهش تولید نفت در حالی صورت گرفت که جو بایدن کمتر از سه ماه پیش برای رایزنی درباره افزایش تولید نفت به عربستان سعودی سفر کرده بود. در ادامه به چرایی اتخاذ این تصمیم توسط عربستان می‌پردازیم.

نفت در ازای امنیت

یکی از دلایل مهم همکاری عربستان و آمریکا این است که آمریکا در ازای تأمین نفت، از پادشاهی حمایت نظامی کند، اما حتی قبل از اینکه بایدن در ماه جولای به جده سفر کند، مقامات سعودی اظهار داشتند که اساساً ماهیت همکاری‌های واشنگتن و ریاض دستخوش تحول شده و این اتحاد نامتعادل و شکننده است.

درخواست سناتور آمریکایی در پی تیره شدن روابط واشنگتن و ریاض

تلاش‌های آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای با ایران که به نوعی دشمن منطقه‌ای ریاض محسوب می‌شود، عدم حمایت واشنگتن از عربستان سعودی در جنگ یمن که کشورهای خلیج فارس آن را به نوعی حمایت از حملات نیروهای نیابتی مورد حمایت ایران تلقی می‌کنند، همه و همه به تنش‌ها و افزایش فاصله بین این ۲ کشور دامن زده است.

مقامات کشورهای حاشیه خلیج فارس مدت‌هاست که از تلاش‌های آمریکا برای قلدری در مواضع سیاسی خاص شکایت دارند. به گفته یک فرد آگاه از مذاکرات اوپک پلاس که خواست نامش فاش نشود، مقامات آمریکایی دیر متوجه شده‌اند که گزینه ایجاد ارعاب دیگر کارساز نیست و واشنگتن باید روش جدیدی برای رسیدن به منافع متقابل در پیش بگیرد.

افزایش نفوذ عربستان

«محمد بن‌سلمان»، شاهزاده سعودی ۳۷ ساله تلاش می‌کند تا عربستان سعودی را به عنوان یک بازیگر اصلی و مهم منطقه معرفی کند. وی در این مسیر از میلیاردها دلاری که از طریق فروش نفت به دست می‌آورد، استفاده می‌کند تا کشورش را به قدرت قرن ۲۱ تبدیل کند. چهار سال پس از قتل «جمال خاشقچی» روزنامه نگار منتقد سعودی که منجر به طردشدن شاهزاده از جمع همتایان بین‌المللی‌اش شد، سیگنال‌های جدید نشان می‌دهد که خودباوری و جاه‌طلبی او اصلاً کاهش نیافته است.

عربستان سعودی برای نشان دادن نفوذ خود در اقدامی غیرمنتظره اعلام کرد که شاهزاده سعودی برای مبادله زندانیان بین روسیه و اوکراین میانجی‌گری کرده و به این ترتیب خود را به عنوان یک میانجی بین‌المللی معرفی کرد.

با تشدید مشکلات انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، رهبران دیگر کشورها مجدداً به سمت عربستان سوق یافته‌اند. علاوه بر بایدن، ولیعهد عربستان امسال میزبان رهبران فرانسه، بریتانیا و آلمان در کشورش بوده است. او همچنین با احتیاط در حال اصلاح روابط خود با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه است.

کاهش بر پایه فرمول اقتصادی

«عبدالعزیز بن سلمان»، وزیر انرژی عربستان سعودی، گفت که تصمیم اوپک پلاس بر پایه اصول بازار انجام شده است. «هیثم الغیس»، دبیر کل سازمان کشورهای صادرکننده نفت هم در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی «العربیه» اعلام کرد که تصمیم برای کاهش تولید، بر پایه سیگنال‌های مربوط به وقوع رکود جهانی است.

اقتصاددانان شرکت سرمایه‌گذاری «ال‌آرجی کپیتال» عربستان سعودی ماه گذشته گفتند که بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط مقامات، به نظر می‌رسد بودجه حاصل از نفت برنت برای سال آینده حدود ۷۶ دلار در هر بشکه در نظر گرفته شود. این قیمت حدود ۲۰ درصد کمتر از قیمت نفت در هفته جاری است و از میزان پیش‌بینی تحلیل‌گران نیز پایین‌تر است.

بنابراین، عربستان سعودی پیش بینی کرده که بودجه امسال آن به سختی مازاد ۹ میلیارد ریال عربستان (۲.۴ میلیارد دلار) را تأمین کند که بسیار کمتر از برآوردهای گذشته است.

از این رو سعودی‌ها بین حمایت از اقتصاد جهانی به دستور آمریکا و به‌خطرانداختن اقتصاد خود، منافع خود را انتخاب کردند. البته دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز همین تصمیم را گرفتند.

ایجاد توازن بین قدرت‌ها

مقامات خلیج فارس بر این باورند که باید روابط خود را با آمریکا و روسیه که نقش مهمی نه تنها در بازارهای انرژی، بلکه در درگیری‌های منطقه‌ای از سوریه تا لیبی ایفا می‌کنند، به تعادل و توازن برسانند.