مقایسه سامانه موشکی باور 373 با رقیب روسی‌اش/ ایران به فناوری پرتاب‌سرد دست پیداکرده است؟

وزارت دفاع با رونمایی از موشک صیاد 4B در روزهای اخیر و تحویل این موشک به نیروی پدافند هوایی ارتش موجب ارتقای برد سامانه باور 373 به بیش از 300 کیلومتر شد. با این موفقیت، جمهوری اسلامی ایران به دومین کشور جهان تبدیل شد که توانسته سامانه موشکی برد و ارتفاع بلند با برد بیش از 300 کیلومتر طراحی و بسازد.

این سامانه با این ارتقاء توانست خود را نسبت به سامانه  S300 در مرتبه بالاتری قرار داده و به سامانه برتر S400 نزدیک کند. اما، باور 373 و S400 تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با یکدیگر دارند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

باور 373 و S400 چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟

سامانه‌های باور 373 و S400 در بسیاری از جهت‌ها با یکدیگر شباهت  دارند. در حوزه رادارهای کشف، رهگیری و درگیری، هر دو این سامانه قادر هستند تا 100 هدف را به طور همزمان رهگیری کنند. ارتفاع درگیری هر دو سامانه نیز حدود 30 تا 32 کیلومتر عنوان شده است. اما، در حوزه کشف باور 373 می‌تواند اهداف را در فاصله 450 کیلومتری کشف کند در حالی که S400 قادر است اهداف را در فاصله 600 کیلومتری کشف کند.

یک تفاوت دیگر در حوزه رادارهای کشف این دو سامانه به چشم می‌خورد. S400 می‌تواند اهداف بالستیک را در فاصله 60 کیلومتری کشف کند اما، این برد برای باور 373 اعلام نشده است.

در حوزه درگیری، باور 373 در آخرین ارتقای خود می‌تواند با استفاده از موشک‌های صیاد 4 و 4B اهداف خود را در فاصله 200 و 304 کیلومتری منهدم کند. در حالی که S400 می‌تواند با 4 نوع موشک مختلف به نام‌های 9M96E2، 40N6،‌48N6E2 و 48N6E2 قادر به انهدام اهداف خود در فاصله‌های 120، 200،‌ 250 و 380 است.

در حوزه درگیری نیز هر گردان باور 373 قادر است به طور همزمان با 6 هدف درگیر شود. در حالی که این قابلیت برای S400 تعداد 10 هدف عنوان شده است.

این سامانه‌ها در مقابله با اهداف ویژگی‌های مشخصی دارند. سامانه باور 373 می‌تواند با انواع تهدیدات آیرودینامیک و بالستیک همچون پهپادها، هواپیماهای نسل پنجم با سطح مقطع بسیار پایین، موشک‌های کروز، موشک‌های بالستیک و بالگردها مقابله کند. سامانه S400 قادر است علاوه بر این اهداف با موشک‌های بالستیک میان برد، موشک‌های کروز تاماهاوک، موشک‌های هدایت شونده دقیق و هواپیماهای پنهانکار نیز مقابله کند. 

شلیک باور 373 از نوع پرتاب‌گرم

پرتاب‌سرد یا پرتاب‌گرم؛ کدام یک بهتر است؟

سامانه باور 373 جزو سامانه‌های پرتاب‌گرم در جهان است و جمهوری اسلامی ایران با رونمایی از آن، نخستین سامانه عمودپرتاب از نوع پرتاب‌گرم را عملیاتی کرد. نحوه عملکرد سامانه‌های پرتاب‌گرم این گونه است که موشک مورد نظر در درون مخزن مورد نظر خود فعال شده و معمولا از طریق محل های خاصی که در اطراف آن در نظر گرفته شده حرارت خارج می شود و موشک حرکت عمودی خود را آغاز کرده و شروع به پرواز می کند.

اما در مقابل، سامانه‌ S400 از سیستم پرتاب‌سرد استفاده می‌کند. در این نوع پرتاب، پرتابگرهای سرد، معمولاً از یک منبع تولید هوای پرفشار استفاده می شود که موشک مورد نظر را به سمت بالا و به بیرون از آن فرستاده و سپس موتور موشک فعال می‌شود.

شلیک سامانه S300 از نوع پرتاب‌سرد

هر دو این روش‌ها مزایا و معایبی دارند؛ امنیت بالا یکی از مزایای سامانه‌های پرتاب سرد است چون در این روش موتور موشک پس از پرتاب از داخل کنیستر یا محفظه خود فعال شده و احتمال انفجار و واردشدن آسیب به این سامانه‌ها کاهش پیدا می‌کند. البته این روش در موشک‌های بالستیک معایبی همچون افزایش وزن، هزینه و پیچیدگی طراحی و اجرا دارد. 

در مقابل، مزیت سامانه‌های پرتاب‌گرم این است که برای تولید گاز جهت پرتاب موشک نیازی به سامانه‌های اضافی وجود ندارد. ارزان‌قیمت‌بودن دیگر مزیت این نوع سامانه‌ها است. البته عیب بزرگ این سامانه‌ها این است که چون موشک در داخل کنیستر یا محفظه خود فعال می‌شود احتمال انفجار این موشک در این محل و انهدام همه بخش‌های سامانه وجود دارد. 

شلیک پرتاب‌سرد دزفول در رزمایش مشترک پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ 

آیا ایران به فناوری پرتاب‌سرد دست پیداکرده است؟

صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران اخیراً با تولید سامانه پدافندی دزفول(نمونه بومی سامانه TOR M-1) توانسته به فناوری پرتاب‌سرد دست یافته و به طور عملیاتی از این سامانه در رزمایش مشترک پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت ۱۴۰۰ رونمایی کرد. به همین دلیل، می‌توان متصور بود که با توجه به دستیابی ایران به هر دو فناوری پرتاب‌سرد و پرتاب‌گرم می‌توان منتظر رونمایی از نوع پرتاب‌سرد سامانه باور 373 علاوه بر نوع پرتاب‌گرم آن باشیم.

در پایان می‌توان گفت با توجه به کاهش فاصله زمانی تبدیل ایده به محصول در صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران می‌توانیم شاهد این باشیم که متخصصان صنعت دفاعی هر نوع ارتقاء و تغییرات را در سامانه‌های بومی کشورمان ایجاد کنند. یعنی هم می‌توان شاهد ارتقای برد انهدام باور 373 بود و هم تنوع در آن.