جعبه پاندورای چین باز شد؟

به گزارش اقتصادنیوز، در میان حیرت ناظران در روزهای گذشته اعتراضات گسترده و بی‌سابقه‌ای در سراسر چین به راه افتاده است. علی‌رغم آن‌که معترضین در درجه اول سیاست کووید صفر در این کشور را مورد انتقاد قرار داده‌اند، با این حال اعتراضات سلطه شی‌ جین‌پینگ رئیس جمهور این کشور و حزب کمونیست حاکم را نیز هدف قرار داده است. ملیندا لیو، تحلیل‌گر ساکن پکن فارین پالیسی با انتشار یادداشتی با عنوان «قدرت کاغذهای خالی چین» این موضوع را مورد بررسی خود قرار داده است.

این همان تیان‌آن‌من است؟

بعد از شروع ناآرامی‌ها در بخش‌هایی از چین در هفته گذشته، بسیاری از دوستان پرسیدند: «آیا این اعتراضات مانند اعتراضات تیان‌آن‌من در سال 1989 به خونریزی ختم خواهد شد»؟ طغیان اخیر در اعتراض به سیاست کووید صفر دولت چین، شدیدترین و گسترده‌ترین چیزی بود که بسیاری از چینی ها تا به حال دیده بودند.

پیام جدید و مهم ایران به اروپا/ توافق در دسترس است/ منتی بر سر ایران نگذارید

روز چهارشنبه هم اتفاق دیگری افتاد که شباهت وحشتناک با سال 1989 داشت: مرگ جیانگ زمین، رئیس جمهور سابق، یادآور مرگ هو یائوبانگ، رئیس سابق حزب کمونیست چین در 15 آوریل 1989 بود که محبوبیتش حدود 100000 تظاهرکننده را درست قبل از تشییع جنازه‌اش به میدان تیان‌آن من کشاند. . آیا مرگ جیانگ باعث تحریک معترضان امروزی می شود؟ عزاداران از قبل شروع به گذاشتن دسته گل در محل اقامت سابق جیانگ در استان جیانگ سو کرده اند.

این همان تیان‌آن‌من نیست!

 با این حال، 2022 همان 1989 نیست. با سطح خونریزی تیان‌آن‌من در سال 1989، فکر نمی‌کنم تاریخ تکرار شود. اعتراضات اخیر چین به خودی خود مهم هستند، اما اهمیت درازمدت آنها ممکن است، هر چند برای برخی این مسئله واضح نباشد. کم‌تر شنیده شده که تظاهرکنندگان آشکارا از رئیس جمهور شی جین پینگ بخواهند استعفا دهند و اعلام کنند که «امپراتوری مادام العمر» نمی‌خواهند.

اما بیایید واضح بگوییم: به نظر می‌رسید که اکثر تظاهرکنندگان خواستار پایان دادن به محدودیت‌های شدید سیاست کووید صفر هستند. و به طرز متناقضی، زمانی که معترضان شروع به درگیری با پلیس کردند، مقامات از قبل برای کاهش مقررات ضد همه‌گیری تلاش می‌کردند. در هفته‌های اخیر، مسئولان محلی تلاش کردند تا در پروتکل‌های سختگیرانه همه‌گیر که به‌عنوان وسواس شخصی شی تلقی می‌شد، تغییراتی تدریجی ایجاد کنند. در همان زمان، کمیته‌های مستاجران، اعلامیه‌هایی خطاب به مالکان خانه می‌نوشتند. یکی از آنها نوشته بود: «اگر آلوده باشم، در خانه قرنطینه می‌کنم و نمی‌پذیرم که برخلاف میلم به مکان‌های دیگر برای انزوای متمرکز منتقل شوم». این بیانیه همچنین اعلام کرد: «من حقوق قانونی خود را حفظ می کنم [و] از همه افراد یا سازمان‌هایی که مظنون به نقض قانون هستند، به طور مستند شکایت خواهم کرد».

عقب نشینی از کوویدصفر

پیش از این، تمام افرادی که مبتلا به کووید مثبت تشخیص داده شده بودند، به قرنطینه متمرکز فرستاده شده و گاهی در سلول‌های قدیمی یا حتی چادرهایی با شرایط منزجر کننده قرار می‌گرفتند. اما اخیراً که ساکنان عاصی از این شرایط با کمیته‌های داوطلب محلی که وظیفه اجرای مقررات کووید را داشتند، برخورد کردند، اکثر آن‌ها عقب‌نشینی کرده و به خواسته‌های ساکنین تن دادند.

روزهای اخیر قوی‌ترین نشانه تغییر قریب الوقوع را به ارمغان آورده است. روز سه‌شنبه، شورای دولتی چین از کمپینی برای واکسینه کردن چینی‌های مسن‌تر رونمایی کرد. روز چهارشنبه، معاون نخست‌وزیر سان چونلان در نشستی با مقامات بهداشتی گفت که نبرد ضد کووید چین به «وضعیت جدید و وظایف جدید» رسیده است. (پس از شی، سان بلندپایه‌ترین مقام حامی سیاست‌های ضد همه‌گیری است). در دومین روز کنفرانس هم در روز پنج‌شنبه - دقیقاً سه سال پس از کشف بیمار صفر در ووهان - سان یک بار هم به واژه «کووید صفر» اشاره نکرد، شعاری که به عنوان پروژه‌ای با امضای شی تلقی می‌شود.

اثر جام‌جهانی

تا روز پنجشنبه، بسیاری از تحلیلگران و اندیشکده‌ها اصرار داشتند که علی‌رغم تغییرات گاه و بیگاه، سیاست کووید صفر به این زودی‌ها کنار گذاشته نمی‌شود اما این بار ماجرا متفاوت است. رسانه های دولتی گزارش دادند که مقاماتی که به طور خودسرانه تعداد مناطقی را که «با خطر بالا» تلقی می‌شوند را افزایش دهند، مجازات خواهند شد. در گذشته، مجازات‌ها عمدتاً به اجرای سهل‌انگیز مربوط می‌شد.

از نشانه‌های کم‌تر مورد انتظار (و شاید عجیب ترین) این ماجرا چیزی بود که «اثر جام‌جهانی» نامیده شده است. اکثر مردم چین چندان به سیاست نخبگان اهمیت نمی‌دهند، و اکثر آن‌ها که در خیابان‌ها نبودند و خواستار سرنگونی حزب حکونیست و شی نبودند. با این حال، آنها عمیقاً اهمیت می‌دهند که سه سال محدودیت‌های ضد کووید باعث محدودیت در آزادی سفر، کسب درآمد، خوردن آنچه و زمانی که می‌خواهند، و لذت بردن از ورزش‌ها و سرگرمی‌های عمومی شده است. علاوه بر این، آنها دوست ندارند به آنها دروغ گفته شود.

جای تعجب نیست که برای بازی‌های جام جهانی، سانسورچیان چینی دچار مشکلاتی شدند -و ظاهرا راهی برای جلوگیری از مقایسه ناخوشایند بین طرفداران بدون ماسک فوتبال در قطر و دستورات گسترده ماسک و قرنطینه در خانه در چین پیدا کردند. چینی‌هایی که بازی‌ها را تماشا می‌کردند متوجه شدند که CCTV تلویزیون دولتی از زوایای دوربین که تماشاگران بدون نقاب را نشان می‌دهد اجتناب می‌کند. روز سه‌شنبه، مارک درایر، روزنامه‌نگار ورزشی مستقر در پکن درباره تماشای جام جهانی توییت کرد: «من به معنای واقعی کلمه فقط دو ساعت گذشته را صرف تماشای فیدهای موازی بازی برزیل و سوئیس کردم و چهل و دو بار بود که دوربین‌های مداربسته از نشان دادن جمعیت اجتناب کردند».

همان روز بود که یکی از کاربران در شبکه اجتماعی چینی Weibo پست کرد: «بعضی از مردم بدون ماسک به صورت حضوری مسابقات جام جهانی را تماشا می‌کنند. اما برخی دیگر یک ماه است که در خانه قرنطینه شده‌اند، دو ماه در محوطه دانشگاه قرنطینه شده‌اند، بدون اینکه حتی بتوانند از در خارج شوند. چه کسی زندگی مرا دزدیده است؟» دیگری پرسید که آیا چین «در همان سیاره قطر قرار دارد»؟ طبیعتا سانسورچی ها به سرعت این پست را حذف کردند.

جعبه پاندورا باز شد

اگر شعار کووید صفر چین را نه به عنوان یک کمپین بهداشت عمومی، بلکه بیشتر به عنوان یک شعار ایدئولوژیک در نظر بگیرید، همه اینها کمی منطقی‌تر است. در واقع جام‌جهانی فوتبال اصول پکن را به چالش کشید و جناح ماسک‌ها و قرنطینه در حال از دست دادن جایگاه خود به جمعیتی است که با کووید زندگی می‌کنند.

اما حالا که جعبه اعتراضات پاندورا باز شده، آیا شی و متحدانش در تقلای خود برای جلوگیری از مخالفت‌های عمومی بیشتر، به اندازه کافی سریع و جدی پیش خواهند رفت تا منتقدان خود را راضی کنند؟ یا ممکن است شباهت ها با 1989 دوباره شعله ور شود؟

یک بحث طولانی بر این موضوع متمرکز شده است که آیا باید اعتراضات اخیر چین را «انقلاب کاغذ سفید» نامید، که بدین دلیل به این عبارت نامگذاری شده که تظاهرکنندگان در اعتراض به سانسور ورق‌های سفید A4 را تکان می دهند. واژه «انقلاب» برای مقامات آشفته چین واژه‌ای حساس است. طول عمر و تأثیر بسیار بیشتری نسبت به چند روز پر از اعتراض دارد. با این حال، آنچه بسیاری از تحلیلگران تاکنون نادیده گرفته اند، زمینه تاریخی چین است. سکاندار بزرگ این حرکت خود مائو تسه تونگ بود که گفت: «روی یک صفحه کاغذ خالی عاری از هر گونه علامت، تازه ترین و زیباترین شخصیت ها را می توان نوشت». تظاهرات هفته گذشته ممکن است فقط شروع یک روایت طولانی و پرپیچ و خم باشد –روایتی که هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که چگونه و به نفع چه کسی ممکن است پایان یابد.