پایان ضرب‌الاجل صدر/ جهنم بزرگ در انتظار دنیا
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، سالی که گذشت، جهان روزگار پر آشوبی را از سرگذراند. از شدت گرفتن جنگ در اوکراین تا تنش بی‌سابقه در روابط دو قدرت بزرگ اقتصادی دنیا که طنین لرزه بر پایه‌های جهان تک قظبی را تداعی کرد. سیاست خارجی جمهوری اسلامی نیز که در این سال چالش‌های کم‌سابقه‌ای را از سر گذراند و تنش‌های فزاینده‌ای را با غرب تجربه کرد، در پایان سال با مدیریت بخشی از بحران‌ها توانست ورق روندهای خطرناکی را برگرداند. اکوایران در سلسله یادداشتی مروری داشته بر حوادث ماهانه سال خورشیدی که از پشت سر گذشته شد.
جهنم بزرگ در انتظار دنیا
ماه سوم سال خورشیدی با رد پیشنهاد مذاکره در مورد آتش‌بس فوری با روسیه از سوی اوکراین آغاز شد. به رغم آنکه کرملین در اهداف اولیه جنگ تجاوزکارانه نظامی خود ناکام ماند، با این وجود شدت خسارات به اوکراین و پیش‌روی‌های متجاوزان روسی باعث شد غربی‌ها تلاش کنند تا کی‌یف را به سمت نوعی آتش‌بس فوری سوق دهند.
در واکنش به این درخواست‌ها، میخائیل پودلیاک، مشاور رئیس‌جمهور اوکراین این درخواست‌ها را رد و آن را «بسیار عجیب» خواند، چرا که بر اساس این پیشنهاد نیروهای روسی در سرزمین‌هایی که در جنوب و شرق اوکراین اشغال کرده‌اند، باقی می‌ماندند. به گفته او دادن امتیاز به مسکو نتیجه معکوس خواهد داد زیرا روسیه پس از وقفه‌ای در درگیری، با شدت بیشتری به تشدید جنگ خواهد پرداخت. با این حال پودلیاک، از چهره‌های مهم سیاست گذار اوکراین در جنگ در این زمان گفت باور دارد جنگ تا دو الی شش ماه آینده پایان خواهد یافت و اوکراین می‌خواهد از موضعی قوی‌تر با روسیه مذاکره کند. زلنسکی گفته است در جنگ علیه روسیه پیروز خواهد شد. دیوید آراخامیا، مذاکره کننده ارشد اوکراینی هم در تلویزیون این کشور گفته است اوکراین تنها زمانی می‌خواهد به میز مذاکره بازگردد که موضع قوی‌تری در جنگ علیه روسیه داشته باشد.
در همین ماه هنری کسینجر، وزیر به‌نام ایالات متحده در دوره جنگ سرد، در مجمع جهانی اقتصادی داووس گفت غرب باید از تلاش برای تحمیل یک شکست ویران‌گر به روسیه دست بردارد و پیشنهاد کرده اوکراین بخشی از قلمرو خود را واگذار کند. این در حالی بود که ولودمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین در سخنرانی افتتاحیه این اجلاس گفته بود اگر اجازه داده شود تهاجم روسیه به اوکراین بی‌پاسخ بماند، نیروهای وحشی بار دیگر بر جهان حکومت خواهند کرد. زلنسکی، پیشنهاد کسینجر را مورد انتقاد قرار داد و گفت کیسینجر «از گذشته های دور سر بیرون آورده و می‌گوید که تکه‌ای از اوکراین باید به روسیه داده شود». او گفت: «پشت همه این پیشنهادات ژئوپلیتیکی کسانی که به اوکراین توصیه می‌کنند چیزی به روسیه بدهد، «ژئوپلیتیک‌های بزرگ» قرار دارد که تمایلی به دیدن مردم عادی ندارند. آنها به میلیون‌ها نفر از کسانی که در آن سرزمین زندگی می‌کنند پیشنهاد می‌کنند خاکشان را با توهم صلح مبادله کنند. همیشه باید مردم را دید».
اظهارات رئیس جمهور فرانسه پیرامون خروج از بن بست جنگ در اوکراین، هم خشم مقامات اوکراین را برانگیخت. دیمیترو کوله‌با، وزیر امور خارجه اوکراین هم درخواست ماکرون برای خودداری از «تحقیر» روسیه را محکوم کرد و گفت که با این موضع تنها فرانسه تحقیر می‌شود. کولبا در توییتی نوشته: «درخواست برای پرهیز از تحقیر روسیه فقط می‌تواند فرانسه یا هر کشور دیگری را تحقیر کند چراکه این روسیه است که خود را تحقیر می‌کند. همه ما بهتر است روی این موضوع تمرکز کنیم که چگونه می‌توانیم روسیه را سر جای خود بنشانیم. این موضوع باعث صلح و نجات زندگی می‌شود.» پیش از این امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، گفته بود: «خیلی مهم است که روسیه تحقیر نشود تا پس از پایان جنگ در اوکراین، بتوان به یک راه‌حل دیپلماتیک دست پیدا کرد».
در این ماه نیروهای اوکراینی، پس از درگیری‌های شدید، مجبوربه ترک شهر استراتژیک سیویردونتسک -بزرگ‌ترین شهر منطقه لوهانسک در شرق کشور- شدند. لیسیچانسک –شهر چسبیده به سیوردونتسک- هم آبستن درگیری‌های خیابانی میان دو طرف بود.
در این شرایط، سازمان ملل متحد هم هشدار داده که ادامه جنگ روسیه در اوکراین می‌تواند زمین را به «جهنمی» برای مردم همه کشورها مبدل کند، زیرا بی‌شک قحطی و گرسنگی در پی خواهد داشت و کمبود بی‌سابقه مواد غذایی ممکن است به شورش و عصیان در ده‌ها کشور دنیا بی انجامد.بر اساس هشدار سازمان ملل، محاصره دریای سیاه بر فشارهای اقتصادی جهانی از ناحیه انتقال غلات و سایر مواد حیاتی خوراکی افزوده و در صورت تداوم جنگ و به‌ویژه حصر بنادر صادراتی اوکراین، دنیا به سوی گرسنگی پیش می‌رود.
در شرایطی که سران کشورهای فرانسه، بریتانیا و ایتالیا برای اعلام همبستگی با مقاومت مردم اوکراین وارد کی‌یف شدند و رئیس جمهور آمریکا از اعطای کمک یک میلیارد دلاری به این کشور خبر داد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هم هشدار داد اگر کشورهای غربی موشک‌های دوربرد به اوکراین بدهند، ارتش روسیه به هدف‌های جدیدی حمله خواهد کرد که تا کنون به آنها حمله نکرده است. دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور سابق روسیه و از وفادارترین متحدان ولادیمیر پوتین هم با هشدار به ایالات متحده نسبت به ارسال سلاح به اوکراین، ادعا کرد که «سواران آخرالزمان در راه هستند» و این تهدیدی برای غرب است.
سقوط یک «بولدوزر»
در این ماه برگزاری انتخابات در استرالیا نیز با شگفتی روبرو بود؛ انتخاباتی که به نوعی طنین پیروزی جو بایدن در یک سال‌ونیم پیش از آن را به همراه داشت. نتایج انتخابات پارلمانی در این کشور حکایت از پیروزی حزب کارگر به رهبری آنتونی آلبانیز بر حزب حاکم محافظه‌کار به رهبری اسکات موریسون داشت.
در شرایطی که موریسون که خود را یک «بولدوزر» توصیف می‌کرد، استرالیا را به سوی راست سوق داده بود رقیب او در حزب کارگر، که به عنوان یک مرد متشخص نامزد شد بود با وعده «بازگشت و نه انقلاب» موفق به شکست او شد که نوید بازگشت اعتدال‌گرایی به این کشور محصور در اقیانوس‌ها را داد.
پایان ضرب‌الاجل صدر
در عراقِ رنجور از بن‌بست سیاسی نیز، در پی پایان ضرب‌الاجل مقتدی صدر برای تعیین نخست‌وزیر، 73 نماینده وابسته به جریان صدر از پارلمان عراق استعفا دادند و سیکل بحران‌های سیاسی در این کشور وارد مرحله تازه‌ای شده و کلید حوادثی در ماه‌های بعد را زد که بغداد را به لرزه در آورد. جریان صدر که بزرگ‌ترین برنده انتخابات سراسری اکتبر سال گذشته بود، به رغم تلاش‌های نه ماهه خود قادر به تشکیل دولت و معرفی نخست‌وزیر نشده بود.
در شمال عراق، در شامات هم ماه خرداد شاهد اتفاق بی‌سابقه‌ای بود؛ جایی که در آن منابع نظامی امریکایی خبر دادند پایگاه نظامی استراتژیک التنف –وابسته به نیروهای ائتلاف بین‌المللی مبارزه با داعش به فرماندهی امریکا - در مرز سوریه و عراق مورد حمله روسیه قرار گرفت . در این زمان این نگرانی در واشنگتن پیش آمد که میان نیروهای روسیه و امریکا در خاک سوریه درگیری پیش بیاید.
جنگ در سایه تحت لوای «مرگ با هزار چاقو»
در این ماه جنگ در سایه خاورمیانه هم به سطح پرتنشی رسید. در روزهای ابتدایی این ماه در اثر انفجاری مشکوک در سایت حساس نظامی پارچین، یک مهندس شاغل وزارت دفاع ایران کشته شد و در فاصله دور رو پس از آن یکی از اعضای ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خیابان از طریق تیراندازی در داخل خودروی شخصی‌اش ترور شد. وقایعی که عموما با اسرائیل منتسب می‌شود. این در شرایطی بود که نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل پیش از این از استراتژی به اصطلاح «مرگ با هزار چاقو» در برابر ایران سخن گفته بود.
در همین شرایط سپاه پاسداران اعلام کرد نیروی دریایی این کشور در خلیج فارس دو نفتکش متعلق به یونان را توقیف کرده‌اند. بر اساس گزارش دو خبرگزاری تسنیم و فارس، این دو کشتی به تلافی توقیف یک نفتکش در ماه آوریل توسط دولت یونان توقیف شدند. نفتکش مذکور که حامل نفت ایران بود، به درخواست ایالات متحده و با این اتهام که متعلق به سپاه پاسداران هستند، در سواحل یونان توقیف شده بودند. با این حال به فاصله کوتاهی از این ماجرا، دادگاهی در یونان حکم دادگاه تصمیم درباره توقیف محموله نفت ایران توسط آمریکا را لغو کرد.
دوربین‌ها جمع آوری می‌شوند
اما مهم‌ترین واقعه در این ماه بدون شک مربوط به تحولات در پرونده اتمی ایران می‌شود. جایی که بعد از کش وقوس‌های فراوان میان ایران و قدرت‌های جهانی برای احیای برجام، سرانجام شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست فصلی ماه ژوئن خود به قطعنامه پیشنهادی کشورهای غربی علیه جمهوری اسلامی رای مثبت داد. این قطعنامه «همکاری ناکافی» جمهوری اسلامی در پرونده پادمانی –پیرامون توضیح درباره منشا کشف [ادعایی] اورانیوم غنی‌شده در سه مکان اعلام نشده- را مورد انتقاد قرار داده و «نگرانی عمیق» خود را در این باب اعلام کرد و از ایران خواست «بدون تأخیر» با سازمان ناظر هسته ای تعامل کند.
بلافاصله اسرائیل و عربستان از صدور این قطعنامه استقبال کردند. اما وزارت خارجه جمهوری اسلامی با صدور بیانیه ای آن را به عنوان اقدامی «سیاسی، نادرست و غیرسازنده» تقبیح کرد و هشدار داده که جمهوری اسلامی گام های عملی متقابلی را اتخاذ نموده که نصب سانتریفیوژهای پیشرفته و غیرفعال سازی دوربین های فرا پادمانی از جمله آنهاست. به فاصله یک روز پس از ان نیز ایران از جمع‌آوری ۲۷ دوربین نظارتی از مکان‌های هسته‌ای در کشور خبر داد.
رافائل گروسی، مدیر کل آژانس در واکنش به این مسئله گفت: «ما در شرایط بسیار پرتنشی قرار داریم چرا که مذاکرات بر سر [توافق هسته‌ای] در سطح پایینی قرار دارد. حالا اگر این اتفاق [جمع‌آوری دوربین‌ها] هم به آن بیفزایید خواهید دید که اوضاع خیلی هم خوب نیست». گروسی هم‌چنین اذعان کرد مذاکرات آژانس با ایران به بن بست رسیده و هشدار داد که تشدید تنش ها به هیچ یک از طرفین در مذاکرات برای احیای توافق هسته ای کمک نمی کند. گروسی گفت: «ایران با حذف دوربین‌های نظارتی در تأسیسات هسته‌ای خود، وظیفه و نظارت شفاف ما را تضعیف می‌کند». گروسی هم‌چنین مدعی شد که یافتن آثار اورانیوم در تاسیسات ایران یک موضوع فنی است نه سیاسی و متهم کردن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عملکرد سیاسی را رد کرد. با این حال او اذعان کرد که هیچگونه اطلاعاتی وجود ندارد که نشان دهد ایران سلاح هسته‌ای داشته یا آنکه برنامه‌ای برای ساخت سلاح هسته‌ای دارد و این موضوع بسیار مهمی است. او خاطرنشان کرد: «تهران در حال بهبود توانمندی های هسته ای خود است اما به آستانه ساختن بمب نرسیده است».
