آخرین قمار خاورمیانه ای بایدن!/خیز برای توافقی فراتر از کمپ دیوید!

به گزارش اقتصادنیوز با این همه هنوز می توان به ماحصل رایزنی های عربستان و ایالات متحده امید داشت.امروز بایدن بیش از هر زمان دیگر بر عادی سازی روابط ریاض و تل آویو تاکید دارد، مشروط بر اینکه اسرائیل امتیازاتی به فلسطینی‌ها بدهد تا امکان راه‌حل دو کشور محقق شود.

بستر سازی برای توافقی پیچیده

پس از گفتگوهای چند روز گذشته میان بایدن؛ جیک سالیوان؛مشاور امنیت ملی اش، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه؛ و برت مک گرک، مقام ارشد کاخ سفید که سیاست خاورمیانه واشنگتن را مدیریت می کند، بایدن سالیوان و مک گرک را راهی عربستان کرد تا زمینه را برای تحقق میان تفاهم آمریکا، عربستان سعودی، اسرائیل و فلسطین هموار سازند.بایدن هنوز برای اجرایی کردن این سیاست آمادگی کامل ندارد اما به تیمش چراغ سبز نشان داد تا با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی رایزنی کرده و ببینند آیا این معامله حاصل می شود و هزینه آن چقدر خواهد بود. اجرایی شدن چنین توافقی زمان بر، دشوار و پیچیده خواهد بود، حتی اگر بایدن تصمیم بگیرد آن را فورا به مرحله بعدی برساند. اما گفتگوهایی که امروز در جریان است- سریعتر از آنچه تصور می شد - پیش می رود. این گزاره از دو منظر با اهمیت است.

توافق برای توافقی فراتر از کمپ دیوید!

اول، پیمان امنیتی ایالات متحده و عربستان که منجر به عادی سازی روابط بین عربستان سعودی اسرائیل می شود - در حالی که محدودیت هایی را بر روابط عربستان و چین تحمیل خواهد کرد – معادلات در حاورمیانه را تغییر داده و طبیعتا بزرگتر از پیمان صلح کمپ دیوید بین مصر و اسرائیل خواهد بود. زیرا صلح بین اسرائیل و عربستان سعودی، راه را برای صلح بین اسرائیل و سایر بازیگران جهان عرب از جمله کشورهای غول‌پیکری چون اندونزی و شاید حتی پاکستان باز می‌کند. این یک میراث مهم سیاست خارجی بایدن خواهد بود.

دوم، اگر ایالات متحده یک ائتلاف امنیتی با عربستان سعودی تعریف کند - به شرطی که روابط خود را با اسرائیل عادی کرده و اسرائیل امتیازات معنا داری را به فلسطینی ها بدهد - ائتلاف حاکم تحت رهبری نتانیاهو متشکل از برتری طلبان یهود و افراط گرایان باید به این سوال پاسخ دهند: شما می توانید کرانه باختری را ضمیمه کنید، یا می توانید با عربستان سعودی و کل جهان عرب صلح داشته باشید، اما نمی توانید هر دو را از آن خود کنید، نوبت آن است که دست به انتخاب بزنید.

تهاتر به سبک ریاض و واشنگتن

به نوشته نیویورک تایمز، سعودی ها سه خواسته از واشنگتن دارند: نخست، معاهده امنیتی متقابل در سطح ناتو که ایالات متحده را موظف می کند در صورت حمله به عربستان سعودی از این بازیگر دفاع کند. دوم، برنامه هسته ای غیر نظامی، تحت نظارت ایالات متحده  و توانایی خرید تسلیحات پیشرفته‌تر ایالات متحده، مانند سامانه دفاع موشکی ضدبالستیک ترمینال در ارتفاع بالا؛ تجهیزاتی که به ادعای ناظران برای سعودی‌ها در برابر زرادخانه موشک‌های میان‌برد و دوربرد در حال رشد ایران مفید است.

در مقابل واشنگتن از ریاض می خواهد تا به جنگ در یمن پایان دهد، جایی که درگیری‌ها در سال گذشته کاهش یافته ، و محدودیت هایی را بر روابطش با پکن تعریف کند.به عنوان مثال، گزارش‌هایی که در سال گذشته منتشر شد مبنی بر اینکه عربستان سعودی در حال بررسی پذیرش رنمینبی چین برای قیمت‌گذاری بخشی از فروش نفت به چین به جای دلار آمریکا است، خبر خوبی برای واشنگتن نبود. با گذشت زمان و با توجه به نفوذ اقتصادی چین در عربستان سعودی، این گزاره می تواند تأثیر بسیار منفی بر دلار آمریکا به عنوان مهم ترین ارز جهان داشته باشد. پس ایالات متحده باید مانع از اجرای آن شود. ایالات متحده همچنین از سعودی‌ها می‌خواهد که معاملات خود را با غول‌های فناوری چینی مانند هواوی که استفاده از جدیدترین تجهیزات مخابراتی اش در ایالات متحده ممنوع شده است، کاهش دهند.

بایدن باید فلسطین را در اولویت قرار دهد

از زمان ریاست آیزنهاور، این اولین باری است که ایالات متحده یک پیمان امنیتی متقابل را با یک دولت غیر دموکراتیک امضا می کند، پیشتر و در سال 1953 این کشور( در دوران ریاست ایزنهاور) با کره جنوبی تصویب کرد. با این همه باید اذعان داشت که هرگونه توافقی میان عربستان با دولت آمریکا نیاز به تصویب سنا دارد.با این حال، خواست ریاض از واشنگتن مبنی بر اجرایی شدن راه حل دو کشوری به میزان خواست امارات از آمریکا جهت توقف الحاق کرانه باختری، با اهمیت است

طبیعتا رهبری عربستان سعودی علاقه ای به خواست فلسطینی ها ندارد یا از پیچیدگی های روند صلح آگاه نیست. اما اگر تیم بایدن توافقی را بدون لحاظ کردن خواست فلسطینی ها اجرایی کند، همزمان ضربه‌ای مهلک اسرائیل وارد خواهد کرد و سنگ بنای دیپلماسی خاورمیانه ای ایالات متحده در هم خواهد شکست.از همین رو بعید است بایدن چنین سیاستی را برگزیند.چرا که اجرایی کردن این استراتژی صرفا موجب شورش در پایگاه مترقی حزب دموکرات می شود و تصویب توافق را تقریباً غیرممکن می کند.

بایدن در برابر هسته ای از مخالفان دموکرات

سناتور کریس ون هولن، دموکرات مریلند در کمیته روابط خارجی سنا و کمیته فرعی تخصیص عملیات خارجی که بودجه وزارت امور خارجه را تامین می کند، در این باره گفت:برای بایدن چ سخت خواهد بود که چنین معامله ای را به کنگره بفروشد. اما من می‌توانم به شما اطمینان دهم که هسته‌ای قوی از دموکرات‌ها با هرگونه پیشنهادی که به شکلی معنادار، واضح و مشخص و قابل اجرا خواست فلسطینی ها را لحاظ نکرده باشد، مخالفت خواهند کرد.

او در ادامه خاطر نشان کرد:سعودی‌ها و آمریکایی‌ها می‌توانند چهار چیز از نتانیاهو برای عادی‌سازی و تجارت با مهم‌ترین کشور مسلمان عرب چون ریاض بخواهند:نخست، تعهد رسمی برای عدم الحاق کرانه باختری. دوم، توقف شهرک سازی های جدید و توسعه این برنامه، سوم، ممنوعیت قانونی شدن پایگاه های اسکان صهیونیست های افراطی و در نهایت انتقال برخی از اراضی فلسطینی‌نشین از منطقه C در کرانه باختری (که اکنون تحت کنترل کامل اسرائیل است) به مناطق A و B (تحت کنترل تشکیلات خودگردان فلسطین) - همانطور که در توافق‌نامه اسلو پیش‌بینی شده است.

تشکیلات خودگردان فلسطین امروز در موقعیتی نیست که بتواند در مذاکرات صلح با اسرائیل شرکت کند. این وضعیت خود نوعی آشفتگی حاکم بر معادلات منطقه را نشان می دهد. فلسطینی ها باید دولت خود را بازسازی کنند، اما در این میان، وزرای راست افراطی کابینه اسرائیل در تلاش هستند تا جایی که می توانند بخش های وسیع تری از کرانه باختری را ملحق کنند. با این حال اگر بایدن تصمیم بگیرد قادر است توافقی را روی میز بگذارد که به شدت از منظر استراتژیک برای آمریکا و اسرائیل با اهمیت خواهد بود، به ریاض این فرصت را می دهد تا خود را زیر چتر امنیتی ایالات متحده تعریف کند. در نهایت فلسطینی ها نیز به بخش عمده ای از خواسته های خود خواهند رسید.با این همه حتی اگر خواست واشنگتن از سد سنا بگذرد و ریاض نیز به شروط آمریکا تن دهد، نتانیاهو قادر به مهار کابینه افراطی اش هست؟