جنگ غزه؛ اردوغان دلال صلح یا آتش افروز

به گزارش اقتصادنیوز، زمان و دامنه جنگ اسرائیل و حماس، اردوغان را در موقعیتی چالش برانگیزی قرار داده است.رئیس جمهوری ترکیه که ابتدا که از حمله حماس شوکه شده بود، با آغاز بمباران نوار غزه موضعش را تغییر داد. امروز لحن انتقادی اردوغان تندتر شده است.این گزاره مانع از این می شود که ترکیه بخواهد در نقش میانجی ظاهر شود.شاید به همین دلیل بلینکن عامدانه از سفر به آنکارا خودداری کرد و ترجیح داد با هاکان فیدان، همتای ترکیه ای اش تماس تلفنی داشته باشد.

جنگ غزه؛ تنش ها را تشدید کرد

روابط بایدن و اردوغان مدتی است تیره شده. رئیس جمهوری آمریکا تماس هایش با اردوغان را محدود کرده و تمایلی به دعوت از او، برای سفر دولتی به واشنگتن نداشته.جنگ کنونی بین اسرائیل و حماس در حالی رخ می دهد که ترکیه و ایالات متحده بر سر چندین موضوع با هم اختلاف دارند. مهم ترین اختلاف مرتبط است به حمایت واشنگتن از نیروهای دموکراتیک سوریه. 5 اکتبر، تنش میان دو بازیگر اوج گرفت چرا که جنگنده اف-16آمریکایی پهپاد ترکیه را که در چند صد متری شمال سوریه پرواز می کرد را ساقط کرد.

اختلاف نظر ایالات متحده و ترکیه به سال 2014، زمانی که داعش ظهور کرد، برمی گردد. در آن بازه زمانی اردوغان درخواست اوباما برای کمک به مبارزه با این گروه های تروریستی را رد کرد و واشنگتن را واداشت تا با نیروهای دموکراتیک سوریه هم صدا شود.درگیری میان دو بازیگر تا به امروز ادامه دارد. ترکیه اخیرا از زبانی که دولت بایدن در بیانیه 12 اکتبر برای تمدید وضعیت اضطراری در شمال سوریه به کار می برد، خشمگین شد. عبارات این بیانیه با بیانیه ای که دونالد ترامپ در سال 2019 صادر کرد، یکسان بود.علاوه بر حمایت آمریکا از کردهای سوریه، این دو کشور بر سر پیوستن سوئد به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با یکدیگر اختلاف نظر داشته اند. اردوغان از روند تصویب استفاده کرد و قبل از موافقت با ارسال قطعنامه الحاق به پارلمان، از این بازیگر چندین امتیاز گرفت. یکی از امتیازها دریافت اف- 16 های آمریکایی بود.

سیاست یک بام و دو هوای اردوغان

پس از بیانیه انتقادی 12 اکتبر دولت بایدن، تلاش های کنگره جهت جلوگیری از فروش  اف-16 و افزایش تنش ها بر سر جنگ اسرائیل و حماس، این امکان وجود دارد که پارلمان ترکیه - با تشویق اردوغان در پشت صحنه - تصویب الحاق سوئد را به تعویق بیندازد.آنگونه که شورای روابط خارجی اروپا نوشته، درگیری ها در غزه باعث دور شدن اردوغان از واشنگتن شده است. «سلطان» با خشم به استقرار ناو هواپیمابر آمریکایی در شرق مدیترانه واکنش نشان داد. گفتمان اردوغان در عرصه سیاست خارجی منعکس کننده بی اعتمادی فزاینده به غرب و ایالات متحده است. با این حال، تجزیه و تحلیل آمارهای تجاری ترکیه نشان می دهد که مهم ترین شرکای تجاری این کشور، متحدان غربی هستند. سال 2022، ایالات متحده، آلمان، بریتانیا و ده کشور اتحادیه اروپا تقریبا 43 درصد از صادرات ترکیه را دریافت کردند.

اردوغان مدت‌هاست از حامیان حماس است و به رهبران این گروه اجازه داده تا در ترکیه اقامت کنند. اما علیرغم همدردی رئیس جمهوری ترکیه با حماس، او به خوبی می داند که وقوع آتش جنگ وسیع در منطقه برای همه، از جمله ترکیه، مضر خواهد بود. به ادعای ناظران چنین رویکردی توضیح می دهد که چرا اردوغان با ابراهیم رئیسی، همتای ایرانی اش دراین باره گفتگو داشته است.طبیعتا در صورت تداوم درگیری ها در غزه، روابط ترکیه با آمریکا و اسرائیل پر تنش تر می شود. معترضان ترکیه تاسیسات ایالات متحده چون پایگاه راداری کورجیک در مالاتیا، در جنوب شرقی و کنسولگری آمریکا در آدانا در جنوب ترکیه را هدف قرار داده اند.لفاظی اردوغان عامل محرک معترضان بوده و هست اگرچه برخی از مفسران مدعی اند که «سلطان» تلاش کرده تا از حماس فاصله بگیرد، اما در سخنرانی 25 اکتبر، به طور واضح موضعش را عریان کرد. به ادعای ناظران، اردوغان در ابتدا می توانست برای تحقق سازش میان حماس و اسرائیل، سهم برجسته ای داشته باشد اما فرصت سوزی کرد.