جنگ غزه، نقاب از چهره اعراب انداخت/ میراث شوم ترامپ برای فلسطین؟

به گزارش اقتصادنیوز، هنگامی که مجلس سفلی بحرین اعلام کرد که در میانه جنگ غزه، سفیر پادشاهی از اسرائیل فراخوانده ، رهبران این کشور بلافاصله چنین خبری را رد کردند.با تداوم جنگ در غزه، بحرین و امارات، دو بازیگر امضاکننده توافق‌نامه عادی سازی رابطه بازیگران عرب با اسرائیل درگیر آزمونی دشوار شدند، بالاخص آن که امروز بیمارستان‌های غزه به آخرین سنگرهای نبرد حماس و اسرائیل تبدیل شده اند. اما فعلا بازیگران عرب رابطه شان با اسرائیل را به حالت تعلیق در نیاورده اند.

اعراب پشت فلسطین را خالی کردند؟

در حالی که امضاکنندگان توافقنامه عادی سازی رابطه اعراب با اسرائیل از آتش‌بس در غزه و توافق صلح با فلسطینی‌ها حمایت می‌کنند، همزمان به دنبال تعریف اتحادهای امنیتی منطقه‌ای هستند و به لحاظ اقتصادی نیز رابطه شان با اسرائیل گره خورده است.الهام فخرو، پژوهشگر مؤسسه مطالعات عربی فعال در دانشگاه اکستر، که در حال حاضر مشغول نوشتن کتابی درباره این توافقنامه است به نیوزویک گفت: «رویکرد امارات و بحرین نشان می دهد که دو بازیگر به رابطه شان با اسرائیل متعهد هستند. به باور این تحلیلگر، این توافق که ماحصل دیپلماسی دونالد ترامپ است، فعلا در برابر فشارهای اعمال شده مقاومت می کند.

به ادعای نیوزویک، توافقنامه آبراهام که سال 2020 با میانجیگری کاخ سفید اجرایی شد، مجموعه ای از توافقات عادی سازی بین اسرائیل و کشورهای عربی بود که چشم انداز سیاسی خاورمیانه را تغییر داد. پیش از این، موضع بسیاری از کشورهای عربی این بود که روابط با اسرائیل تنها زمانی می تواند ادامه یابد که اسرائیل با فلسطینی ها بر سر تعریف کشور فلسطین به توافق دست یابد.به ادعای ناظران، این توافقنامه دستاورد سیاست خارجی دولت ترامپ بود و شامل پیمان‌های دوجانبه مختلفی است که حوزه‌هایی مانند تجارت، امنیت، فن اوری و گردشگری را پوشش می‌دهد. پس از توافقات اولیه با بحرین و امارات، سودان و مراکش بر سر عادی سازی روابط با اسرائیل توافق کردند.

چرایی انفعال اعراب

منتقدان این توافقنامه را تلاشی بالقوه برای به حاشیه راندن فلسطینی‌ها پس از دهه‌ها مذاکرات غیرمنتظره می دانند؛ مذاکراتی  که در ایجاد کشور فلسطین شکست خورده بود.دیوید فریدمن، سفیر سابق آمریکا در اسرائیل، منصوب ترامپ که بسیار مورد انتقاد فلسطینی ها است و نقش بزرگی در تشویق عادی سازی روابط با دیگر کشورهای عربی ایفا کرد، در این باره مدعی شد که بازیگران عرب از عادی سازی رابطه با اسرائیل استقبال کرده اند.این ادعا در حالی مطرح شد که شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رهبر امارات متحده عربی بار دیگر خواستار برقراری آتش بس در غزه شد و کاهش تنش برای "تامین صلح عادلانه، پایدار و همه جانبه در منطقه" شد. اما یک مقام ارشد اماراتی در یک نشست آنلاین که توسط گروه‌های طرفدار اسرائیل در ایالات متحده و اروپا برگزار شده بود، مدعی شده که "توافق‌ها آینده ماست."

مراکش شاهد تظاهرات گسترده علیه اسرائیل به دلیل حمله نظامی اسرائیل به غزه بوده است و وزارت خارجه این کشور "اقدامات تنش زای اسرائیل" را محکوم کرده، اما ظاهرا فرایند عادی سازی روابط دو بازیگر با هیچ خطری روبرو نیست. رئیس شورای حاکمیتی سودان نیز با وجود اینکه خواستار توقف «تجاوزات اسرائیل» شده، در باب رابطه کشورش با اسرائیل موضعی منفعلانه دارد.فخرو گفت: «تحلیل آنچه در حال رخ دادن است دشوار است، زیرا مسئله فلسطین دیگر برای دولت‌های عربی اولویت ندارد، فلسطین برای مردم معترض در خیابان ها با اهمیت است».سرکنسولگری اسرائیل در نیویورک، در گفت و گو با نیوزویک مدعی شد که دلایل اساسی این توافق‌ها تغییر نکرده و اهمیت شان به واسطه تمایل اعراب برای برقراری ثبات در منطقه افزایش یافته است.به ادعای این نهاد اسرائیلی توافقنامه آبراهام از این بحران قوی تر از همیشه بیرون خواهد آمد.

زیربنای توافق ابراهیم رشد قابل توجه تجارت است. بر اساس گزارش موسسه صلح آبراهام، تجارت با کشورهای طرف این توافقنامه در سال 2022 بالغ بر 3.37 میلیارد دلار بود. خطوط پرواز و حقوق پرواز از جمله پیوندهای اقتصادی هستند که گره گشایی شان به طور فزاینده ای دشوار است.جوئل استار، معاون سابق دستیار وزیر امور خارجه در امور امنیت منطقه ای در این باره مدعی شد: «توافق آبراهام یک بنیان اقتصادی و امنیتی ایجاد کرد که مانند آن از زمان کمپ دیوید ندیده بودیم».در حالی که کشورهای عربی که پیشتر روابطشان را با اسرائیل عادی کرده بودند از توافقنامه ابراهیم عقب نشینی نکرده اند، جنگ می تواند فرایند عادی سازی را برای دیگر کشورهایی که به عنوان نامزدهای بالقوه برای آینده تلقی می شوند، از جمله عربستان، دشوارتر کند.با این حال، اسرائیلی ها خوشبین هستند که عربستان سعودی پس از جنگ، بحث های عادی سازی را از سر خواهد گرفت.