سایه جنگ انرژی بر شرق مدیترانه/ زمستان‌ سخت‌خاورمیانه می‌آید؟

به گزارش اقتصادنیوز، جنگ جاری بین اسرائیل و حماس در غزه عملیات انرژی در شرق دریای مدیترانه را درگیر طیف وسیعی از خطرات امنیتی کرده است.از منظری دیگر این درگیری چشم انداز ادغام بخش های گاز طبیعی در اسرائیل، مصر و قبرس با هدف صادرات فراتر از منطقه را در هاله ای از ابهام قرار داده، حال اگر ترس از تشدید جنگ در خارج از غزه به واقعیت تبدیل شود، این وضعیت بدتر خواهد شد.

پس لرزه جنگ غزه بر بخش انرژی

تشدید تنش میان اسرائیل و حماس در حال حاضر بعید به نظر می رسد. با این حال، سیگنال های کم رنگی که تاکنون ظاهر شده اند، حاکی از تغییر گسترده تر پویایی منطقه ای است که بر عملیات بخش انرژی از زاویه سیاسی یا تجاری تأثیر می گذارد. آنگونه که گروهی از تحلیلگران می گویند، خطرات امنیتی برای دارایی های گازی فراساحلی در اسرائیل به خوبی ثابت شده و وضعیت کمبود انرژی مصر را بدتر کرده است. آنگونه که موسسه مطالعات خاورمیانه نوشته، بارزترین نمونه تاثیر کوتاه مدت درگیری بر صنعت گاز، دستور وزارت انرژی اسرائیل مبنی بر توقف فعالیت سکوی گازی تامار تحت کنترل شورون بود، هرچند که از آن زمان وضعیت اندکی تغییر کرده است.

تامار با داشتن 10 تریلیون فوت مکعب گاز، دومین میدان تولیدکننده بزرگ اسرائیل و منبع اصلی تامین بازار داخلی و صادرات به کشورهای همسایه است. این  میدان همچنین نقطه ترانزیت گاز از بزرگترین میدان اسرائیل، یعنی لویاتان به مصر است. تعطیلی قبلی که به واسطه درگیری سال 2021 انجام شد، تنها 11 روز به طول انجامید و تأثیر عمده ای بر عرضه منطقه ای نداشت.این بار با توجه به اینکه توقف عملیات بیش از یک ماه به طول انجامید، تاثیرات حاصل از آن بیشتر بوده است. مصر از طریق خط لوله گاز مدیترانه شرقی، که به نام خط لوله اشکلون-آریش نیز شناخته می شود، گاز وارد می کرد، اما پس از رسیدن به سطح رکورد 900 میلیون فوت مکعب در روز در اوایل سال جاری، جریان گاز متوقف شد.

چرایی هراس مصر و اردن

جنگ اسرائیل و حماس کسری گاز مصر را تشدید کرده است. چشم انداز مبهم صادرات گاز طبیعی از مصر به بازارهای اروپایی در آستانه زمستان، خبر خوبی نیست، اما بازگشت کمبود گاز و برق به مصر قبل از جنگ، سایه ای طولانی بر چشم انداز صادرات انداخته بود.شرایط جنگی ممکن است صادرات گاز اسرائیل به مصر و اردن را نیز به شکلی منفی تحت تاثیر قرار دهد، بالاخص آن که خشم عمومی در هر دو کشور زمینه ساز حملات متعدد به زیرساخت‌های خط لوله در منطقه سینا شده بود. با این همه آنگونه که گروهی از تحلیلگران مدعی اند، فارغ از تلفات غیرنظامی غزه که خشم بین‌المللی را برانگیخته، قاهره و امان هر دو احتمالا در برابر فشار جهت توقف واردات اسرائیل مقاومت می‌کنند.

از منظر مصر، این واقعیت که بهبود واردات موجب قطع برق شد، بر شکنندگی موازنه گاز این کشور و نقشی که روابط انرژی با اسرائیل ایفا می کند، تاکید دارد. در اردن، تولید گاز داخلی ناچیز است. پایان دادن به واردات گاز اسرائیل در هر دو کشور مستلزم پاسخگویی به تقاضا با واردات گران ال ان جی است که درد اقتصادی را بر عموم مردم تحمیل می کند و ذخایر ارز خارجی را در زمانی که قاهره و امان هم اکنون با مشکلات اقتصادی بزرگی روبرو هستند، از بین می برد. در مصر، چنین اقدامی تردیدهای بیشتری را در مورد آرزوهای این کشور برای تبدیل شدن به یک صادرکننده مهم گاز طبیعی ایجاد می کند. در نتیجه، هم رهبری اردن و هم رهبری مصر احتمالا تلاش خواهند کرد تا موضوع تجارت انرژی را جدا از خشم مردمشان از جنگ در غزه تعریف کنند.

چالش های اسرائیل

خطرات بالقوه برای ادامه صادرات انرژی از اسرائیل به مصر، هر چند در شکل فعلی کوچک است، اما وجود دارد. این درگیری تاکنون نتوانسته ابهاماتی را که سال‌ها در مورد مسیرهای صادراتی بالقوه فراتر از مصر و اردن و صادرات پرسودتر گاز طبیعی وجود داشت را افزایش دهد. خطرات فیزیکی برای دارایی‌های گازی در اسرائیل، اگرچه در بالاترین حد خود بود، اما مدت‌ها قبل از شروع درگیری برای هر اپراتور مشخص بود. سال گذشته حزب‌الله لبنان دارایی‌های موجود در میدان کاریش اسرائیل را تهدید کرد تا اینکه توافقی با میانجیگری ایالات متحده حاصل شد و بدین طریق مرزهای دریایی اسرائیل و لبنان را مشخص کرد.

نکته قابل تامل این است که وضعیت صادرات انرژی پیش از آغاز جنگ بی ثبات بود و دلیلیش وضعیت بنیامین است. به این معنی که صنعت گاز نسبتا جوان اسرائیل به طور کامل تحت فرآیند نظارتی کابینه نتانیاهو توسعه یافته است. این پویایی با توجه به این که عضر پسا نتانیاهو به احتمال زیاد نزدیک تر از هر زمان دیگری است، صنعت انرژی را درگیر عدم اطمینان نظارتی کرده است.ظهور کابینه ای جدید در اسرائیل که مخالف وضعیت صنعت گاز باشد، بعید به نظر می رسد. اوایل سال جاری که کابینه اسرائیل کاهش سهمیه‌های صادراتی را تصویب کرد، مخالفت خوانی ها افزایش یافت. این موضع گیری نشان می‌دهد که تنها بازیگران منطقه که از عملیات غزه خمشگین هستند، برای رشد صادرات اسرائیل تهدید نخواهند بود. بلکه مسائل سیاسی داخلی این بازیگر بالاخص بعد از تزلزل ساختارهای امنیتی اش می تواند چالش ساز باشد.