قرقیزستان قربانی روسیه و چین/ پکن چراغ خاموش تحریم‌ها علیه روسیه را دور می‌زند؟

به گزارش اقتصادنیوز، آنگونه که موسسه لاوی نوشته، ارقام تجاری قرقیزستان منطق اقتصادی را به چالش می کشد و نشان می دهد که مقدار زیادی از واردات این کشور به کشور ثالث یعنی روسیه ارسال می شود. انتقال کالاهای دو منظوره از جمله بلبرینگ، قطعات یدکی خودرو و سایر اقلام توسط قرقیزستان به روسیه، پیامدهای نظامی مستقیمی برای حمله روسیه به اوکراین داشته است.

این موسسه در گزارش خود آورده، قرقیزستان اعلام کرده که خدمات سیستم پرداخت میر روسیه را متوقف خواهد کرد. در حالی که این گام سازنده است، اما رویکردش در باب جنگ اوکراین ناامید کننده است. جمهوری شوروی سابق با تقریباً 6 میلیون نفر جمعیت، با روسیه تعاملات تجاری قدرتمندی دارد، آن هم در شرایطی که فساد همچنان بومی است و افزایش صادرات کالاهای دوگانه به روسیه علیرغم هشدارهای مکرر غرب در طول سال 2023 ادامه داشته است.

چرایی خشم غرب از قرقیزستان

به نوشته موسسه لاوی، صادرات چین به قرقیزستان در سال‌های اخیر افزایش یافته و از 7.5 میلیارد دلار در سال 2021 به نزدیک به 20 میلیارد دلار در سال 2023 رسیده است. بر اساس آمار تجارت چین، واردات قرقیزستان از چین نسبت به سال 2021 168 درصد افزایش یافته که بسیار بیشتر از نزدیکترین کشور آسیای مرکزی، تاجیکستان است که 120 درصد افزایش داشته است. قرقیزستان تقریباً به اندازه قزاقستان کالاهای چینی وارد می کند، آن هم در شرایطی که اقتصاد کشور دوم 20 برابر بزرگتر است.بسیاری از کالاهای وارداتی قرقیزستان از چین پتانسیل نظامی مستقیم یا پنهانی دارند و به میدان نبرد راه یافته اند. تحقیقات واشنگتن پست در ژوئیه 2023 نشان داد که قرقیزستان به عنوان یک گذرگاه حیاتی برای تجارت چین به روسیه در پهپادها و سایر فناوری‌های با کاربرد دوگانه عمل کرده است. مقامات قرقیزستان اعلام کرده اند که متعهد به سرکوب تجارت غیرقانونی هستند و به این نشریه گفتند که افزایش تجارت تا حدی با سیستم های بهبود یافته برای ردیابی جریان کالا توضیح داده شده است. اما چنین جهشی در تجارت اقلام با پتانسیل استفاده دوگانه همزمان با حمله روسیه به اوکراین تا پایان سال 2023 ادامه یافت.

قرقیزستان همچنین کمک های غیرمستقیم اقتصادی و سیاسی را در اختیار کرملین قرار داده است.یکی از این فناوری‌های دو منظوره، بلبرینگ‌های توپی است که برای واگن‌های ریلی و تولید مخزن استفاده می‌شود. واردات بلبرینگ چینی قرقیزستان در سال 2023 نسبت به سال 2021، 1562 درصد افزایش یافته و به طور قطع به روسیه منتقل شده است. هیچ دلیل قانونی ظاهری برای این افزایش چشمگیر واردات وجود ندارد. راه آهن چین - قرقیزستان - ازبکستان (CKU) هنوز در باب سرمایه گذاری تصمیم نهایی را اتخاذ نکرده ، در حالی که قرقیزستان تولید خودرو قابل توجهی ندارد. بلبرینگ های قرقیزستانی وارداتی از چین تقریباً به طور قطع دوباره به روسیه صادر می شود، جایی که از آن برای تولید واگن های ریلی - و مخازن استفاده می گردد.با این وجود، قرقیزستان به واردات - و احتمالاً صادرات مجدد - مقادیر قابل توجهی بلبرینگ در سراسر سال 2023 ادامه داده، حتی پس از اینکه در فهرست تحریم‌های متحدان قرار گرفت.

قرقیزستان برگ برنده چین؟

نقض روح تحریم توسط بیشکک سایر محصولات این کشور را هم هدف قرار داده است. واردات قطعات یدکی خودروی ساخت چین را در نظر بگیرید که در نوامبر 2021، درست قبل از حمله به اوکراین، افزایش یافت. در حالی که بخشی از این افزایش تجارت را می توان به کاهش صادرات صنعتی روسیه (و افزایش صادرات مرتبط با خودروی چین) نسبت داد، این احتمال وجود دارد که مقادیر قابل توجهی از قطعات یدکی خودرو از طریق قرقیزستان وارد روسیه شده باشد.

در این میان صادرات دوباره قطعات یدکی از قرقیزستان به روسیه به تلاش های جنگی کرملین کمک می کند، زیرا کمبود وسایل نقلیه و تجهیزات روسیه باعث محدود شدن ارتش این کشور شده است. روسیه احتمالاً از طریق قرقیزستان مقادیر زیادی لوازم یدکی خودرو برای نیروهای خود در اوکراین به دست آورده است.ناظران بر این باورند که صادرات مجدد وسایل نقلیه قرقیزستان به روسیه درد اقتصادی را محدود و احتمال واکنش نخبگان به پوتین را کاهش می دهد.صادرات علاوه بر این، این فرایند مصرف کنندگان روسی را قادر می سازد تا به جدیدترین وسایل نقلیه الکتریکی ساخت چین دسترسی داشته باشند. طبق آمار تجارت چین، قرقیزستان تقریباً 5 درصد از تولید ناخالص داخلی را برای واردات خودروهای هیبریدی پلاگین (PHEV) و 4 درصد تولید ناخالص داخلی اضافی را برای خودروهای برقی باتری دار (BEV) هزینه می کند.

با توجه به اینکه واردات ادعایی قرقیزستان اغلب با واقعیت های اقتصادی آن مطابقت ندارد، می توان گفت که حجم زیادی از کالاهایی که به طور تصوری به قرقیزستان حمل می شود، در نهایت به روسیه می رود.مقابله با تجارت مستقیم و غیرمستقیم چین با روسیه برای سیاستگذاران غربی دشوار و پیچیده است. با این حال، غرب گزینه هایی در اختیار دارد. بازپرداخت قرقیزستان به چین می تواند فرصت هایی را برای سیاست گذاران غربی فراهم کند تا نقش بیشکک را در تسهیل تجارت چین به روسیه تضعیف کنند. تجارت با قرقیزستان امروز به معنای دور زدن تحریم های غرب است. به ادعای ناظران اگر قرقیزستان همچنان به عنوان مجرای تجارت نظامی مرتبط از چین به روسیه عمل کند و حمله کرملین به اوکراین را تسهیل کند، بخش مالی و اقتصادی اش ممکن است با تحریم‌های شدید و فشارهای بی‌سابقه مواجه شود.