نسخه اعراب برای تحقق افسانه اقتصاد غیرنفتی/ یارکشی نظامی پنهان چین و آمریکا/ امارات و عربستان به واشنگتن نه گفتند؟

به گزارش اقتصادنیوز، روابط اقتصادی بین پادشاهی های خلیج فارس و کشورهای آسیایی به سرعت در حال پیشروی است. اما تعاملشان در قاب مشارکت ها، همکاری در حوزه دفاعی کم رنگ تر است. با این حال غرفه های درخشان نمایشگاه های دفاعی پایتخت های خلیج فارس اکنون میزبان بسیاری از شرکت های آسیایی به ویژه چین است. عربستان سعودی و امارات متحده عربی در حال امضای چندین قرارداد صنایع دفاعی با کشورهای آسیایی برای تقویت توانایی های ملی در زمینه تولید تسلیحات و مهمات هستند. همکاری در زمینه فناوری های دفاعی و هوش مصنوعی نیز در حال حاضر یک واقعیت است.

علاوه بر این، مانورهای نظامی مشترک بین کشورهای عربی خلیج فارس و کشورهای آسیایی، به ویژه در حوزه دریایی، از نظر تعداد و فراوانی در حال افزایش است و در بسیاری از مانورها چین نقشی برجسته دارد. با این حال، پادشاهی‌های خلیج فارس تسلیحات اندکی از چین خریداری می کنند، به طوری که شرکت‌های آمریکایی و غربی همچنان در قیاس با شرکت‌های آسیایی در تدارکات دفاعی پیشرو هستند. تصمیم پادشاهی های خلیج فارس در این باره بیش از همه بر اساس سیاست و استراتژی است. از یک سو، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به دنبال ایجاد صنایع دفاع ملی بومی و ارتقای پدافند هوایی با توجه به افزایش تهدیدات هستند. از سوی دیگر، آنها نمی خواهند زرادخانه خود را با تسلیحاتی پر کنند که قابل ادغام با سیستم های ایالات متحده و ناتو نیست. با توجه به این شرایط، خرید تسلیحاتی امارات و عربستان سعودی از چین، بر پدافند هوایی (پهپادها، موشک‌ها) متمرکز است.

معمای هم صدایی کم رنگ نظامی چین و اعراب

به نوشته موسسه مطالعاتیispionline از اواسط دهه 2010، امارات متحده عربی و تا حدی عربستان سعودی، در چارچوب فرایند متنوع سازی اقتصادشان، قراردادهای صنایع دفاعی بسیاری را با شرکت های آسیایی از چین، هند گرفته تا اندونزی و مالزی امضا کردند. چنین قرادادهایی بیش از همه به فن آوری های پهپادی مرتبط است، اما حوزه های دریایی و زمینی را نیز شامل می شود. هدف این است که ظرفیت های ملی در تولید و نگهداری تسلیحات و در عین حال تقویت بخش غیرنفتی شکل گیرد. در سال 2017 پادشاهی سعودی قراردادی را با چین برای ایجاد تاسیسات تولید پهپاد در عربستان سعودی امضا کرد. در سال 2015، کارخانه های کشتی سازی ابوظبی و هند، توافقی را با هدف ساخت کشتی‌های دریایی، از جمله ناوچه‌ها و ناوشکن‌ها امضا کردند. در سال 2020، گروه بین‌المللی طلایی امارات و گروه صنایع شمالی چین (NORINCO) آزمایشگاه نوآوری علم و فناوری چین و امارات (CEST) را راه‌اندازی کردند، یک پروژه مشترک با تمرکز بر تحقیق و توسعه در زمینه هواپیماهای بدون سرنشین.در سال 2023، شرکت اماراتی CARACAL، سازنده اسلحه‌های کوچک بخشی از کنگلومرا ملی EDGE، قراردادی را با شرکت مالزیایی Ketech Asia برای تولید و فروش مجدد تفنگ‌های تهاجمی تاکتیکی در حمایت از الزامات نیروهای مسلح سلطنتی مالزی امضا کرد. در سال 2023، EDGE همچنین تفاهم نامه ای را با شرکت هندوستان هوانوردی هند (HAL) امضا کرد تا در طراحی و توسعه مشترک سامانه های موشکی و پهپادها همکاری کند. در سال 2024، EDGE و شرکت دفاعی دولتی اندونزی PT Pindad بر سر قراردادی 27 میلیون دلاری برای تامین خط تولید مهمات به توافق رسیدند: تولید در سال 2026 آغاز خواهد شد و در تاسیسات اندونزی مستقر خواهد شد.

چین در نمایشگاه های دفاعی خلیج فارس می درخشد؛‌ اما صادرات تسلیحات به شورای همکاری خلیج فارس همچنان پایین است. از اواسط دهه 2010، پادشاهی های خلیج فارس خرید پهپادها و موشک های مسلح چینی را آغاز کردند. پدافند هوایی همچنان در کانون توجه قرار دارد (پهپادهای چینی که در صحنه درگیری های یمن و لیبی نیز مستقر شده اند)، در حالی که در حوزه های زمینی و دریایی دارایی های زیادی خریداری نمی شود. در سال‌های اخیر، حضور شرکت‌های چینی در نمایشگاه‌های دفاعی در خلیج‌فارس قطعاً از نظر تعداد  افزایش یافته است. غرفه های چینی اغلب بزرگتر از غرفه های آمریکایی هستند. با این وجود، این مقوله به افزایش فروش تسلیحات چینی به عربستان سعودی و امارات منجر نشده است.در نسخه 2023 IDEX، نمایشگاه بین المللی دفاع در ابوظبی، پکن با ده ها شرکت حضور داشت. در کنفرانس سیستم‌های بدون سرنشین 2024 در ابوظبی (UMEX)، چین دومین ایالت بزرگ، پس از امارات متحده عربی و پیش از ایالات متحده، از نظر فضای نمایشگاهی بود که شرکت‌های آن را به خود اختصاص داده: بیش از 50 شرکت در فهرست قرار گرفتند. در نمایشگاه دفاع جهانی عربستان سعودی 2024، فضای زمین چین به 4.668 متر مربع رسید که بزرگترین نمایشگاه و بزرگتر از ایالات متحده (3.335 متر مربع) است. با این حال، پکن - که پهپادهای مسلح Wing Loong را به نمایش گذاشت و برای اولین بار، نمایش هوایی را انجام داد و 36 شرکت را علیه بیش از 100 شرکت حاضر در واشنگتن فهرست کرد.

اهرم پادشاهی های خلیج فارس علیه غرب

اعداد واقعیتی را روشن می کنند که بسیار متفاوت از تصورات است. طبق گزارش SIPRI، عربستان سعودی بین سال‌های 2010 تا 2020 245 میلیون دلار تسلیحات از چین وارد کرده، در مقابل بیش از 19 میلیارد دلار از آمریکا وارد شده است. از سال 2017، ریاض پهپادهای مسلح چینی وینگ لونگ را خریداری می کند. رسانه ها گزارش دادند که در سال 2022 عربستان سعودی قراردادهای تسلیحاتی 4 میلیارد دلاری با چین امضا کرد که شامل پهپادهای مسلح و موشک های بالستیک بود. برای عربستان سعودی و امارات متحده عربی، مشارکت با شرکت های آسیایی، تلاش های صنعت دفاع ملی را ارتقا می دهد. هدف دستیابی به بومی سازی بیشتر در تولید تسلیحات و مهمات برای تقویت بخش غیرنفتی و در عین حال حمایت از "خود مختاری دفاعی" برای سخت افزار (تسلیحات) و همچنین در حوزه نرم افزار است. بنابراین، سرمایه‌گذاری‌های پادشاهی‌های خلیج فارس با شرکت‌های دفاعی آسیایی با هدف نهایی «چشم‌انداز» ساخت ابزارها و قابلیت‌های ملی، همچنین در حوزه دفاعی، مطابقت دارد. در عوض، تدارکات دفاعی داستان متفاوتی است. تعداد محدود تسلیحاتی که عربستان سعودی و امارات از کشورهای آسیایی وارد می‌کنند - اگرچه در حال افزایش است، یک منطق سیاسی و استراتژیک را آشکار می‌کند. مطمئناً ابوظبی و ریاض در حال خرید پهپادها و موشک های چینی هستند تا «ابزارهای دفاع هوایی» خود را بیشتر کنند. این گروهاز چنین اهرمی برای تحت فشار قرار دادن ایالات متحده نیز استفاده می کنند تا بدین طریق تضمین های امنیتی مکتوب در مورد دفاع متقابل را به دست بیاورند. امارات متحده عربی حتی اولین مانور هوایی خود را به عنوان اولین کشور عربی حاشیه خلیج فارس با در آگوست 2023 در سین کیانگ انجام داد، در حالی که روسای نیروی هوایی آنها در آوریل 2024 در پکن برای گفتگو در مورد همکاری بیشتر دیدار کردند.با این حال، شکاف وارداتی سلطنت‌های خلیج‌فارس بین تسلیحات ایالات متحده، غرب و تسلیحات چینی نشان می‌دهد که کشورهای عرب می‌دانند که تنوع بیش از حد در حوزه تسلیحاتی، روند دفاعی جاری با ایالات متحده را مختل می‌کند. چیزی که جایگاه کلی دفاعی آنها در مقابل تهدیدهای خارجی را تضعیف خواهد کرد.

در چنین تصویری، زمان ادغام تجهیزات دفاعی ایالات متحده (به طور کلی اعضای ناتو) و پادشاهی های خلیج فارس تعیین کننده است. ژنرال مایکل اریک کوریلا، فرمانده سنتکام در سال 2023 به صراحت اعلام کرد که چالش آمریکا پیشبرد فرایند ادغام تسلیحاتی با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است - در نتیجه امکان همکاری مشترک میان پادشاهی ها با چین است. از منظراو این یک مسابقه است.برای پادشاهی های خلیج فارس، بعد دفاعی تنوع اقتصادی مستلزم اقدام متعادل کننده دقیق بین ایالات متحده و چین است، به ویژه از زمانی که رقابت تکنولوژیک آمریکا و چین سیستماتیک شده است. با این حال، این یک واقعیت (چند قطبی) است که عربستان سعودی، امارات متحده عربی و سایر پادشاهی‌ها یاد گرفته‌اند که به خوبی از آن عبور کنند. با آگاهی از اینکه نمی توانند از آسیا و به ویژه چین برای پروژه های اقتصادی پس از نفت جدا شوند. امارات متحده عربی در مورد تدارکات دفاعی از شرق روی پدافند هوایی نیز تمرکز کرده است. از اواسط دهه 2010، این پادشاهی چند راکت انداز را از چین و کره جنوبی خریداری کرده است. در جریان سفر دولتی محمد بن زاید آل نهیان، رئیس جمهور محمد بن زاید آل نهیان در سئول در اواخر ماه مه، امارات متحده عربی و کره جنوبی اعلام کردند که انتظار می رود همه تعرفه ها بر صادرات تسلیحات کره جنوبی حذف شود، همانطور که در مورد توافقنامه مشارکت اقتصادی جامع (CEPA) در سال 2023 توافق شد.