چالش تازه پزشکیان؛ ترور اسماعیل هنیه گره مذاکرات را کور کرد؟

به گزارش اقتصادنیوز، روز چهارشنبه، اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در حالی که برای مراسم تحلیف ریاست جمهوری ایران به تهران سفر کرده بود، توسط اسرائیل ترور شد. این ترور خونین همزمانی داشت با حمله اسرائیل به حومه جنوبی بیروت؛ حمله ای که منجر به شهادت فواد شکر، رهبر ارشد حزب الله لبنان شد. حال بسیاری از ناظران با اشاره به واکنش تند تهران و تعهد رهبرایران مبنی بر پاسخ به این دو ترور خونین این سوال را مطرح می‌کنند، تحولات اخیر چه معنایی برای درگیری ها در خاورمیانه خواهد داشت؟ از منظری دیگر ترور اسماعیل هنیه و پاسخ محور مقاومت چه تاثیری بر مذاکرات آتش بس اسرائیل و حماس خواهد داشت.

شورای آتلانتیک در این باره با چند نفر از کارشناسان در باب پیامدهای ترور اسماعیل هنیه و فواد شکر گفت و گو کرده است. اقتصادنیوز این تحلیل را در دوبخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.

اشتباه محاسباتی را دست کم نگیرید

ویلیام اف. وکسلر، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در گفت و گو با شورای آتلانتیک مدعی شد: از آنجایی که نه ایران و نه اسرائیل خواهان رویارویی فراگیر نیستند، خطر اصلی همچنان اشتباه محاسباتی است.

او در ادامه با اشاره به ترور خونین اسماعیل هنیه در تهران که همزمانی داشت با حمله اسرائیل به حومه جنوبی بیروت و شهادت فواد شکر و همچنین حملات ایالات متحده به پایگاه حشد الشعبی در عراق مدعی است: همزمانی چنین حملاتی بی معنا نیست.

به ادعای این تحلیلگر، ایالات متحده و اسرائیل تلاش داشتند تا بدین طریق توانایی‌های اطلاعاتی شان را به نمایش بگذارند؛ گزاره ای که برای هر دو بازیگر پرهزینه خواهد بود. به ادعای او این مقوله نیز قابل توجه است که مقامات ارشد آمریکایی در حال حاضر در ریاض به سر می برند تا درباره عملیات دریایی و هوایی دفاعی آمریکا علیه انصار الله، یکی دیگر از اعضای مقاومت که اخیرا تل آویو را هدف قرار داد و زمینه ساز حمله اسرائیل به بندر الحدیده شد، رایزنی هایی داشته باشند. به ادعای این تحلیلگر این گفتگوها به منظور جلب همکاری عربستان سعودی برای هم صدایی با عملیات ویژه ایالات متحده جهت هدف قرار دادن رهبری انصار الله انجام می شود.

او در ادامه به رویارویی ایران و اسرائیل در ماه آوریل اشاره کرد؛ رویارویی که به واسطه حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق کلید خورد.

از منظر وکسلر امروز نیز تکرار این سناریو دور از ذهن نیست. این تحلیلگر خاورمیانه در ادامه ادعا کرد ایران و محور مقاومت متعهد شده‌اند که به کنش ماجراجویانه اسرائیل واکنش درخور نشان دهند. این در حالی است که بعد از حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل شرایط و معادلات منطقه در راستای منافع و خواست ایران قرار گرفته و همین مقوله موجب شده تا تل‌آویو برای تغییر معادلات و پارادایم های حاکم به تقلا بیفتد. از دیدگاه تهران، رهبران اسرائیل به دنبال تحریک ایران برای ورود به جنگی فراگیر و منطقه ای هستند؛ گزاره ای که خواست تهران نیست، به ویژه جنگی که خطر درگیری با ایالات متحده را در پی دارد.

بنابراین، همانگونه که پاسخ اسرائیل به حمله (ادعایی) حزب الله به بلندی های جولان قابل پیش بینی بود؛ حمله ای محدود به حومه جنوبی بیروت.

این رسانه در ادامه مدعی شده است: در باب پاسخ ایران نیز شواهد نشان می دهد که پاسخ تهران نیز محدود و سنجیده خواهد بود. اما در این میان، خطر اصلی اشتباه محاسباتی است.

پزشکیان خواهان رویارویی تمام عیار نیست

کرستن فونتنروز عضو غیر مقیم ابتکار امنیت خاورمیانه اسکوکرافت در برنامه های خاورمیانه شورای آتلانتیک نیز مدعی است، ترور اسماعیل هنیه جهان را غافلگیر کرد. اسرائیل از ابتدا برای ترور رهبران حماس برنامه ریزی داشت اما به واسطه نقش میانجی گرایانه قطر و به دستور ایالات متحده، رهبری سیاسی این گروه را در دوحه هدف قرار نداد. به ادعای این تحلیلگر شاید سفر هنیه به تهران برای شرکت در مراسم تحلیف پزشکیان فرصت پرخطری برای تل آویو قلمداد شد.به ادعای این تحلیلگر،  ترور هنیه، محاسبات یحیی سنوار رهبر نظامی حماس را تغییر نخواهد داد. سنوار تمایل چندانی برای توافق جهت آزادی گروگان ها ندارد، از همین رو در شرایط کنونی تحولات اخیر ممکن است عزم رهبر نظامی حماس جهت تداوم نبرد با اسرائیل را بیش از گذشته جزم کند.

او در ادامه این سوال را مطرح می کند که آیا مسعود پزشکیان، چهره میانه رو که به تازگی پیروز انتخابات ریاست جمهوری شده، بعد از ترور اسماعیل هنیه موضع خود را تغییر خواهد داد یا نه؟

این تحلیلگر در پاسخ به این سوال مدعی است، پزشکیان پیش از انتخابات و پس از آن بر حمایت ایران از محور مقاومت تاکید داشت و بعد از ترور رهبر سیاسی حماس با انتشار پیامی واکنش تند نشان داد. با این همه این موضع گیری بدین معنا نیست که این چهره میانه رو خواهان جنگی تمام عیار است. البته هیچکدام از رهبران تهران خواهان تنش و یا تصاعد تنش نیستند. با این همه پزشکیان نیز به سان سایر مقام های ایرانی بر این مقوله تاکید دارد که ترور اسماعیل هنیه در تهران نباید بی پاسخ بماند.

این تحلیلگر در ادامه ادعا کرد، سوال دیگر این است که ترور اسماعیل هنیه که تقریبا همزمانی داشت با شهادت فواد شکر، مشاور ارشد نظامی حزب‌الله، چه تأثیری بر استراتژی این جنبش خواهد گذاشت؟ ترور فواد شکر در تلافی حمله (ادعایی) حزب الله به بلندی های جولان انجام شد. به ادعای او شاید اگر ماحصل ماجراجویی های اسرائیل به همین محدود می شد، واکنش حزب الله قابل پیش بینی بود، اما ترور اسماعیل هنیه معادلات را تغییر داد. امروز ایران، حزب الله و اعضای محور مقاومت هم صدا خواهان پاسخی متقابل هستند.

در این میان سوال دیگر این است که آیا درگیری در غزه ممکن است زمینه ساز جنگی فراگیر شود یا نه؟

در پاسخ به این سوال کرستن مدعی است گزاره هایی چون حملات احتمالی ایران و محور مقاومت مستقر در سوریه، عراق و یمن به مواضع اسرائیل، تلاش بازیگرانی چون عربستان و اردن برای کاهش دامنه این حملات جهت کاستن از هزینه های احتمالی و تلاش های دیپلماتیک مصر و قطر برای جلوگیری از تشدید تنش، تا به امروز نتوانسته مانع از آن شود که خاورمیانه در آستانه رویارویی تمام عیار قرار گیرد. امروز منطقه روی بمب ساعتی قرار گرفته و هر لحظه می تواند پیامدهای غیر قابل پیش بینی را رقم بزند.