معمای برجام برای جانشین بایدن/ پلن آمریکا برای جاه‌طلبی هسته‌ای عربستان؛ اسرائیل اهرمی برای مهار ریاض دارد؟

به گزارش اقتصادنیوز، هفته گذشته، رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان مدعی شد که ایران می تواند تا پایان سال از آستانه گریز هسته ای عبور کند. (ادعایی) در اوایل این ماه، جامعه اطلاعاتی ایالات متحده نیز ادعای مشابهی را مطرح کرد و هشدار داده بود که ایران «در حوزه برنامه هسته ای پیشرفت های بسیاری به دست آورده است». در چنین شرایطی به باور ناظران آمریکایی چالش جانشین بایدن و رئیس جمهوری بعدی ایالات متحده چیست؟

تصمیم دشوار جانشین بایدن

واشنگتن پست با انتشار یادداشتی مدعی است، جانشین بایدن می بایست در این مسیر چند گام بردارد، اول در باب برنامه هسته ای ایران، رئیس جمهور و رئیس کنگره می بایست سه کارشناس انتخاب کرده تا هیئتی را برای بررسی اقداماتی که ایالات متحده (به ادعای این نشریه) می بایست در باب ایران انجام دهد، تعریف کنند.در این مسیر چندین سوال مطرح است، نخست، چگونه می بایست مانع از گریز هسته ای ایران (ادعایی) شد؟ دوم، آیا می بایست مانع از آن شویم که سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس چون عربستان نیز در این مسیر حرکت کنند؟ اگر پاسخ مثبت است، چگونه؟ در این میان تکلیف سایر بازیگران بیرون از خاورمیانه که خواهان داشتن برنامه هسته ای هستند، چه خواهد بود؟

واشنگتن پست در ادامه یادداشت ادعایی اش به مقوله دوم اشاره کرد و نوشت، این هیئت باید بررسی کند که آیا حمایت های جو بایدن و دونالد ترامپ از عربستان و تعهد این دو رهبر در باب حمایت از ریاض جهت دستیابی به اورانیوم غنی شده، تصمیم و تعهدی منطقی است یا نه. گروهی از تحلیلگران و  کارشناسان ارشد هسته‌ای خطاب به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل از او خواسته اند با تجهیز عربستان به اورانیوم غنی شده مخالفت کند، به ادعای آنها ضمانتی وجود ندارد که ریاض در این مسیر بتواند به بمب دست یابد. از منظر محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، غنی‌سازی اورانیوم بسیار حیاتی است. پس آیا باید از مشاوران نتانیاهو پیروی کرد یا به سعودی‌ها کمک کرد تا ثروتمند شوند؟ رئیس جمهور بعدی احتمالا باید تصمیم بگیرد.

واشنگتن پست در ادامه ادعا کرد، وضعیت می تواند پیچیده تر باشد. برخی در کنگره اصرار دارند که ما باید کارخانه های غنی سازی اورانیوم را در اختیار عربستان قرار دهیم - در غیر این صورت چین و روسیه این خلا را پرخواهند کرد. برخلاف پکن و مسکو، واشنگتن با امارات متحده عربی و کره جنوبی توافقات هسته ای دارد؛ این دو بازیگر نیز همان تجهیزاتی را می خواهند که ریاض بر داشتنشان تاکید دارد.در این میان ترکیه، لهستان، مصر – به عنوان اعضای معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) بی میل نیستند که به سلاح هسته ای دست پیدا کنند، ایالات متحده در ارتباط با آنها چه تصمیمی باید اتخاذ کند؟

گره کور چین و روسیه

واشنگتن پست در ادامه ادعا کرد:دولت جدید آمریکا همچنین باید با تکیه بر تجارت هسته‌ای غیرنظامی با متحدانش، محدودیت هایی را بر کمک های چین و روسیه در این زمینه اعمال نماید. کنگره توسل روسیه به راکتورهای چین را که پلوتونیوم با درجه تسلیحات تولید می‌کنند، محکوم کرد. اما در مورد کمک کانادا به چین برای ساخت تریتیوم در سطح تسلیحاتی یا فروش مقادیر زیادی اورانیوم به پکن سکوت اختیار کرده است. کنگره نیز به طور مشابه در مورد فروش رآکتورهای برق چین به وستینگهاوس (اکنون یک نهاد کاملاً تحت مالکیت کانادا است) سکوت کرده آن هم در شرایطی که هیچ راه موثری برای نظارت بر استفاده مسالمت آمیز بر این تجهیزات وجود ندارد.

آمریکا همچنین از تهدیدات هسته‌ای ولادیمیر پوتین شکایت دارد، اما همچنان به شرکت‌های آمریکایی اجازه می دهد تا سالانه صدها میلیون دلار اورانیوم از روس اتم، سازنده اصلی سلاح‌های هسته‌ای روسیه خریداری کنند. آیا این رویکرد ریاکارانه نیست؟ رئیس جمهور بعدی باید این گره ها را باز کرده و همکاری هسته ای ایالات متحده با چین و روسیه را تا زمانی که نتوانند تایید کنند که این تجارت هسته ای جنبه تسلیحاتی و نظامی دارد یا نه، تعلیق کنند. واشنگتن پیشتر و در سال 2008 همکاری اش در این باره را با روسیه به حالت تعلیق درآورده، پس درگیر فعلی هستیم که پیشتر نیز تکرار شده است.

واشنگتن پست در انتها مدعی شد، ایالات متحده باید در مورد به اشتراک گذاشتن سلاح های هسته ای و اجرای ان پی تی موضع سخت گیرانه تری اتخاذ کند. در اوایل سال 2026، این معاهده تحت بررسی رسمی قرار گرفت. چین و روسیه در حال حاضر با توسل به استدلال هایی چون ایالات متحده آنطور که در ان پی تی قید شده، خلع سلاح نشده ، تسلیحات هسته ای اش را با ناتو به اشتراک گذاشته  و با استقرار تسلیحات این چنینی در ژاپن و کره جنوبی موافقت کرده، مفاد معاهده را نقض می کنند. طبیعتا تغییر موقعیت تسلیحات هسته‌ای روسیه در بلاروس، تمایل لهستان برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای ایالات متحده در خاک خود را افزایش خواهد داد و یا ساخت هسته‌ای چین، موجب خواهد شد تا کره جنوبی و ژاپن تلاش کنند در مسیر مشابهی قرار بگیرند. وضعیت در شرایطی پیچیده تر می شود که پکن و مسکو از مذاکره درباره محدودیت‌های تسلیحات هسته‌ای آن‌گونه که ان پی تی خواستار آن است، خودداری کرده‌اند.به ادعای واشنگتن پست، انگار وقت آن رسیده تا بلوف های پوتین و شی جین پینگ را جدی بگیریم. رئیس جمهور بعدی باید مانع از ارسال سلاح های هسته ای به ناتو، ژاپن و کره جنوبی شود و تلاش نماید تا پوتین تسلیحات هسته ای خود را به روشی قابل تایید به شرق کوه های اورال منتقل و شی جین پینگ نیز فعالیت های راکتور های خود را متوقف کند.