نقشه راه کرملین برای خروج ایران و روسیه از تحریم/ تنش در خاورمیانه یخ بایدن و پوتین را آب می‌کند؟
به گزارش اقتصادنیوز، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا روز پنجشنبه در جریان گفت‌وگوی مطبوعاتی‌اش خبرنگاران در خارج از کاخ سفید آنها را غافلگیر کرد، او دیدار احتمالی با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود در نشست‌های آتی گروه 20 را رد نکرد و صرفا گفت: «من شک دارم که پوتین در این نشست ها حاضر شود».
به ادعای ناظران بایدن عامدانه به خبرنگار تاس که سوال دیدار احتمالی دو رهبر را مطرح کرده بود، پاسخ داد، بالاخص آن که می‌دانست سفر پوتین به نیمکره غربی برای شرکت در نشست گروه 20 در ریودوژانیرو، برزیل، در تاریخ 18-19 نوامبر در دالان‌های کرملین به شدت مورد بحث است.
بایدن به دنبال روزنه‌ای برای عبور از بحران
به نوشته اوراسیا ریویو، بایدن و پوتین حرف‌های زیادی برای گفتن دارند، اما آنچه که پاسخ رئیس جمهوری آمریکا را برجسته‌تر کرد، این بود که بایدن تنها یک روز پس از حمله موشکی گسترده ایران به اسرائیل، که به‌طور چشمگیری میراث ریاست‌جمهوری او را زیر و رو کرد، از تمایلش برای گفت‌و‌گو با همتای روس خود پرده برداشت. از همین رو نباید تعجب کرد که بحران خاورمیانه می‌تواند نشست بایدن و پوتین در ریودوژانیرو را تحت تاثیر قرار داده و کانون اصلی رایزنی‌های دو رهبر باشد - البته اگر چنین دیداری انجام شود-. روسیه در جنگ اوکراین به طور اجتناب ناپذیری به سوی پیروزی می‌رود. منافع بایدن در این است که اطمینان حاصل کند که تسلیم اوکراین - و تحقیر ناتو - به 20 ژانویه منتقل می‌شود. اما پوتین باید همکاری کند. این گزاره‌ای قابل تامل است. در همین حال، موضوعی که باعث بی‌خوابی بایدن می‌شود، وضعیت خاورمیانه است که تنش‌های حاکم بر آن ممکن است به طور غیرقابل کنترلی به سمت یک جنگ منطقه‌ای سوق پیدا کند. در اینجا پوتین مشکل نیست اما می‌تواند راه‌حل باشد. این گزاره نیز نیاز به توضیح دارد.
اوراسیا ریویو در ادامه نوشت، مطمئناً، اختلافات‌های سیاسی بین بایدن و نتانیاهو به وجود آمده که تنها با توجه به اولویت‌های آنها قابل بحث است. ممکن است به نظر برسد که بحران کنونی در روابط آمریکا و اسرائیل نسبتاً شدید است، اما اینکه چقدر از آن مربوط به اپتیک است یا اینکه چقدر واقعی است، موضوع بحث برانگیزی است. یقیناً حتی گذار از جنگ به نظم دیپلماتیک جدید فعلا در دستور کار نیست. با این حال، ایالات متحده و اسرائیل فارغ از شکاف‌ها متحد هستند. شکی نیست که بایدن در تلاش‌های جنگی خود و برای سرپا نگه داشتن اقتصاد اسرائیل به این بازیگر اجازه می‌دهد تا از کمک‌های واشنگتن برخوردار شود و ایالات متحده تمام اقدامات شورای امنیت سازمان ملل را که خواستار آتش بس است، مسدود کرده، به این معنی تلاش‌های صلح‌آمیز حتی نمی‌تواند آغاز شود. در چنین چارچوبی، حمله موشکی ایران به اسرائیل باید در کانون رایزنی‌ها باشد. در همین راستا حمایت‌های آمریکا از اسرائیل می‌تواند به عنوان اهرمی قهری برای متوقف کردن تل‌آویو در لبنان قلمداد شود. مسعود پزشکیان اخیرا اعلام کرد که ایران صرفا به واسطه وعده غرب مبنی بر تحقق آتش بس در غزه، پاسخ به ترور اسماعیل هنیه در تهران را متوقف کرد. به بیانی دیگر ایران حداکثر خویشتنداری را برای متوقف کردن جنایات اسرائیل در غزه از خود نشان داد. اما غرب به وعده خود عمل نکرد و چاره‌ای جز اقدام برای ایران باقی نگذاشت.
هراس از هم‌صدایی تهران و مسکو
انفعال آمریکا در برابر تجاوزات بی‌امان اسرائیل علیه مردم فلسطین با هدف پاکسازی قومی، وضعیت ناراحت کننده‌ای را برای ایران ایجاد کرد. در این میان بایدن نیز امروز مانند یک گربه روی سقف حلبی داغ سرگردان است. جنگ خاورمیانه آخرین چیزی است که رئیس جمهوری آمریکا می‌خواهد. اما او هیچ کنترلی بر نتانیاهو ندارد که در حال برنامه‌ریزی برای بالا رفتن از نردبان تشدید تنش است. همین رویکرد موجب شده تا اعتبار ایالات متحده در سراسر منطقه غرب آسیا به شدت ضربه بخورد. در چنین شرایطی در صفحه شطرنج خاورمیانه، نقش روسیه اهمیت زیادی دارد. روابط روسیه و ایران امروز به شکل بی‌سابقه‌ای برجسته شده است. روسیه در سال‌های اخیر مواضع تندی علیه اسرائیل اتخاذ کرده است. همزمان مسکو آشکارا با گروه‌های مقاومت ارتباط‌های نزدیکی برقرار کرده است. در همین راستا گروهی از تحلیلگران بر این باورند که دیپلماسی روسیه به دنبال ترسیم تصویری بزرگ است که در کانون آن مناقشه اسرائیل و فلسطین تعریف شود. سال گذشته، رایزنی‌های امنیتی بین مسکو و تهران به طور قابل توجهی افزایش یافت. همزمان در برخی گزارش‌ها به انتقال تجهیزات نظامی پیشرفته روسیه برای تقویت توان دفاعی ایران اشاره شد؛ ادعایی که هنوز تایید نشده است.
نکته قابل توجه این است که روسیه تنها کشوری بود که ایران قبل از حمله موشکی به اسرائیل به این بازیگر اطلاع داد. طبق پادکست معروف Judge Napolitano: Judging Freedom هفته گذشته ناوگان دریایی روسیه در شرق مدیترانه 13 موشک اسرائیلی را در نزدیکی لبنان رهگیری کرد. به ادعای اوراسیا ریویو، ظاهراً نتانیاهو طی چند روز گذشته سعی داشته با پوتین تماس تلفنی داشته باشد اما این تماس هنوز محقق نشده است. در مسیر دیپلماتیک نیز روسیه بر اهمیت روابط دیپلماتیک خود با ایران تاکید دارد. در چنین شرایطی واضح است که ایالات متحده ضرورت تعامل با روسیه را احساس می‌کند. در تحلیل نهایی آنچه اهمیت دارد نیت آمریکا و اسرائیل است. فایننشال تایمز به نقل از منابع اسرائیلی مدعی شد که پلنی ادعایی برای وارد کردن آسیب به اقتصاد ایران در دستورکار است. ظاهراً اسرائیل امیدوار است به واسطه آغاز جنگ با ایران، پای ایالات متحده را به تنش‌های خاورمیانه باز کند. به هر حال، گام‌های بایدن برای تعامل با پوتین نشان می‌دهد که مداخله نظامی ایالات متحده منتفی است. از سوی دیگر، پیمان امنیتی تاریخی روسیه و ایران که انتظار می‌رود در اجلاس آتی بریکس در کازان روسیه در 20 تا 22 اکتبر امضا شود، به ایران عمق استراتژیک‌تری برای مذاکره با غرب می‌دهد.
منافع روسیه در تقویت توان دفاعی ایران و ادامه همکاری دوجانبه اقتصادی در شرایط تحت تحریم و در مسیری موازی برای پیشبرد ادغام ایران در پروژه اوراسیا بزرگ مسکو است. به طور خلاصه، روسیه امروز به طور منحصر به فردی به عنوان ذینفع در ایران با ثبات و قابل پیش بینی در صلح با خود و منطقه قرار گرفته است. سرگئی ریابکوف، وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه در مسکو به خبرنگاران گفت: «ما در وضعیت فعلی ارتباط نزدیکی با ایران داریم. ما تجربه فوق العاده‌ای از همکاری در زمینه‌های مختلف را به اشتراک می‌گذاریم. فکر می‌کنم این لحظه‌ای است که روابط ما اهمیت ویژه‌ای دارد.» این موضع گیری در حالی رسانه ای شد که مسعود پزشکیان، تنها ساعاتی پیش از پرتاب موشک های بالستیک ایران علیه اسرائیل، روز دوشنبه 9 شهریور در تهران با میخائیل میشوستین نخست وزیر روسیه دیدار کرد.
واسیلی نبنزیا، نماینده دائم روسیه در سازمان ملل متحد روز چهارشنبه در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد که به تحولات غرب آسیا اختصاص داشت، گفت: «شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان بخشی از مأموریت خود برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، باید اسرائیل را به توقف فوری درگیری‌ها کند. جالب اینجاست که دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، فرصت موضع گیری درباره اظهارات بایدن در مورد دیدار با پوتین را از دست نداد. او روز جمعه گفت: «هیچ مذاکره‌ای در این زمینه صورت نگرفته و تا به امروز هیچ پیش‌نیازی برای آن وجود ندارد. با این حال، رئیس جمهور بارها اعلام کرده است که برای تماس آماده است».
