آزمون سخت ژنرال؛ چهره محبوب لبنان چگونه از سد پارلمان عبور کرد؟/ رمزگشایی ماموریت دشوار جوزف عون

به گزارش اقتصادنیوز، شورای آتلانتیک با انتشار یادداشتی مدعی شد، خلاء ریاست جمهوری در لبنان بعد از دو سال و نیم به پایان رسید و پارلمان این کشور با 128 کرسی، ژنرال جوزف عون، فرمانده نیروهای مسلح لبنان (LAF) را به عنوان رئیس جمهور جدید این کشور کوچک مدیترانه‌ای انتخاب کرد.

آزمون سخت ژنرال

عون در شرایطی انتخاب شد که لبنان با انبوهی از بحران‌ها دست و پنجه نرم می‌کند. اقتصاد لبنان که در اکتبر 2019 سقوط کرد، اندک جانی دارد چرا که روسای سیاسی وقت لبنان به طور مداوم در انجام اصلاحات لازم برای باز کردن کمک‌های مالی بین‌المللی شکست خورده‌اند.

علاوه بر این، از زمان کناره‌گیری میشل عون (چهره‌ای که ارتباط و قرابتی با جوزف عون ندارد) از ریاست بعد از پایان دوره شش ساله‌اش در اکتبر 2022، دولت در چارچوب محدودی عمل کرد و قادر به تصویب قوانین مهم نبود.

در این میان، لبنان همزمان درگیر پیامدهای جنگ ویرانگر میان حزب‌الله و اسرائیل است، مقامات لبنانی گزارش می‌دهند که در جریان این رویارویی بیش از 38 هزا نفر کشته شده‌اند، هرچند تعداد واقعی می‌تواند بسیار بیشتر باشد. منابع دیگر ادعا می‌کنند که تنها در میان اعضای حزب‌الله، تعداد کشته‌شدگان در سال گذشته به چهار هزار نفر رسیده است. ارزیابی اولیه بانک جهانی تخمین می‌زند که جنگ حداقل 8.5 میلیارد دلار خسارت وارد کرده است.

نیروهای اسرائیلی هنوز در منطقه مرزی جنوب لبنان مستقر هستند، آن هم در شرایطی که نیمی از زمان تعریف شده در توافق آتش بش 60 روزه به پایان رسیده است. از همین رو گروهی مدعی‌اند این احتمال وجود دارد که اسرائیل با نقض توافق آتش بس در این منطقه بماند. به همین دلیل است که میانجی‌های آمریکایی بنا به گزارش‌ها به دنبال تمدید این توافق بوده‌اند.

به ادعای شورای آتلانتیک، رئیس جمهور جدید از زمانی که نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان در 28 نوامبر، یک روز پس از اجرایی شدن آتش بس، خواستار برگزاری جلسه انتخابات در 9 ژانویه شد، در رقابت‌ها پیشتاز بود. با این حال، ریاست جمهوری عون ظرف 48 ساعت قطعی شد. سلیمان فرنجیه، رئیس جنبس مرده، نوه رئیس جمهور سابق و منتخب حزب الله برای این سمت، در 8 ژانویه از رقابت کنار رفت و اعلام کرد که از فرمانده ارتش حمایت خواهد کرد. در پی آن اظهارات متعددی از سوی اعضای پارلمان مبنی بر اینکه حزب الله نیز به عون رای خواهد داد، مطرح شد.

از سرکوب داعش تا سرپیچی از سرکوب معترضان

پارلمان دو دور رای گیری انجام داد. در دور اول، عون هفتاد و یک رای به دست آورد که پانزده رای کمتر از دو سوم اکثریت لازم داشت. معمولاً در دور دوم، اکثریت ساده برای پیروزی در انتخابات کافی است. با این حال، بری گفت که عون، به عنوان یک کارمند دولتی در حال خدمت و بنابراین از نظر قانون اساسی واجد شرایط نامزدی نیست، از همین رو باید بیش از دو سوم آرا را در دور دوم از آن خود کند.

در نهایت، او نود و نه رای به دست آورد؛ گفته می شود هم صدایی حزب الله به او در دور دوم رای گیری کمک کرد، بدین معنا که محمد رعد، یکی از مقامات ارشد این جریان که در دور اول رای گیری رای ممتنع داده بود، در دور دوم به عون رای مثبت داد.

عون با هیکلی تنومند و سر تراشیده چهره‌ای محبوب در لبنان است که در آشفتگی‌های اخیر کشور رهبری ارتش را بر عهده داشت. پنج ماه پس از انتصابش به عنوان فرمانده ارتش در مارس 2017، نیروهای ارتش با داعش در کوه‌های متروک شمال شرقی لبنان، در مجاورت مرز با سوریه جنگیده و این گروه را کم‌تر از یک هفته شکست دادند. همزمان و در جریان تظاهرات گسترده‌ای که پس از فروپاشی اقتصادی در اکتبر ۲۰۱۹ رخ داد، عون از دستورات رئیس‌جمهور وقت و دیگر سیاستمداران ارشد برای سرکوب معترضان درخیابان‌ها سرپیچی کرد. در عوض اجازه داد تظاهرات تا زمانی که تحت کنترل باقی می‌ماند ادامه یابد.

مواضع عون موجب شده تا به چهره‌ای محبوب میان لبنانی‌ها تبدیل شود. او همچنین علیرغم تورم که منجر به کاهش دستمزد سربازان شده است، ارتش را به عنوان نهادی مسنجم نگاه داشت؛ هرچند در این باره برخی غیبت‌ها و ترک خدمت‌ها نیز رقم خورد.

عون که علاوه بر زبان عربی به زبان‌های فرانسوی و انگلیسی مسلط است، دوستان زیادی را در سطح بین‌المللی دارد، عون به طور مشخص به آمریکا و بریتانیا نزدیک است؛ دو بازیگری که کمک‌های مالی زیادی را در اختیار ارتش لبنان قرار دادند.

با این حال، نزدیکی او به واشنگتن انتقاد برخی از رسانه‌های مرتبط با حزب‌الله را برانگیخته است. با این وجود، عون توانسته روابط بسیار پیچیده بین نیروهای ارتش و حزب‌الله را طی سال‌ها مدیریت کند.

به ادعای آتلانتیک، رویکرد منعطف عون در ارتباط با حزب‌الله و اجرای قطعنامه شورای امنیت انتقادهای برخی منتقدان را به دنبال داشت. با این حال بسیاری می‌دانند که ثبات لبنان در گرو هم‌صدایی ارتش و حزب‌الله است و اگر خلاف این گزاره عمل شود، بستر برای جنگ داخلی هموار خواهد شد.

به ادعای ناظران، حزب‌الله موجودیتی جدا از لبنان نیست که بتوان آن را منزوی کرد. این جنبش عمیقاً با بافت اجتماعی و سیاسی کشور در هم تنیده است. درعوض، با توجه به اینکه ارتش و حزب‌الله اساساً دو ارتش هستند که در یک فضای جغرافیایی نسبتاً کوچک تعریف شده‌اند، یاد گرفته‌اند که با یکدیگر زیست مسالمت آمیز داشته باشند.

عون در سخنرانی افتتاحیه خود، دقایقی پس از انتخاب و تحلیف، متعهد شد که برای تسریع در تشکیل دولت جدید، از "مشاوره های پارلمانی" استفاده کند. او همچنین گفت که اکنون فرصتی تاریخی برای آغاز گفت‌وگوی جدی با حاکمان جدید سوریه برای رسیدگی به مسائل باقی‌مانده از جمله تعیین مرز مشترک و حل‌وفصل سرنوشت آوارگان سوری در لبنان به وجود آمده است.

عون همچنین متعهد شد که لبنان مسیر «بی‌طرفی مثبت» را دنبال خواهد کرد. این اظهارات بازتاب شروط توافق آتش بس میان حزب الله و اسرائیل است. از همین رو حزب الله، بدون شک، در ماه های آینده به شدت ناظر تحرکات رئیس جمهور جدید خواهد بود. اما عون عمل‌گراست و بعید است برای تحریک حزب الله گامی بردارد.

به ادعای ناظران، در حال حاضر، لبنان می تواند نفس راحتی بکشد که خلاء ریاست جمهوری توسط شخصیتی توانمند پر شده است. اما رئیس‌جمهور جدید در میان چالش‌های دلهره‌آوری که در میان آنها سرنوشت سلاح‌های حزب‌الله برجسته است، کارش را آغاز می کند.