سیر تا پیاز "دارا دوم"

نحوه تاسیس و عرضه دارا دوم روز گذشته و امروز سرخط خبرهای روز بود پس از یک روز پر تضاد و کشمکش در روز گذشته امروز دارا دوم تبدیل به نماد همدلی و هماهنگی وزارت اقتصاد و وزارت نفت شد.

یک روز پر از تکذیب

ماجرا از مصاحبه مسئولان خصوصی سازی شروع شد آنان مدعی بودند پیگیری های وزیر اقتصاد از وزارت نفت برای معرفی مدیر و رئیس "صندوق‌ قابل معامله  پالایشی " بی نتیجه بوده است.

دلیل بی نتیجه بودن نگاه وزارت نفت برای راه اندازی صندوق بوده است.به گفته رییس سازمان خصوصی سازی مسئولان وزارت نفت عقیده داشته اند که صندوق توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تاسیس شود اما این اقدام با مانع قانونی روبرو بوده چون قانونگذار این موضوع را به عهده وزارتخانه تخصصی گذاشته است.

شروع دعوا؛"کی بود کی بود،من نبودم"

همین تفاوت نگاه موجب اختلاف وزارت اقتصاد با وزارت نفت شده بود و راه اندازی صندوق قابل معامله پالایشی معروف به "دارا دوم" را با مانع روبرو کرد. به دنبال این بحث که از سوی وزیر اقتصاد در هیات واگذاری مطرح شده بود اعضای هیات تصمیم گرفتند که باقیمانده سهام دولت در پالایشگاه ها به صورت بلوکی عرضه شود و در صورتی که متقاضی خرید وجود نداشت تمامی سهام متعلق به دولت در پالایشگاه های تهران، بندرعباس، اصفهان و تبریز به صورت خرد و تدریجی و به صورت شناور عرضه شود.

اعلام این خبر با واکنش منفی فعالان بازار سرمایه و تحلیل گران روبرو شد.موج خبری در واکنش به این اتفاق بالا آمد و دارا دوم به یکی از ترندهای داغ در فضای مجازی تبدیل شد.شاخص بورس نیز با وجود آنکه در ابتدای روز با شارژ مخابرات سبز پوش بود اما در آخر کار به خاطر ریزش 13 هزار واحدی به رنگ قرمز درآمد.

ریزش شاخص،اعتراض سهامداران و.. باعث شد در بین دولت جنگ بیانیه ها شکل بگیرد.جنگی که سهامداران آن را تعبیر به "کی بود،کی بود من نبودم" کردند.

به دنبال این اتفاقات برخی نمایندگان مجلس هم وارد صحنه شدند و وعده دادند که تا عرضه سهام پالایشی های در قابل صندوق قابل معامله پیگیر موضوع خواهند بود.به گفته آنان تایید و تکذیب های درباره پذیره نویسی دارا دوم اثر منفی بر بازار خواهد داشت.

چرا نفت برای دارا دوم پا پیش نگذاشت؟

روز گذشته سئوال اقلیتی از تحلیلگران در هیاهوی اعتراض ها به عرضه بلوکی این بود که چرا وزارت نفت مخالف تاسیس صندوق بوده است.

برخی دیروز اختلاف مدیریتی را مطرح کردند به گفته این گروه اگر سهام موجود به‌صورت ETF عرضه شوند به‌نظر می‌رسد مدیریت صندوق به‌عهده وزارت اقتصاد باشد و اگر عرضه به‌صورت بلوکی انجام شود احتمالاً با انجام خرید از سوی زیرمجموعه‌های وزارت نفت مدیریت در نهایت در وزارت‌خانه مذکور باقی بماند.بنابراین دلیل بی تمایلی وزارت نفت را این مساله می دانستند.آنان می گویند در دولت روحانی دو وزیر تلاش داشتند برخی شرکت های واگذار شده در دوره احمدی نژاد را از بازار بیرون کنند؛نعمت زاده پتروشیمی ها را از بورس کالا و زنگنه پالایشگاهها را از بورس.

به گفته این گروه زنگنه مخالف واگذاری پالایشگاه ها و پتروشیمی ها است؛شاهد مواضع زنگنه در گذشته.برای نمونه به یک جلسه در  در سال 94 اشاره می کنند که وزیر نفت در کمیسیون ویژه تولید ملی شرکت کرده بود خبری که به نقل از زنگنه از این جلسه بیرون آمد حکایت از گلایه او در نداشتن اختیارات کافی برای مدیریت شرکت‌های پتروشیمی و پالایشگاهی واگذار شده داشت.

اما مخالفان این رویکرد می گویند در حال حاضر وزارت نفت اصلا سهام بالایی در شرکت های پالایشی ندارد اکثر سهام این شرکت ها به نهادهای دیگر واگذار شده است. بنابراین در نحوه واگذاری صاحب منفعت نیست و اگر اقدامی در راه اندازی صندوق نکرده است بیشتر به نوع و نگرش حاکم بر وزارتخانه بر می گردد .آنان می گویند اتفاقا در یک سال گذشته زنگنه تغییر رویه داده و حتی با تشکل ها نشست و برخاست بیشتری دارد.به گفته موافقان وزیر  مخالفت های او در گذشته به دلیل آن نبود که مدیریت را در اختیار داشته باشد بلکه به دلیل پیامدهای این نوع واگذاری بود. چرا‌که به اعتقاد وزیر نفت واگذاری های دوره قبل به دست بخش خصوصی نرسید بلکه شبه‌دولتی‌ها و سایر وزارتخانه‌ها عملا سکان مدیریت و مالکیت شرکت‌های واگذار شده را به عهده‌دار گرفته اند. از این منظر تاسیس نشدن صندوق از سوی وزارت نفت در دوره کنونی نیز بیش از آنکه ناشی از عدم اعتقاد باشد به دلیل عدم آشنایی و تسلط اطرافیان وزیر با این ابزارها است.در نگاه مدافعان، زنگنه وزیری است که اگر به کاری تسلط نداشته باشد وارد آن نمی شود. 

حل ماجرا؛ترس از ریزش یا پای کسی در میان است؟

اما چه شد که در 24 ساعت اوضاع گل و بلبل شد،برخی از فعالان بازار می گویند پای کسی در میان است زیرا پس  از جنگ بیانیه ای دو وزارتخانه در روز گذشته رسیدن به صلح در روز جاری قدری عجیب است.پس حتما کسی اشاره ای کرده  اما صاحب اشاره کسیت؟گروهی آدرس رییس جمهور را می دهند و اعتقاد دارند سخنان جهانگیری در دفاع از توافق نیز در این راستا است.اما برخی حدس می زنند علی آقا محمدی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و یکی از دنبال کنندگان موضوع اصل 44 وارد ماجرا شده است.گفته می شود آقا محمدی این روز ها به وزارت اقتصاد زیاد رفت و آمد دارد و به دنبال عرضه سهام شرکت های دولتی است بنابراین نقش آفرینی او در این ماجرا دور از ذهن نیست.

اما برخی دیگر از یک ترس صحبت می کنند؛ریزش 65 هزار واحدی شاخص و عقب گرد از سوپر کانال دو میلیونی به پای حاشیه دارا دوم نوشته شد. با این اتفاق دولتی ها به صرافت افتادند و خلاف حرف های دیروز موضع گرفتند. بیژن زنگنه پس از حدود یک هفته دوباره به توئیتر آمد و توئیت زد:"با ارائه سهام پالایشگاه‌ها در بورس مخالف نیستیم، بلکه موافق هم هستیم.با توجه به درخواست اخیر وزیر محترم امور اقتصاد و دارایی، دستور داده شد که شرکت پالایش و پخش به سرعت نسبت به ایجاد صندوق ETF اقدام کند."

فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصاد و دارایی نیز از دفتر کار خود با شبکه خبر گفت و گوی تصویری برگزار کرد تا در آن خبر دهد در اولین چهارشنبه شهریور (۵ شهریورماه) در هفته دولت نسبت به عرضه صندوق دارادوم اقدام خواهد شد.

برخی ناظران می گویند ترس از ریزش بیشتر و واکنش های منفی بازار سرمایه دو وزارتخانه را با یکدیگر هماهنگ کرد.

البته برخی دیگر اعتقاد دارند: دارا دوم و اتفاقات چند روز اخیر تنها عامل ریزش بازار نیست و در فضای شکننده کنونی مجموعه عوامل در این اصلاح موثر هستند اما دیروز آنچه مخدوش اعتماد و اعتبار بود.