اهمیت یک «انتخاب» را جدی بگیریم

قریب به دو سال پیش، دبیرکل سابق اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC)،‌آقای «جان کریر» به همراه آقای «لو» که هم اکنون ریاست اتاق بین‌المللی جاده ابریشم را بر عهده دارد، طی سفری که به دعوت کمیته ایرانی ICC انجام شد، به ایران آمدند و با رئیس اتاق ایران و جمعی از فعالان بخش خصوصی ایرانی دیدار کردند. در آن زمان، اتاق بین‌المللی جاده ابریشم همچنان به‌عنوان یک ایده مطرح بود؛ تجار چینی با پشتوانه دولت چین قصد داشتند با کمک اتاق بازرگانی بین‌المللی، این نهاد را ایجاد کنند. دبیرکل سابق اتاق بازرگانی بین‌المللی و هیات همراه ایشان، در ملاقات با رئیس وقت اتاق بازرگانی ایران، درخصوص حضور فعال و موثر ایران در اتاق بین‌المللی جاده ابریشم، ابراز علاقه کردند. به‌گونه‌ای که وعده دادند رئیس اتاق بازرگانی ایران را به‌عنوان یکی از نواب رئیس این اتاق، انتخاب کنند. توصیه نگارنده به‌عنوان مدعو هیات حاضر در ایران، حضور مستمر و موثر در جلسات اتاق بین‌المللی جاده ابریشم بود. از این رو نیز در جلسه‌ای که در هنگ کنگ برگزار شد، نماینده‌ای از اتاق بازرگانی ایران شرکت کرد که متاسفانه پارلمان بخش خصوصی نتوانست در سطح بالاتری در این جلسه شرکت کند. پس از آن، برای ایجاد اتاق بین‌المللی جاده ابریشم در چین تشکیلات بزرگی به‌وجود آمد و سرمایه‌گذاری‌های کلانی نیز قرار شد در این خصوص صورت گیرد که بخش بزرگی از این سرمایه‌گذاری ازسوی چین انجام خواهد شد که نزدیک به 100 میلیارد دلار است. اتاق بین‌المللی جاده ابریشم در حال حاضر به ریاست آقای «لو» اداره می‌شود. او یکی از ثروتمندان و تجار موفق چین و نایب رئیس ICC چین است. پشتوانه این اتاق، دولت چین و چند تاجر بزرگ اتاق بازرگانی بین‌المللی هستند. در این اتاق از پتانسیل اتاق ICC استفاده شده است. در اتاق بین‌المللی جاده ابریشم 6 رئیس افتخاری (chairman) زیرنظر آقای «لو» فعالیت دارند. آقای کریر(دبیرکل سابق ICC) نیز یکی از این 7 رئیس افتخاری است که سمت رئیس اجرایی را نیز عهده‌دار است. رئیس سابق اتاق بازرگانی بین‌المللی نیز در این پروژه به‌صورت افتخاری ایفای نقش می‌کند. در این اتاق، همکاری‌هایی نیز با فدراسیون جهانی اتاق‌های بازرگانی بین‌المللی که یکی از سازمان‌های فعال زیر نظر ICC است، آغاز شده که بر این اساس، رئیس WCF (فدارسیون جهانی اتاق‌های بازرگانی) اولین رئیس افتخاری در اتاق بین‌المللی جاده ابریشم است. اخیرا نیز پدرام سلطانی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران به‌عنوان نماینده ایران در شورای WCF انتخاب شدند. اتاق بین‌المللی جاده ابریشم دارای 26نایب رئیس است که خوشبختانه رئیس اتاق ایران نیز با حکمی که از طرف رئیس اجرایی دریافت کرده‌اند، یکی از کرسی‌های هیات رئیسه این اتاق بین‌المللی را به خود اختصاص داده‌اند.

اتاق بین‌المللی جاده ابریشم در نظر دارد راه‌های ارتباطی غرب چین با کشورهایی که در گذشته در جاده ابریشم حضور داشته‌اند را سازماندهی کند. از این رو نخستین پروژه‌ای که در این اتاق دنبال می‌شود، سازماندهی جاده‌ها، قطارها و بزرگراه‌هایی است که مسیر غرب چین را طی می‌کند و از سه مسیر به اروپا ختم می‌شود. نکته قابل توجه این است که به نظر می‌رسد ایران در دو مسیر موجود قرار خواهد گرفت و نقش مهمی را ایفا خواهد کرد، مسیرهایی که قرار است خاستگاه تجارت باشند و راهی برای ارتباط با اروپا. ازاین رو ایفای نقش ایران در این اتاق، بسیار حائز اهمیت است.

انتصاب غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران به‌عنوان نایب رئیس اتاق بین‌المللی جاده ابریشم برگ برنده‌ای برای ایران محسوب خواهد شد. چراکه حضور ایشان می‌تواند موجب شود به منظور مطلوب‌سازی جاده‌هایی که در این دو مسیر- مسیرهایی که ایران در آن حضور دارد- قرار می‌گیرند، تامین مالی از سوی این اتاق سازماندهی و سهم ایران از این سرمایه فعال شود. این تامین مالی از طریق سرمایه‌گذاری‌هایی است که از در اتاق بین‌المللی جاده ابریشم صورت خواهد گرفت. قطعا برای استفاده بهینه از این مسیرها نیاز به ترمیم و ساخت جاده‌های کشور است. ایران نیز برای اینکه بتواند در این جاده-جاده ابریشم- نقش بسزایی را ایفا کند و مشارکت قابل‌توجهی داشته باشد، نیاز به جاده‌های مطلوب و استاندارد دارد.

هرچند حضور رئیس اتاق بازرگانی ایران بسیار حائز اهمیت است، اما حضور صرف در این اتاق بین‌المللی، کاری از پیش نمی‌برد. نباید فراموش کرد که در صورت غفلت از جایگاه به دست آمده، کشورهای علاقه‌مند دیگری چون ترکیه هستند که به راحتی آمادگی دارند نقش ایران را در این پروژه ایفا کنند و به جای ایران در مسیر جاده ابریشم به‌صورت فعال تری قرار گیرند. در حال حاضر رئیس اتاق بازرگانی ترکیه، یکی از 6 رئیس افتخاری اتاق بین‌المللی جاده ابریشم است. از این‌رو می‌تواند در صورت تعلل ایران از جایگاه به‌دست آمده، ازموقعیت خود برای جایگزینی و حضور فعال‌تر در این پروژه استفاده کند. در نتیجه امکانات لازم برای سهم خواهی ایران به خصوص در ترانزیت کالا فراهم است. یکی از مزیت‌های جدی حضور ایران در پروژه جاده ابریشم، می‌تواند فعال‌سازی ترانزیت کالا به منظور توسعه و رشد اقتصادی باشد. لازم است ایران به موضوع ترانزیت کالا توجهی ویژه‌ داشته باشد. چراکه فعال‌سازی این بخش می‌تواند به بهبود وضعیت اشتغال و فعالیت قسمت‌های مربوط به ترانزیت منتج شود.

در میان کشورهایی که در مسیر جاده ابریشم قرار دارند کشورهای CIS و غرب چین اهمیت بیشتری دارند. در پروژه جاده ابریشم، هدف، فعال‌سازی غرب چین است. چراکه آنطور که باید، از پتانسیل این منطقه استفاده نشده است.

هنگامی که امکانات لازم برای ترانزیت کالا از سوی ایران فراهم آید، طبیعتا تمام این کشورها برای اتصال به آب‌های آزاد، مسیر ایران را به جای مسیر شمال دریای خزر (روسیه) انتخاب خواهند کرد. بنابراین نقش ایران در این شرایط بسیار مهم خواهد بود. اما این امر مشروط به مشارکت فعال ایران در پروژه جاده ابریشم است. حال آنکه خوشبختانه ارتباط ایران با اتاق بازرگانی بین‌المللی بسیار نزدیک است. دلیل آن سفر مقامات ICC به ایران به دعوت کمیته ایرانی ICC است که نخستین سفر منطقه‌ای آنها نیز محسوب می‌شود.

به نظر می‌رسد در شرایط کنونی، اتاق بازرگانی ایران باید به تجهیز سرمایه‌گذاری جدی و حضور پر رنگ در این پروژه روی آورد. در تامین مالی جاده‌هایی که از مسیر ایران می‌گذرد، نیاز به مشارکت ایران است. اگر ایران بتواند در این پروژه، حضوری پررنگ و موثر داشته باشد، قطعا اشتغال قابل‌توجهی ایجاد خواهد شد. ضمن اینکه حمل‌و‌‌نقل، تجارت و بنادر ایران نیز فعال می‌شود. در این میان نمی‌توان ایجاد کسب‌وکارهای گسترده‌ای که به موجب عبور و مرور از این جاده‌ها ایجاد می‌شود را نادیده گرفت.